“Sağlığa Yönelik Sosyal Sorumluluk” programının ergenlerin empatik eğilim, özgecilik ve sağlık algısına etkisi

Amaç: Bu çalışmanın amacı, bir okul hemşiresi liderliğinde uygulanan “Sağlığa Yönelik Sosyal Sorumluluk (SYSS)” programının ergenlerin empatik eğilim, özgecilik ve sağlık algısına etkisini belirlemektir.Gereç ve Yöntem: Yarı deneysel bu çalışma, ön test – son test kontrol gruplu olarak tasarlandı. İstanbul’da bir özel lisede öğrenim gören 116 ergenle yapıldı. Katılımcıların 56’sı kontrol, 60’ı girişim gruplarına rastgele atandı. SYSS programı 14 haftada tamamlandı. Veriler, Empatik Eğilim Ölçeği, Özgecilik Ölçeği ve Sağlık Algısı Ölçeği kullanılarak toplandı. Analizde parametrik testler (unpaired t-test and paired t-test) kullanıldı.Bulgular: “Sağlığa Yönelik Sosyal Sorumluluk” programı öncesi girişim ve kontrol grubunun empatik eğilim ve sağlık algısı toplam puanları arasında fark yok iken (P>0.05), son testte iki grubun toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (P=0.00; P=0.05). Ayrıca, program sonrasında, girişim grubunun özgecilik toplam puanı, sosyal ve yardımseverlik alt boyut puan ortalamaları yükselmiştir (P=0.03; P= 0.01; P=0.02).Sonuç: Bir okul hemşiresi liderliğinde uygulanan SYSS programı ergenlerin empatik eğilimlerini ve sağlık algılarını artırmış, girişim ve kontrol grupları arasında fark yaratmıştır.

Effects of the “Social Responsibility for Health” program on adolescents’ empathic skills, altruistic and health perception

Objectives: This study aims to determine the effect of the “Social Responsibility for Health (SRFH)” program implemented under the leadership of a school nurse on adolescents’ empathic skills, altruism and health perception.Materials and Methods: This semi-experimental study used the pre test-post test control group design. It was conducted among 116 adolescents attending a private high school in Istanbul. Fifty-six and 60 of the participants were randomly assigned to the control and experimental groups, respectively. The SRFH program was completed in 14 weeks. The data were collected with the Empathic Tendency Scale, the Scale of Altruism, and the Health Perception. Parametric tests (unpaired t-test and paired t-test ) were utilized in the data analysis.Results: While there was no significant difference between the experimental and control groups’ total pretest scores of empathic skills and health perception (P>0.05), a significant difference was found between both groups’ total posttest scores (P=0.00; P= 0.05). Furthermore, the experimental group’s total posttest score of altruism and their score averages of social and helpfulness subdimensions increased (P=0.03; P= 0.01; P=0.02).Conclusion: The SRFH program implemented under the leadership of a school nurse increased adolescents’ empathic skills and health perception and created a difference between the experimental and control groups.

