Sâmiha Ayverdi Romanlarının Değer Eğitimi Açısından İncelenmesi

Değerler, bireyin çevresiyle etkileşimi sonucunda içselleştirdiği ve davranışlarını yönlendiren standartlardır. İnsan hayatında belirleyici olan bu standartların kazanılmasına katkı sağlayan eğitim, toplumun kalıcılığını sağlamak için kültürel mirasın gelecek kuşaklara aktarılması, bireyin kabiliyetlerinin uyandırılması, geliştirilmesi ve ona bilgi ve becerilerin kazandırılması suretiyle bireyin kişilik gelişimine ve topluma karşı sorumluluklarının farkına varmasına yardımcı olur. Bu bağlamda aile, okul, sosyal çevre ve okunan edebi eserlerin değerlerin eğitim sürecine katkısından söz edilebilir. Toplumun kültürel kodlarından mülhem yazılmış hikâye, roman, hatırat vb. gibi eserler, değerlerin öğrenilmesi ve öğretilmesinde önemli bir role sahiptir. Bu makale, 1938 yılından itibaren Türk edebiyatında değerli eserler kaleme alan Sâmiha Ayverdi’nin Batmayan Gün, Ateş Ağacı, Yaşayan Ölü, İnsan ve Şeytan, Son Menzil ve Mesih Paşa İmamı adlı romanlarını değer eğitimine katkısı bağlamında içerik analizine tabi tutarak araştıran bir durum çalışmasıdır. Yapılan değerlendirmelerde değer eğitiminde edebiyatın önemli bir yere sahip olduğu görülmüş, verilmek istenen mesajların, romanlardaki iyi rolü üstlenen kahramanların dilinden akıcı ve etkileyici bir şekilde okuyucuya iletildiği kanaatine varılmıştır. İncelenen romanlarda sevgi, saygı, sadakat, sorumluluk gibi değerlerin ön plana çıkarıldığı, şöhret, gösteriş, şehvet gibi durumların da yerilerek uzak durulması gerektiğine işaret edildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Değer Eğitimi, Değer, Sâmiha Ayverdi, Roman, Eğitim, Roman

An Analysis of the Novels by Samiha Ayverdi from the Perspective of the Education of Values

Values are the standards that are internalized by an individual as a result of his interaction with his environment and which direct his behaviors. Education, as a factor contributing to the acquisition of such definitive standards for human life, also contributes to the individual’s growth of personality and helps him realize his responsibilities towards the society. It does this by transmitting the cultural heritage to the future generations with the aim of contributing to the continuation of society, as well as by awakening and developing his capabilities, and his earning the necessary knowledge and skills. Such literary works as inspired by the cultural codes of a given society such as stories, novels, memoirs, etc. play an important role in learning and teaching values. This article is a case study intended to examine the following novels by Sâmiha Ayverdi, who has produced valuable works in Turkish literature since 1938, by analyzing their contents from the viewpoint of their contribution to the education of values: Batmayan Gün (A Day Without Sunset), Ateş Ağacı (Tree of the Fire), Yaşayan Ölü (The Living Dead), İnsan ve Şeytan (Man and Satan), Son Menzil (The Last Sojourn) and Mesihpaşa İmamı (The Imam of Mesihpaşa).

Keywords:

