Yatırım Vekâleti Uygulamalarında Kârın Tazmini Problemi

Tasarrufların yatırıma dönüştürülmesi özel kabiliyet, bilgi ve tecrübe gerektirir. Çağımızda hızla artan teknolojik gelişmeler piyasa ve yatırım araçlarının da gelişerek çeşitlenmesini sağlamış, sermayenin başarılı bir şekilde yatırıma dönüştürülmesinde bireyleri temsil eden aracı kuruluşlar teşekkül etmiştir. Günümüzde özellikle faiz hassasiyeti taşıyan yatırımcılar için alternatif yatırım ürünlerinin geliştirilmesi İslami finans kuruluşlarının (katılım bankaları) en önemli politikalarından biri haline gelmiştir. Bu makale, söz konusu politikalar doğrultusunda İslami finans sektörü tarafından geliştirilen yatırım vekâleti uygulamalarında, banka ve müşterileri arasında gerçekleşen yatırım ilişkisini kâr ve zararın üstlenilmesinde tarafların sorumluluğu açısından ele almaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Yatırım, Vekâlet, Kâr, Tazmin, Faiz

The Problem of Compensation of Profit in an Investment Power of Attorney

Transformation of savings into investment requires special skills, knowledge and experience. A rapid increase of technological developments in our age has enabled the diversification of market and investment tools, intermediaries representing individuals in the transformation of capital into successful investments has occurred. Nowadays, the development of alternative investment products for investors who have interest sensitivity has become one of the most important policies of Islamic financial institutions. This article discusses the investment relationship between the bank and its customers in terms of the responsibility of the parties in the production of profit and loss in the implementation of investment power of attorney developed by the Islamic finance sector in accordance with these policies.

___

  • AAOIFI. el-Meâyîru’ş-şer’iyye. Riyad: Dâru’l-Meymân, 1437/2015.
  • AAOIFI. Faizsiz Finans Standartları. İstanbul: TKBB Yayınları, ts.
  • Abderî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yûsuf b. Ebi’l-Kâsım. et-Tâc ve’l-iklîl li-Muhtasarı Halîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
  • Abdülkerim b. Muhammed b. Ahmed İsmail. el-Umûlâtü’l-masrifiyye hakîkâtühâ ve ahkâmuha’l-fıkhiyye. Riyad: Dâru Künûzi İşbîlya, 2011.
  • Abdürrezzâk, Ebûbekir Abdürrezzâk b. Hemmâm. el-Musannef. Thk. Habîburrahmân el-A’zamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî,1972.
  • Akçaoğlu, Vahdet Deniz, “Katılım Bankacılığı Alanında Mevzuattaki Son Gelişmeler”, erişim: 03 Aralık 2018, https://www.procompliance.net/katilim-bankaciligi-isiginda-mevzuattaki-son-gelismeler.
  • Aktepe, İshak Emin. Katılım Finans. İstanbul: TKBB Yayınları, ts.
  • Aydın, Mehmet Âkif, - Hamîdullah, Muhammed. “Köle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26: 246-248. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
  • Ayub, Muhammed. Understanding Islamic Finance. West Sussex: John Wiley & Sons Ltd., 2007.
  • Behûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhaddîn. Keşşâfu’l-kınâ‘ an Metni’l-iknâ‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınevi, ts.
  • Boşnak, Ahmed el-Cezzâr Muhammed. “el-Vekâle bi’l-istismâr bi-ecrin ve tatbîkâtüha’l-muasıra”. Mecelletü’l-Buhûsi’l-Akâdîmiyye. 3 (ts.): 89-114.
  • Buhârî, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-sahîh, Kahire: Dâru İbni’l-Cevzî, 2010.
  • Çakır, Mustafa. İslam Hukuku Açısından Teverruk İşlemleri. Doktora Tezi: AYBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
  • Darekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. Sünen. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2004.
