Recep ARDOĞAN

7745

Mütekellimlere Göre Kelam-ı Nefsî ve İşitilebilirliği

Halku’l-kur’an konusunda Eş’ariyye ve Mâturîdiyye lafzî kelam – nefsî kelam ayrımına başvurmuş, bu ayrım da nefsî kelamın işitilebilir olup olmadığı sorusunu gündeme getirmiştir. Nefsî kelam çoğu Eş’arîlere göre işitilebilir; Maturîdilerin geneline göre ise işitilemez. Makalede Eş’ariyye ile Maturidiyye arasında ihtilaf noktalarından sayılan kelam-ı nefsinin işitilebilirliği noktasında her iki ekolun kendi içinde görüş birliği içinde olmadığı ortaya konacaktır. Ayrıca onun işitilebilirliğini kabul eden bazı kelamcıların bununla duyuyla algılamayı kastetmedikleri tespit edilecektir. Onların işitilebilir olma ile mananın doğrudan kavranmasını kastettikleri gösterilecektir. Diğerlerine göre ise kelam-ı nefsinin işitilmesi, bu dünyadakinden tamamen farklı, ses ve harfleri algılamanın ötesinde bir kavrayıştır

Divine Discourse and its Audibility According to Muslim Theologians

In the subject of creation of Quran, Ash’ariyyah and Maturidiyyah distinguished verbal discourse (revelation) and divine interior speech, which then did raise up the question of whether divine interior speech is audible or not. Divine interior speech is audible accord- ing to the most of the Ash’arites, while it is not audible according to the Maturidites in general. In this study, it was aimed to indicate that there is no concensus among the scholars of each school about audibility of divine interior speech, which is considered as one of the points of conflict between two schools. Besides, it was pointed out that the theologians, who acknowledge audibility of divine interior speech, did not mean detection by sense of hearing but direct understanding of the meaning by acknowledging audibility. According to other theologians, audibility of divine interior speech is totally different from ordinary audibility in the world and beyond the understanding which is based on detection of voice and letters
Keywords:

Speech, discourser, creation of Quran, creature, letter, voice, God’s interior speech hearing,

