Sadreddin Konevi'de İnsan-ı Kâmil Anlayışı ve Medeniyete Etkileri

Bir medeniyetin oluşumunda en önemli unsur o medeniyeti şekillendiren toplumun özellikleridir. Bir toplum da; ancak içinde var olan bireylerin niteliklerine göre şekillenebilir. Bu anlamda o toplumda bulunan bireylerin sahip olduğu veya sahip olması gereken nitelikler de üzerinde durulması gereken önemli bir husustur. Değerleri temele alan üst insan modelinin daha ziyade vahiy kaynaklı Doğu Medeniyetlerine veya Doğu'dan beslenmiş Batı Medeniyeti'nin bir kısmına ait olduğu görülürken, güce dayalı seküler insan tipinin ise Batı Medeniyetinin kendi ürünü olduğu söylenebilir. İslam Medeniyetinin oluşumunda önemli bir yere sahip olan Sadreddin Konevî'nin İnsan-ı Kâmil tasavvuru, hakikat ve mertebe açısından Hakk ile arasında mesafeyi kaldıran bir insan anlayışına dayanmaktadır. İnsan-ı Kâmil; Allah'ın güzel sıfatlarıyla kendisine tecelli ettiği ve bu tecelliyi kötü fiilleriyle lekelemeyen, temiz kalıp en güzel şekilde yansıtabilen bir kimsedir. İnsan, ancak ahlakın en yüksek derecesi olan doğru sözlülük, temiz kalplilik ve iyi davranışlara sahip olduğu takdirde Allah'ın sıfatlarının kendisinde görülebileceği üst bir insan olabilir. İyilik, güzellik ve mükemmelliğin kaynağı olan Allah, kâinata da bu sıfatlarıyla tecelli etmektedir. Aynı şekilde bu sıfatlar İnsan-ı Kamil'in sıfatları ve işleridir. İyilik, güzellik ve mükemmelliği yaratıcısının sıfatları olarak gören ve üstün insan olarak bu sıfatlara en yüksek derecede sahip bir kişiliği tanımlayan medeniyet anlayışı bu görüşlere sadık kaldığı sürece yeryüzünde barış, adalet ve merhamet gibi değerlerin de en önemli temsilcisi olmuştur. Bu anlamda Sadreddin Konevî ve onun gibi vahiy ve sünnetle beslenmiş düşünürlerin üst insan tanımlamaları İslam Medeniyetinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.

Sadr al-Din Qunawi`s Conception of Perfect Human and It's Impacts on Civilization

attributes can be seen in himself only if he has the righteousness, clean heartedness and good behavior, which is the highest grade of morality. Allah, the source of goodness, beauty and perfection, manifests itself in these attributes. In the same way, these qualities are the features and works of perfect human (al-insan al-kamil). The understanding of civilization, that sees the qualities of goodness, beauty and perfection as the Creator's attributes and defines a person with the highest level of these qualities as a perfect human, has been the most important representative of values such as peace, justice and compassion on earth as long as it remained faithful to these values. In this sense, the perfect human definitions of Sadr al-Din Qunawi and other thinkers who benefited from revelation and tradition played an important role in the shaping of Islamic civilization.

PDF

___

Kur'an-ı Kerim
Aclûnî, Keşfu'l Hafa, Tahkik: Abdulhamid b.Ahmed, C:2, Kahire, H.1420.
Albani, Nasuriddin, Silsiletü'l Ehadisu'l Zayife Ve'l Mevzua, C:13, Riyad 1992.
Boutroux, E. Çağdaş Felsefede İlim ve Din, Çev. H. Katipoğlu, İstanbul, 1997.
Bursevi, İsmail Hakkı, Ruhu'l Beyan, C. 6, Beyrut, t.y.
Cook, C.C.H. "William James' Varieties of Religious Experience and Jungian Varieties Of Human Nature:
The Nature Of The Relationship Between Religious Experience, Belief and Pyschological Type", Journal of Beliefs&Values, Vol. 24, No. 2, 2003.
Demirli, Ekrem, İbnü'l Arabî Metafiziği, İstanbul, 2013.
Demirli, Ekrem, Sadreddin Konevî'de Bilgi ve Varlık, İstanbul, 2005.
Demirli, Ekrem, "Sadreddin Konevî", DİA, C.35.
Durak, Nejdet "İslam Düşüncesinde Etik Bir İdeal Olarak "İnsan-ı Kâmil" Anlayışı", Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C.7, S.2, 2010.
El-Cîlî, Abdülkerim B.İbrahim, Günümüz İnsanına İnsan-ı Kâmil -2-, Haz.Hamza Kılıç, İstanbul, 2011.
Er-Râzî, Fahruddin Mefatihul Gayb (Tefsiru'l Kebir), C. 1, Beyrut, H.1420.
Erdem, Hüsameddin, İlkçağ Felsefesi Tarihi, Konya, 2014.
Erdem, Hüsameddin, Problematik Olarak Din-Felsefe Münasebeti, Konya, 2010.
Gürsoy, Kenan, Bir Felsefe Geleneğimiz Var Mı?, Etkileşim Yayınları, İstanbul 2006.
İbn Arabî, Muhyiddin, Fütûhât-I Mekkiyye, Çev. Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, C. 6, İstanbul 2008.
James, William, The Varieties of Religious Experience "A Study İn Human Nature", New York, 1962.
Konevî, Sadreddin, Fatiha Suresi Tefsiri, Çev.Ekrem Demirli, İstanbul, 2002.
Konevî, Sadreddin, İlahi Nefhalar, Çev.Ekrem Demirli, İstanbul, 2002.
Konevî, Sadreddin, Mir'at'ül Ârifin (Âriflerin Aynası), Çev.Dilaver Gürer, Betül Güçlü, Ali Çoban, Konya, 2008.
Konevî, Sadreddin, Tasavvuf Metafiziği, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul 2002.
Konevî, Sadreddin, Vahdet-i Vücûd ve Esasları, Çev. Ekrem Demirli, İstanbul, 2002.
Nasr, Seyyid Hüseyin, İnsan ve Tabiat, Çev. Nabi Avcı, Ağaç Yayıncılık, İstanbul 1991.
Nietzsche, Friedrich, Böyle Buyurdu Zerdüşt, Tutku Yay. Ankara, 2011.
Suckiel, E. K. Heaven's Champion-William James's Philosophy of Religion, Indiana, 1996.
Uluç, Tahir, İbn Arabî'de Sembolizm, İstanbul, 2007.