  • ed-Davâbitu’l-müstahlase min Karârâti’l-hey’eti’ş-şer’iyye li-Benki’l-Bilâd. Riyad: Dâru’l-Meymân, 2013.
  • Derdîr, Ebu’l-Berekât Ahmed b. Muhammed. eş-Şerḥu’l-kebîr alâ Muhtaṣari Sîdî Halîl (Desûkî’nin Hâşiyesi ile birlikte). by.: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
  • Döndüren, Hamdi. “Müsâkât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 70-71, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Dûserî, Talâl b. Süleyman. “el-Vekâle bi’l-istismâr”. Buhûsu Nedveti’l-Bereke er-Râbi’a ve’s-Selâsîn li’l-İktisâdi’l-İslamî. Manama: y.y.,2013.
  • Ebû Gudde, Abdüssettâr. “el-Vekâle bi’l-istismâr - te’sîlühâ ve tatbîkâtühâ”. Buhûsu Nedveti’l-Bereke er-Râbi’a ve’s-Selâsîn li’l-İktisâdi’l-İslamî. Manama: y.y., 2013.
  • el-Fetâvâ’l-Hindiyye. el-Matbaatü’l-Emîriyye. Bulâk: 1310/1892.
  • el-Fetâva’l-İslâmiyye min Dâri’l-İftâi’l-Mısriyye. Kahire: Dâru’l-İftâi’l-Mısriyye, 2010.
  • Fetâvâ Hey’eti’l-fetâvâ ve’r-rekâbeti’ş-şer’iyye li-müntecâti Beyti’t-Temvîli’l-Küveytî. Bahreyn: Beytü’t-Temvîli’l-Küveytî / Kuwait Finance House, ts.
  • Fetâvâ Hey’eti’r-rekâbeti’ş-şer’iyye li-benki’l-Bahreyn el-İslâmî. Manama: y.y., 2013.
  • Halitoğlu, İsmail. “Yatırım Araçlarının Fıkhî Niteliği”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5/8 (2018): 139-163.
  • Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. Çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, ts.
  • Hamûd, Sâmi Hasan Ahmed. Tatvîru’l-a’mâli’l-masrifiyye. Amman: Matbaatü’ş-Şark, 1982.
  • Haraşî, Muhammed b. Abdillâh. Şerhu Muhtasarı Halîl (Ali el-Adevî’nin Haşiyesi ile birlikte). Bulak: el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1317/1897.
  • Hattâb, Şemsüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed. Mevâhibu’l-celîl fî şerhi Muhtasarı Halîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
  • Hin, Mustafa – Buğa, Mustafa. el-Fıkhu’l-menhecî alâ mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 1992.
  • https://www.bereketvarlik.com/wp-content/uploads/ALBRK_IhracDetaylari.pdf. Erişim: 27 Aralık 2018
  • İbn Âbidîn Muhammed Emîn b. Ömer. Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1992.
  • İbn Cüzey, Ebu’l-Kâsım Muhammed b. Ahmed. el-Kavânînu’l-fıkhiyye. b.y.: ts.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbu’l-musannef fi’l-ehâdîsi ve’l-âsâr. Beyrut: Dâru’t-Tâc, 1989.
  • İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Küttâbi’l-Arabî, 1990.
  • İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. b.y.: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
  • İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed, el-Kâfî fî fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
  • İbn Kudâme, Şemsüddîn Abdurrahman b. Muhammed b. Ahmed. eş-Şerhu’l-kebîr (Muvaffakuddîn İbn Kudâme’nin el-Muğnî’si ile birlikte). b.y.: Dâru’l-Küttâbi’l-Arabî, ts.
  • İbn Müflih, Ebû İshâk Burhânüddîn İbrâhîm b. Muhammed. el-Mübdi‘ şerhu’l-Mukni‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
  • İbn Zenceveyh, Ebû Ahmed Humeyd b. Mahled. Kitâbu’l-emvâl. Thk. Şâkir Zîb Feyyâz. Riyad: 1986.