PDF

___

  • Aliyyü’l-Kârî, Şerhu’l-Fıkhi’l-Ekber, thk. Mervan M. eş-Şe’âr, Dâru’n-Nefâis, Dimeşk 1430/2009.
  • el-Âmidî, Ebu’l-Hasen, Ebkâru’l-Efkâr fî Usûli’d-Dîn, thk. A. Ferid Mezîdî, Beyrut, 1424/2003.
  • el-Bağdâdî, Abdulkahir b. Tahir, Usulu’d-Din, Dâru’l-Âfâkı’l-Cedîde, III. bs., Beyrut 1401/1981.
  • el-Bâkıllânî, Ebû Bekr, Temhîdü’l-Evâil ve Telhîsu’d-Delâil, thk. İ. A. Haydar, Beyrut 1987/1407.
  • el-Bâkıllânî, el-İnsâf fî-mâ Yecibu İ’tikâduh velâ Yecûzü’l-Cehlü bih, nşr. M. Zâhid el-Kevseri, Kahire 1413/1993.
  • Baktır, Mehmed, “Allah’ın Fiilî Sıfatlarında Zaman Sorunu”, Kelam Araştırmaları Dergisi, II/2 (2003), Ankara 2003, ss. 93-108.
  • el-Beyâdî, Kemaleddin Ahmed b. Hasen, İşârâtü’l-Merâm min İbârâti’l-İmâm, nşr. Yusuf Abdurrazzâk, Kahire 1368/1949.
  • Ebû Azbe, Hasen b. Abdilmuhsin, er-Ravdatu’l-Behiyye fîmâ Beyne’l-Eşâ’ira ve’l-Mâturîdiyye, thk. Ali Ferid Dehrûc, Beyrut, 1416/1996.
  • Ebû Hanife, “el-Âlim ve’l-Müteallim”, İmâm-ı Azam’ın Beş Eseri, nşr. Mustafa Öz, İFAV Yay., İstanbul 1992.
  • Ebû Hanife, “el-Fıkhu’l- Ekber”, İmâm-ı Azam’ın Beş Eseri, nşr. Mustafa Öz, İFAV Yay., İstanbul 1992.
  • Ebû Mansur Ma’mer el-İsfahânî, “Kitâbü’l-Menâhic”, Akâid Risaleleri, nşr. Ali Nar, İstanbul 1998.
  • Ebû Ya’lâ, Muhammed b. Huseyn, İbtâlü’t-Te’vîlât li-Ahbâri’s-Sıfât, thk. M. en-Necdî, Kuveyt 1407.
  • el-Cûzcânî, Atâ b. Ali, Şerhu’l-Fıkhı’l-Ekber, Haydarâbâd 1321.
  • el-Cüveynî, Ebu’l-Mealî, el-Akîdetü’n-Nizâmiyye fi’l-Erkâni’l-İslâmiyye, İFAV Yay., İstanbul ty.
  • el-Cüveynî, Kitâbü’l-İrşâd, tr. Adnan B. Baloğlu ve dğr., TDV. Yay., Ankara 2010.
  • el-Eş’arî, Ebu’l-Hasen, el-İbâne an Usûli’d-Diyâne, nşr. Abdullah Mahmud M. Ömer, Beyrut, 1426/2005.
  • el-Gazzalî, el-İktisâd fi’l-İtikâd, nşr. Mustafa el-Kabani el-Dımeşkî, el-Matbaatü’l-Edebiyye, Mısır ty.
  • el-Gazzalî, Kitâbu’l-Erba’în fî Usûli’d-Dîn, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1409/1988.
  • el-Gazzalî, “Feysalü’t-Tefrika beyne’l-İslâm ve’z-Zendaka”, Mecmû’atü Rasâili’l-İmâm el-Gazzalî, Beyrut 1429/2008.
  • el-Hayyât, Ebu’l-Hüseyn, Kitabu’l-İntisâr ve’r-Redd alâ’bni’r-Ravendî el-Mulhıd, nşr. Alber N. Nader, Beyrut 1957.
  • İbn Ebi’l-’İzz, Ali b. Ali, Şerhu’t-Tahâviyye fi’l-Akîdeti’s-Selefiyye, thk. A. M. Şakir, Suudi Arabistan 1418.
  • İbn Ebî Şerif, “el-Müsâmere fî Şerhi’l-Müsâyere fi’l-Akâidi’l-Münciyye”, Kitabu’l-Musâyere, Çağrı Yay. İstanbul 1979.
  • İbn Humam, Kemaleddin, el-Müsâyere, Çağrı Yay., İstanbul 1979.
  • İbn Kutluboğa, Zeynü’d-Dîn Kasım, “Şerhu’l-Müsâyere”, Kitabu’l-Musâyere, Çağrı Yay., İstanbul 1979.
  • İbn Teymiyye, Takıyyü’d-Dîn, et-Tis’îniyye, thk. M. el-Aclân, Mektebetü’l-Maarif, Riyad, 1420/1999.
  • el-Îcî, Adudiddin, el-Mevâkıf fî İlmi’l-Kelâm, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut ty.
  • el-İsferâyînî, Ebu’l-Muzaffer, et-Tebsîr fî Usûli’d-Dîn ve Temyîzi’l-Firkati’n-Nâciyeti ani’l-Firakı’l-Hêlikîn, thk. M. Zahid el-Kevserî, Beyrut 1408/1988.
  • Kâdî Abdulcebbâr, “el-Muhtasâr fî Usûli’d-Dîn”, Resâilu’l-Adl ve’t-Tevhid, nşr. M. Ammara, Dâru’l-Hilâl, Kahire 1971.
  • Kâdî Abdulcebbâr, el-Muğnî fî Ebvâbi’-Tevhîd ve’l-Adl, thk. İbrahim el-Ebyârî, Taha Huseyn, Kahire1380/1960.
  • Kâdî Abdulcebbâr, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, thk. Abdülkerim Usman, Mektebetü Vehbe, Kahire 1316/1996.
  • el-Mâturîdî, Ebû Mansur, “Risâle fi’l-Akâid”, İslam Akaidine Dair Eski Metinler –I-, nşr. Y. Z. Yörükan, AÜİF. Yay., İstanbul 1953.
  • el-Mâturîdî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân, nşr. Bekir Topaloğlu ve dğr., Mizan Yayınevi, İstanbul 2005-2009.
  • İbnu’l-Münîr el-İskenderî, “el-İnsâf fî-mâ Tedammunu-hu’l-Keşşâf mine’l-İ’tizâl” el-Keşşâf an Hakâikı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl, Dârü’l-Fikr, Mısır ty.
  • en-Nesefî, Ebu’l-Muîn, Tebsıratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn, thk. Hüseyin Atay, Ş. Ali Düzgün, Ankara 1994.
  • en-Nesefî, Ebu’l-Muîn, Bahru’l-Kelâm fî Akâidi Ehli’l-İslâm, Konya 1327.
  • el-Pezdevî, Ebu’l-Yusr, Ehl-i Sünnet Akaidi (Usûlü’d-Din), çev. Şerafeddin Gölcük, Kayıhan Yay., II. bs. İstanbul 1988.
  • er-Râğıb el-İsfehânî, el-Müfradât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Kahraman Yay., İstanbul 1986.
  • er-Râzî, Fahruddin, Kitâbu’l-Erba’în fî Usûli’d-Dîn, nşr. Mahmud Abdulaziz Mahmud, Beyrut 2009.
  • er-Râzî,, el-Metâlibü’l-’Âliyeti mine’l-İlmi’l-İlâhî, thk. Ahmed Hicâzî es-Sekâ, Beyrut 1407/1987.
  • er-Râzî,, Kelam’a Giriş (el-Muhassal), çev. Hüseyin Atay, Ankara 2002.
  • es-Sâbûnî, Nureddin, el-Bidâye fî Usûli’d-Dîn, nşr. Bekir Topaloğlu, DİB Yay. Ankara, 1995.
  • es-Saffâr, Ebû Ishak, “Risâle fi’l-Kelâm”, (Çelidze, Rasim, Ebû İshak İbrahim es-Saffâr: Hayatı, Görüşleri ve “Risâle fi’l-Kelâm” Adlı Eseri [Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, içinde) Bursa 2007.
  • es-Senûsî, Ebû Abdillah, el-Umdetü ehli’t-Tevfîk ve’t-Tesdîd fî Şerhi Akideti Ehli’t-Tevhid, Mısır, 1316.
  • es-Senûsî, Erba’ûne Mes’ele fî Usûli’d-Dîn, thk. Yusuf Ehnânâ, Beyrut, 1993.
  • es-Sübkî, Ebû Nasr, Tabakâtü’ş-Şâfi’iyyeti’l-Kübrâ, Kahire 1965.
  • eş-Şehristânî, Ebu’l-Feth, el-Milel ve’n-Nihal, thk. Emir Ali Mehnâ, Ali Hasen Fâur, Beyrut 1415/1995.
  • eş-Şehristânî, Nihâyetu’l-İkdâm fî İlmi’l-Kelâm, nşr. Alfred Guillaume, London 1934.
  • Şeyhzâde, Abdurrahim b. Ali el-Mueyyed, Nazmu’l-Ferâid ve Cem’u’l-Fevâid, İstanbul 1288.
  • Taftazânî, Sa’duddin, Şerhu’l-Akâid, Salah Bilici Kitabevi, İstanbul ty.
  • el-Üsmendî, Alâeddin Muhammed b. Abdilhamîd es-Semerkandî, Lübâbü’l-Kelâm, thk. M. Said Özervarlı, İstanbul 2005.
  • Yavuz, Yusuf Şevki, “İbn Kullâb”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1999, XX, 156-157.
  • Yılmaz, Sabri-İlhan, Mehmet, “Cüveynî’ye Göre Kelâmullah ve Kelâm-ı Nefsî”, Kelam Araştırmaları, IX/1 (2011).
  • ez-Zebîdî, Muhammed Murtaza, İthâfü’s-Sâdeti’l-Muttekîn bi-Şerhi İhyâ’i ‘Ulûmi’d-Dîn, Müessesetü’t- Târîhi’l-Arabî, Beyrut 1414/1994.
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım, el-Keşşâf an Hakâikı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl, Dârü’l-Fikr, Mısır ty.
Marife Dini Araştırmalar Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 31.05.2001
  • Yayıncı: Yediveren Kitap
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İlahiyat Fakültelerinde Arapça Eğitimi ve Araştırmaları ile İmam Hatip Liselerinde Arapça Eğitimi ve Sorunları Çalıştaylarının Değerlendirmesi