Value, Novel, Education, Education of values, Samiha Ayverdi, Novel,

PDF

___

Adair, John. Etkili Motivasyon. 4. Baskı, Trc. Salih Uyan. Ankara: Babıali Kültür Yayınları, 2013.
Akbaş, Oktay. Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademede Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, 2004.
Akçal, Münire. Sâmiha Ayverdi’nin Üç Eserinde (Hancı, Yusufçuk, Dile Gelen Taş) Dinî ve Tasavvufî Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2007.
Akdeniz, Yasemin. Sâmiha Ayverdi Eserlerinde Dinî ve Manevi Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
Algur, Hüseyin. “Değer Eğitimi Yaklaşımları”. İş Ahlakı ve Değerler Eğitimi. Ed. Mustafa Çakmak. Ankara: Pegem Akademi, 2017: 169-194.
Altaş, Nurullah - Arıcı, İsmail. “Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci”. Din Eğitimi. Ed. Mustafa Köylü – Nurullah Altaş. 3. Baskı. İstanbul: Ensar, 2014: 48-74.
Ayverdi, Sâmiha. Ateş Ağacı. 8. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2016.
Ayverdi, Sâmiha. Batmayan Gün. 9. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2017.
Ayverdi, Sâmiha. İnsan ve Şeytan. 4. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2004.
Ayverdi, Sâmiha. Mesihpaşa İmamı. 3. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2000.
Ayverdi, Sâmiha. Son Menzil. 4. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2014.
Ayverdi, Sâmiha. Yaşayan Ölü. 3. Baskı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2001.
Baş Türker - Akturan Ulun. Nitel Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı. Seçkin Yayınları: Ankara: 2008.
Büyüköztürk, Şener - Çakmak, Ebru Kılıç - Akgün, Özcan Erkan - Karadeniz, Şirin - Demirel, Funda. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 22. Baskı. Pegem Akademi Yayınları: Ankara, 2016.
Çakmak, Mustafa. Ahlak, Tanrı ve Yasa. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
Demirli, Ekrem. “Vahdet-i Vücûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 42: 431-435. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
Elmas, Nazım. “Sanat, Edebiyat ve Değerler Eğitimi”. İş Ahlakı ve Değerler Eğitimi. Ed. Mustafa Çakmak. Ankara: Pegem Akademi, 2017: 221-243.
Erden, Münire - Akman, Yasemin. Eğitim Psikolojisi Gelişim-Öğrenme-Öğretme. Ankara: Arkadaş, 2017.
Ertürk, Selahattin. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Edge Akademi, 2013.
el-Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed et-Tûsî (ö. 505/1111). İhyâu Ulûmi’d- Dîn. Trc. Ahmet Serdaroğlu. İstanbul: Bedir, 2011, 3/4.
Hoy, Anita Woolfolk. Eğitim Psikolojis. Trc. Duygu Özen. İstanbul: Kaknüs, 2015.
Ildır, Münevver. Samiha Ayverdi’nin Romanlarında Kadın ve Eğitim. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2014.
Kaymakcan, Recep - Meydan, Hasan. Ahlak ve Değerler Eğitimi. İstanbul: Değerler Eğitim Merkezi, 2014.
Kırzıoğlu, Banıçiçek. Sâmiha Ayverdi Hayatı, Eserleri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 1990.
Kirschenbaum, Howard. “From Values Clarification to Character Education: A Personal Journey.” Journal of Humanistic Counseling, Education & Development 39/1 (2000): 4–20. https://doi.org/10.1002/j.2164-490X.2000.tb00088.x.
Kupchenko, Ian - Parsons, Jim. “Ways of Teaching Values; An Outline of Six Values Approaches.” Educational Resources Information Center (ERIC) No: 288806. 1987. 1–23.
Öztürk, Selime. Samiha Ayverdi Romanlarında Kadın Psikolojisi. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniv., 2018.
Pekmezci, Adem. Sâmiha Ayverdi’nin Eserlerinde Gelenek. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2015.
Sancılı, Fatih. Sâmiha Ayverdi’nin Dinî Düşüncesi. Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2013.
Türk Dil Kurumu (TDK). “Genel Türkçe Sözlük”. Erişim: 10 Nisan 2017. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.58eb9b39856516.59725166.
Uluant, Zeynep. “Ayverdi, Samiha”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ek-1: 151-152. İstanbul: TDV Yayınları, 2016.
Ulusoy, Kadir - Arslan, Ali. “Değerli Bir Kavram Olarak ‘Değer ve Değerler Eğitimi.’”Farklı Yönleriyle Değerler Eğitimi. Ed. Kadir Turan - Refik Ulusoy. Ankara: Pegem Akademi, 2016: 1–16.
Ünal, Banu. Sâmiha Ayverdi Eserlerinde Estetik, Sanat ve Edebiyat Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2014.
Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı. Ankara: Seçkin, 2011.