  • İbnü’l-Kattân, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed. el-İknâ‘ fî mesâili’l-icmâ‘. Thk. Hasan b. Fevzî es-Saîdî. Kahire: 2004.
  • İbnü’l-Münzir, Ebûbekir Muhammed b. İbrâhim. el-İşrâf alâ mezâhibi’l-ulemâ. Thk. Ebû Hammâd Sağîr el-Ensârî. el-İmârât: Mektebetü Mekke es-Sekâfiyye, 2005.
  • İbrahim el-Halebî, İbrahim b. Muhammed b. İbrahim. Mülteka’l-ebhur. Thk. Abdullah Beyler. İstanbul: 2013.
  • İmrânî, Ebu’l-Hüseyn Yahyâ b. Ebi’l-Hayr. el-Beyân fî mezhebi’l-İmâm eş-Şâfiî. Beyrut: Dâru’l-Minhâc, 2000.
  • İshâk b. Râhûye, Ebû Ya’kûb İshâk b. Mansûr. Mesailü’l-İmâm Ahmed b. Hanbel ve İshâk b. Râhûye. el-Medînetü’l-Münevvere: el-Câmiatü’l-İslâmiyye, 2002.
  • Kal’acî, Muhammed Revvâs. Mu’cemu luğati’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1996.
  • Karadâğî, Ali Muhyiddîn. et-Teverruku’l-masrifî. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2011.
  • Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslam Hukuku. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
  • “Karâr bi-şe’ni’s-sukûki’l-İslâmiyye (et-tevrîk) ve tatbîkâtüha’l-muâsıra ve tedâvüluhâ”. MMFİ 19/2 (2013).
  • Karârât ve tavsiyatü Nedevâti’l-Bereke li’l-iktisâdi’l-İslâmî. nşr. Abdüssettâr Ebû Gudde – İzzüddîn Muhammed Hûce. Cidde: y.y., 2001.
  • Kâsânî, Alâuddîn Ebûbekir b. Mes‘ûd b. Ahmed. Bedâiu’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
  • Kayapınar, Hüseyin. “Müzâraa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 234-236, İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
  • Kelvezânî, Ebu’l-Hattâb Mahfûz b. Ahmed. el-Hidâye alâ mezhebi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. Thk. Abdüllatîf Hemîm – Mâhir Yâsin el-Fahl, Kuveyt: Şeriketü Ğarâs, 2004.
  • Kobiler İçin Adım Adım Katılım Bankacılığı. (Ed. M. Şerafettin Özsoy – Yakup Sayar). İstanbul: TKBB Yayınları, ts.
  • Mâzerî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ali. Şerhu’t-Telkîn. Thk. Muhammed el-Muhtâr es-Selâmî. Tunus: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1997.
  • Merdâvî, Alâuddîn Ebu’l-Hasen Ali b. Süleyman. el-İnsâf fî ma’rifeti’r-râcihi mine’l-hilâf. Thk. Muhammed Hâmid el-Fıkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1956.
  • Mesud Efendi. Mirât-ı Mecelle-i ahkâm-ı adliye. Matbaa-i Osmaniye, 1302/1884.
  • Meş’al, Abdülbârî. “Tatbîkâtü’l-vekâle ve’l-fudâle ve’l-murâbahatü’l-aksiyye” (16-17.09.2007 tarihinde düzenlenen 28. Albaraka Zirvesi’nde sunulan yayımlanmamış tebliğ), erişim: 08 Aralık 2018, https://raqaba.co.uk/sites/default/files/ttbyqt_lwkl_wlfdl_wlmrbh_lksy.pdf.
  • “Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”, (18.10.2018 tarih ve 30569 sayılı Resmi Gazete).
  • Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd. el-İhtiyâr li-ta’lîli’l-muhtâr. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2005.