Muhammet Vehbi DERELİ

Yemenli Öykücülerden Hemdân Zeyd Demmâc’ın “Yolcu” Adlı Öyküsü

Muhammet Vehbi DERELİ

Yemenli öykücülerden hemdân zeyd demmâc'ın yolcu adlı öyküsü

Muhammet Vehbi DERELİ

Hz. Muhammed'in hayatı 5. sınıf öğretim materyali temizlik ünitesindeki hadis çevirilerinin öğrenci algı düzeyine uygunluğunun incelenmesi

Sümeyra BİLECİK

Milli Terbiye

Ahmet AĞAOĞLU, Şeref GÖKÜŞ

Tarih ve Dilbilimi Kaynakları Işığında Kur’ân’ın 10 Kıraati, Ahmed Aliyyul İmam Çev: Süleyman Gündüz, İstanbul, 2010, İnkılab Yayınları, 256 sayfa

Recep KOYUNCU

Din Eğitiminde Yeni Bir Yaklaşım: Yeterlilik Modelleri ve Eğitim Standartları -Almanya ve Avusturya Örneğinin Türkiye’ye Uyarlanabilirliği

Elif MEDENİ

Hadis Rivâyetinde Telkin Zabt İlİşkisi ve Telkin Yoluyla Yapılan Tahrifler

Mustafa ÖZTÜRK

Batıda ve Türkiye’de Sivil Toplum ve Din

Ahmet ÇEKİN

Vahdet-i Vücud ve Vahdet-i Şühud Açısından Müşâhede ve Rüyet Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme

Mustafa ÖZGEN