PDF

___

1. Atabek E. “Gençlerdeki Şiddet”. Cumhuriyet Gazetesi arşivi, 2005; 25 Mayıs, http://cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/ yazar/296/1999/5/24.xhtml. Assecced: 4 July, 2017.
2. Düzgüner S. Değişen dünyada gençlik ve değerler. Gençlik Araştırmaları Derg 2015; 3: 105-26.
3. Şirin H. Öğrencilerin sosyal sorumluluklarının geliştirilmesinde öğretmenlerin rolü. Gazi Eğitim Fak Derg 2005; 25: 301-16.
4. Saran M, Coşkun G, Zorel Fİ, Aksoy Z. Üniversitelerde sosyal sorumluluk bilincinin geliştirilmesi. Ege Üniversitesi topluma hizmet uygulamaları üzerine bir araştırma. J Yaşar Univ 2011; 22: 3732-47.
5. Hotamışlı M, Çağ A, Menteşe A, Yörük E. Kurumsal sosyal sorumluluk bilinci: Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde karşılaştırmalı bir araştırma. J Soc Sci (Electronic) 2010; 9: 280-99. http://dergipark.gov.tr/esosder Accessed: 4 July, 2017.
6. Töremen F. Öğretmen adaylarının sorumluluk eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi 2011;1: 263-77.
7. Bulut B, Kara C. Sosyal Bilgiler dersinde topluma hizmet uygulamaları ve sosyal kulüplerle değerler eğitimi. IV. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi; 2012 4-7 Mayıs, İstanbul, Türkiye; Kongre Kitabcığı 2012;1620-25.
8. Carlo G, Hausmann A, Christiansen S, Randall BR. Socio-cognitive and behavioral correlates of a measure of prosocial tendencies for adolescents. J Early Adolesc 2003; 23: 107-34. doi:10.1177/0272431602239132
9. Elma C, Kesten A, Kıroğlu K, Uzun EM, Dicle AN, Palavan Ö. Öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamaları dersine ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi 2010; 16: 231-52.
10. Moely BE, McFarland M, Miron DM, Mercer S, Ilustre V. Change in college students’s attitudes and intentions for civic involvement as a function of service-learning experiences. Michigan Journal of Community Service Learning 2002;9:18- 26. http://hdl.handle.net/2027/spo.3239521.0009.102 Accessed: 1 November, 2017. 11. Ünal F. Öğretmen adaylarının sosyal sorumluluk projelerinin topluma kattığı değer hakkındaki görüşleri. 1. Ulusal İyilik Sempozyumu 20-21 Haziran 2009. Elazığ, Türkiye.
12. Cartwright A. Science service learning. J Chem Educ 2010; 8:1009-10. doi:10.1021/ed100708d
13. Ersanlı, E. Bireyin iç huzur kazanmasında cem törenlerinin etkisi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Derg 2011; 58: 105-10. http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/ TKHBVD/article/view/1911 Accessed: 1 November, 2017.
14. Beydoğan Ö. Okullarda uygulanan sosyal ve kültürel etkinliklerin öğrencilerin değer edinimine etkisi. Gaziantep Univ Journal of Social Sciences 2012; 11: 1172 – 204.. 15. Uğurlu Z, Kıral E. Öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamaları dersinin işleyiş süreci ve kazanımlarına ilişkin görüşleri. Karabük Univ Sosyal Bilimler Enstitüsü Derg 2012; 1: 720-34. (2 nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications; 2011 27-29 April; Antalya,Turkey 2011 www.iconte.org).
16. Dökmen, Ü. Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara Univ Eğitim Bilimleri Fakültesi Derg 1988; 21: 155-90. doi:10.1501/ Egifak_0000000999.
17. Akbaba S. Özgecilik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması geçerlik ve güvenirlik çalışması. Atatürk Univ Erzincan Eğitim Fak Derg 2001; 3: 85-95. 18. Kadıoğlu H, Yıldız A. Sağlık Algısı ölçeğinin Türkçe çevriminin geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri 2012; 32: 47-53. doi: 10.5336/medsci.2010-21761.
19. Bahar Z, Haney MÖ. Okul sağlığı hemşireliği: okul dönemindeki çocukların sağlığının geliştirilmesi. Sebahat Gözüm, ed. 1. Baskı, Ankara: Vize Yayıncılık, 2016:10-19.
20. Ergül FH, Kurtulmuş M. Sosyal sorumluluk anlayışının geliştirilmesinde topluma hizmet uygulamaları dersine ilişkin öğretim elemanlarının görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Derg 2014;13: 221-32. doi: 10.17755/esosder.72162.
21. Durakoğlu A, Gökçearslan Ş. Lise öğrencilerinin empatik eğilim düzeyinin çeşitli değişkenlerle ilişkisi. E-Journal Of New World Sciences Academy 2010; 5: 354 – 64 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/nwsaedu/article/ view/5000063422/5000059571 Accessed: 4 July, 2017.
22. Kemeny ME, Foltz C, Cavanagh JF, Cullen M, Giese – Davis J, Jennings P. Contemplative / emotion training reduces negative emotional behavior and promotes prosocial responses. Emotion 2012; 12: 338–50. doi: 10.1037/ a0026118.
23. Calder J. Nurturing empathy. Child care health connections. A Health and Safety Newsletter for California Child Care Professionals 2010; 23: 1-8..
24. Çınar N, Cevahir R, Şahin S, Sözeri C, Kuğuluoğlu S. Evaluation of the empathic skills of nursing students with respect to the classes they are attending. Revista Electonica de Enfermagem 2007; 9: 588 – 95.http://www.fen.ufg.br/ revista/v9/n3/v9n3a03.htm Accessed: 4 July, 2017.
25. Büyükcebeci A, Deniz ME. Adolescents’ social exclusion, loneliness and subjective well-being in school: mediating role of emphatic tendency. International Online Journal of Educational Sciences 2017; .http://www.iojes.net/ Accessed: 4 July, 2017.
26. Yılmaz-Bingöl T, Uysal R. Empati geliştirme grup rehberliği programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin empati düzeylerine etkisi. İlköğretim Online 2015; 14:430-37. http:// dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000113358 Accessed: 4 July, 2017. doi: 10.17051/io.2015.90489.
27. Olowokere AE, Okanlawon FA. The effects of a school-based psychosocial intervention on resilience and health outcomes among vulnerable children. J Sch Nurs 2014; 30: 206-15. doi: 10.1177/1059840513501557
28. Karaca A, Açıkgöz F, Akkuş D. Eğitim ile empatik beceri ve empatik eğilim geliştirilebilir mi?: Bir sağlık yüksekokulu örneği. Acıbadem Univ Sağlık Bilimleri Derg 2013; 4:118- 22. http://www.acibadem.dergisi.org/pdf.php3?id=192 Accessed: 1 November, 2017.
29. Wallmark E, Safarzadeh K, Daukantaite D, Maddux RE. Promoting altruism through meditation: an 8-week randomized controlled pilot study. Mindfulness 2013; 4: 223- 34. doi:10.1007/s12671-012-0115-4.
30. Roeser RW, Pinela C. Mindfulness and compassion training in adolescence: A developmental contemplative science perspective. New Directions for Student Leadership 2014; 9-30. doi: 10.1002/yd.20094.
31. Bal N, Topuz C. Özgeciliği artırmaya yönelik psikoeğitim programının üniversite öğrencilerinin özgecilik düzeylerine etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Derg 2015; 4: 206- 16.
32. Kürtüncü M, Uzun M, Ayoğlu FN. Ergen eğitim programının riskli sağlık davranışları ve sağlık algısına etkisi. Yükseköğretim ve Bilim Derg 2015; 5: 187-95. doi: 10.5961/ jhes.2015.121.
33. Şimşek H, Öztoprak D, İkizoğlu E, Safaıl F. Tıp Fakültesi öğrencilerinde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili etmenler. DEÜ Tıp Fakültesi Derg 2012; 26: 151- 7. URI: https://dspace.deu.edu.tr/xmlui/handle/12345/3880 Accessed: 1 November, 2017.