Pınar KOÇ YILDIRIM, Erol YILDIRIM, Mustafa OTRAR, AHMET ŞİRİN

Ergenlerde Psikolojik Dayanıklılık ile Benlik Kurgusu Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Psikolojik dayanıklılık ve benlik kurgusu iki psikolojik kavramdır ve literatürde ayrı ayrı ele alınmaktadır. Bu araştırmada ergenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile benlik kurguları arasındaki ilişki incelenmiştir. Ayrıca benlik kurgusu ve psikolojik dayanıklılığın cinsiyet, annenin eğitim düzeyi ve babanın eğitim düzeyi faktörlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı ele alınmıştır. Araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim-öğretim yılında İstanbul Anadolu yakasındaki liselerde eğitim gören 14-18 yaş arasındaki 945 ergen oluşturmaktadır. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”, “Ergen Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği” ve “Ailede Özerk-İlişkisel Benlik Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler ilişkisel tarama modeline göre analiz edilmiştir. Örneklem içerisinde normal dağılım özelliği göstermeyen gruplar için non-parametrik teknikler, normal dağılım özelliği gösteren gruplar içinse parametrik teknikler kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre psikolojik dayanıklılık ile özerk benlik kurgusu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olmasına karşın, ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurgusu ile psikolojik dayanıklılık arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca kızların psikolojik dayanıklılıklarının daha yüksek olduğu, erkeklerin daha özerk, kızların ise daha ilişkisel ve özerk-ilişkisel olduğu görülmüştür. Alt testler bağlamında özerklik ile EPDÖ- Aile desteği alt boyutu arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik dayanıklılık, benlik kurgusu

___

Allen, J. P., Aber, J., & Leadbeater, B. J. (1990). Adolescent problem behaviors: the influence of attachment and autonomy. Adolescence: Psychopathology, Normality, and Creativity, 13(3), 455-467.
Allen, J. P., Hauser, S. T., Bell, K. L., & O’Connor, T. G. (1994). Longitudinal assessment of autonomy and relatedness in adolescent-family interactions as predictors of adolescent ego development and selfesteem. Child Development, 65, 179-194.
Beyers, W., & Goossens, L. (1999). Emotional autonomy, psychosocial adjustment, and parenting: Interactions, moderating, and mediating effects. Journal of Adolescence, 22, 753-769.
Bulut, S., Doğan, U., & Altundağ, Y. (2013). Adolescent psychological resilience scale: validity and reliability study. Contemporary Psychology, Suvremena Psihologija, 16(1), 21-32.
Bumpus, M. F., Crouter, A. C., & McHale, S. M. (2001). Parental autonomy granting during adolescence: exploring gender differences in context. Developmental Psychology, 37(2), 163-173.
Cross, S. E., & Madson, L. (1997). Models of the self: self-construals and gender. Psychological Bulletin, 122(1), 5-37.
Çetin, B., Eroğlu, Y., Peker, A., Akbaba, S., & Pepsoy, S. (2012). The investigation of relationship among relational-interdependent self-construal, cyberbullying, and psychological disharmony in adolescents: an investigation of structural equation modelling. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(2), 646-653.
Dost, A. (2006). “The relationship between self construals and language for emotions in personal narratives of turkish males and females” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Eminağaoğlu, N. (2006). “Güç koşullarda yaşayan sokak çocuklarında dayanıklılık (sağlamlık)” (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Güloğlu, B., & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 73-88.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1998). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and human development across cultures: Theories and applications. (2nd ed.). US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience. In M. D. Glantz, J. L. Johnson (Eds.), Resilience and development: positive life adaptations (pp. 179-224). New York: Kluwer Academic/Plenum.
Kuyumcu, B. (2013). Üniversite öğrencilerinin pozitif ve negatif duygu durumlarının psikolojik iyi oluşlarını yordama gücü. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 6(1), 62-76.
Markus, H. R., & Kitayama, S. (2003). Culture, self, and the reality of the social. Psychological Inquiry, 14(3-4), 277-283.
Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227-238.
Masten, A. S. & Reed, M. J. (2002). Resilience in development. In C. R. Snyder S. J. Lopez (Eds.), The Handbook of positive psychology (pp. 74- 88). Oxford University Press.
Mesutoğlu, C. (2012). Lise öğrencilerinde cinsiyet bağlamında benlik kurgusu, aile işlevselliği ve kardeş sayısı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Morsünbül, Ü. (2013). Benlik kurgularının ergenlerin yaşam doyumu ve depresyon düzeylerine olan etkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 16, 18-26
Noom, M. J., Deković, M., & Meeus, W. H. J. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: A double-edged sword? Journal of Adolescence, 22(6), 771-783.
Noorafshan, L., Jowkarb, B., & Hosseini, F. S. (2013). Effect of family communication patterns of resilience among Iranian adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 84, 900-904.
Ojeda, L., Edwards, L. M., Hardin, E. E., & Piña-Watson, B. (2014). The role of behavioral and cognitive cultural orientation on Mexican-American college students’ life satisfaction. Journal of Hispanic Higher Education, 13(1), 63-74.
Önder, A., & Gülay, H. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 192-197.
Özcan, B. (2005). Anne-babaları boşanmış ve anne-babaları birlikte olan lise öğrencilerinin yılmazlık özellikleri ve koruyucu faktörler açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), A.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özdemir, Y. (2009). “Ergenlik döneminde benlik kurgusu gelişiminin anababanın çocuk yetiştirme stilleri açısından incelenmesi” (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Özdemir, Y. (2012). Ergenlerin öznel iyi oluşlarının özerk, ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurguları açısından incelenmesi. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(38), 188-198.
Özdemir, Y. (2012). Kırsal kesimde ve kentte yaşayan ergenlerin benlik kurguları açısından karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 81-96
Ren, D., Wesselmann, E. D., & Williams, K. D. (2013). Interdependent self‐construal moderates coping with (but not the initial pain of) ostracism. Asian Journal of Social Psychology, 16(4), 320-326.
Sagone, E., & Caroli, M. E. D. (2013). Relationships between resilience, self-efficacy, and thinking styles in Italian middle adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 92, 838-845.
Singelis, T. M. (1994). The measurement of independent and interdependent self-construals. Personality and Social Psychology Bulletin, 20(5), 580-591.
Ssenyonga, J., Owens, V., & Olema, D. K. (2013). Posttraumatic growth, resilience, and posttraumatic stress disorder (PTSD) among refugees. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 82, 144-148.
Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 1-11.
Ülker Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213.