  • Meydânî, Abdülğanî b. Tâlib el-Ğuneymî. el-Lübâb fî şerḥi’l-Kitâb. Thk. Abdülkerîm el-Atâ. Dımaşk: 2002.
  • Minhâcî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ali. Cevâhiru’l-ukûd ve muînü’l-kudât ve’l-muvakkıîn ve’ş-şuhûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
  • “Mudârebe”, el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 38: 35-99. Kuveyt: Vezaratu'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmîyye, 1998.
  • Muhammed İlîş, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed. Şerhu Minahi’l-celîl alâ muhtasari’l-Allâme Halîl. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1984.
  • Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. Kahire: Dâru İbni’l-Cevzî, 2009.
  • Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddîn Yahya b. Şeref. el-Mecmû‘ Şerhu’l-Mühezzeb. Dâru’l-Fikr, ts.
  • Reşûd, Hâlid b. Saûd. el-Ukûdü’l-mübtekere li’t-temvîl ve’l-istismâr bi’s-sukûki’l-istismâr. b.y.: y.y., 2013.
  • “Rikk”, el-Mevsûatü’l-fıkhiyye. 23: 11-92. Kuveyt: Vezaratu'l-Evkaf ve'ş-Şuûni'l-İslâmîyye, 1992.
  • Sahnûn, Ebû Saîd Abdüsselâm b. Saîd b. Habîb. el-Müdevvenetü’l-kübrâ. Bayrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
  • Semerkandî, Alâüddîn Muhammed b. Ahmed. Tuhfetü’l-fukahâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
  • Senhûrî, Abdürrezzâk Ahmed. Mesâdıru’l-hak fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Beyrut: y.y., 1998.
  • Serahsî, Muhammed b. Ahmed b Ebî Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1993.
  • Suğdî, Ebu’l-Hasen Alî b. el-Hüseyn. en-Nütef fi’l-fetâvâ. Thk. Selahaddin en-Nâhî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
  • Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1410/1990.
  • Şeltût, Mahmud. el-Fetâva. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 2009.
  • Şeşrî, Sa’d b. Nâsır. “el-Müntecü’l-bedîl ani’l-vedîa”. MMFİR, 28 (2012).
  • Şîrâzî, Ebû İshâk İbrâhim b. Ali. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfiî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
  • Şirbînî, Abdurrahmân b. Muhammed. Hâşiyetü’l-Ğureri’l-behiyye (Zekeriyyâ el-Ensârî’nin “el-Ğureru’l-behiyye” adlı eseri ile birlikte). nşr. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
  • Şirbînî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ilâ ma’rifeti meânî elfâzi’l-Minhâc. Thk. Ali Muhammed Muavvaz – Âdil Ahmed Abdülmevcûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
  • “Şurût ve ahkâmu feth ve teşğîli’l-hisâbât”, (Kuwait Finance House -بيت التمويل الكويتي), erişim: 05 Aralık 2018, https://www.kfh.bh/bahrain/private-banking/investment/wakala-investment-account.html.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemu’l-evsat. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1995.
  • Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmiu’s-sahîh (Sünen). Thk. Muhammed Fuad Abdülbâki. Mısır: Matbaatü Mustafa, 1968.
  • Tunç, Hüseyin. Katılım Bankacılığı – Felsefesi, Teorisi ve Türkiye Uygulaması. İstanbul: Nesil Yayınları, 2010.
  • “Türkiye Finans Katılım Bankası A.Ş. Yatırım Vekâletine Dayalı Katılma Hesabı Sözleşmesi”, erişim: 14 Mayıs 2019, https://www.turkiyefinans.com.tr/tr-tr/bireysel/sozlesmeler-ve-formlar/SozlesmelerVeFormlarYururlukte/yatirim-vekaletine-dayali-katilma-hesabi-sozlesmesi.pdf.
  • Zehebî, Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Thk. Şuayb Arnavût. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1982.