Kur’ân’da İkrah Kavramı ve Dinde Zorlama Meselesi

Bu çalışmada ikrah sözcüğünün sözlük ve terim anlamları tespit edilmeye çalışılmış, bu anlamların Kur’ân’daki kullanım ve karşılıkları üzerinde durulmuş, ikrahı yasaklayan ayetlerin cariyelerin fuhşa zorlanması, sihrin kullanımı ve dinî tercihler alanında cereyan ettiği ortaya konmuş, bu alanların ilk ikisinin de gerek ikrah kavramıyla gerekse dinde zorlamayla ilişkisinin olduğu iddia edilmiştir. Makalede "...Dinde zorlama yoktur…" ayeti etrafında süregelen tartışmalara girilip ayetin farklı anlaşılmasına neden olan sebepler belirtilmeye çalışılmış, Kur’ân’ın Mekkî sûrelerde başka din ve inanç mensuplarının Müslümanlara yaptığı baskı ve işkenceden sıkça bahsettiği hatırlatılmış ve bunu yapanların kınandığı belirtilmiştir. Medine’de nazil olan bu ayetin ise özellikle Müslümanlara hitap ettiği ve onların başkalarına baskı ve zorlama yaparak kınananlardan olmamalarına dikkat çekildiği tezi savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kur’ân, İkrah, Zina, Sihir, Dinde İkrah/Zorlama

The Term of Ikrah in the Qur’an and the Problem of Compulsion in Religion

This study is intended to ascertain the lexical and terminological senses of tehe Arabic word ikrah (compulsion/coercion), as well as to investigate its connotations in the Quran. Its also aims to demonstrate that the verses which forbid compulsion are related to the constexts such as forcing the female slaves to adultary, performing magic and religious proference. It also tries to prove that the first two contexts have relationship with the compulsion in religion. This study also addresses the debates revolving around the Quranic verse "Let there be no compulsion in religion…", investigating the reasons that led to the different interpretations of the verse. It also emphasizes that the Quran especially in the chapters revealed in the Meccan period makes a frequent mention of the fortunes inflicted on the Muslims by the followers of other faiths, blaming them. This study maintains that the aforementioned verse reveled in the Medinan period, addresses the Muslims in particular, warning them to avoid the blame the Quran puts on the despots.

Keywords:

The Quran, Iqrah (Compulsion/Coercion), Adultery, Magic, Coercion İn Religion,

PDF

___

el-Âlûsî, Şihabüddîn Mahmûd İbn Abdullah el-Huseynî, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’ü’l-Mesânî, Beyrut, tsz.
Atar, Fahrettin, Fıkıh Usûlü, İstanbul, 1992.
Ateş, Abdurrahman, Dinde Zorlama ve Şiddet Sorunu, İstanbul, 2002.
Baktır, Mustafa, “Azimet” md., DİA, İstanbul, 1991, IV.
Bardakoğlu, Ali, “İkrah” md., DİA, İstanbul, 2000, XXII.
el-Begavî, Ebû Muhammed el-Huseyn İbn Mes’ûd, Me’âlimü’t-Tenzîl, bsm.y.y, tsz.
Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukûk-u İslâmiyye ve Istılahât-ı Fıkhıyye Kamusu, İstanbul, tsz.
Cerrahoğlu, İsmail, Tefsîr Usûlü, Ankara, 1979.
el-Cürcanî, Şerîf Ali ibn Muhammed, et-Ta’rifât, Beyrut, 1411/h. 1991/m.
Çağırıcı, Mustafa, “Fitne” md., DİA., XIII, İstanbul, 1996.
Çetiner, Bedrettin, Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl, İstanbul, 2002.
Derveze, İzzet, Et-Tefsîrü’l-Hadis, trc: V.İnce, M.Altunkaya, İstanbul, 1997.
Döndüren, Hamdi, “İkrah” md., ŞİA, İstanbul, 2000, IV.
Duman, M. Zeki, Beyânu’l-Hak, Ankara, 2006.
Duman, M. Zeki, Beş Sûre’nin Tefsiri, Kayseri, 1999.
Ebû Zehra, Muhammed, İslâm Hukuku Metodolojisi (Fıkıh Usûlü), çev: Abdulkadir Şener, Ankara, 1986.
el-Meydanî, Abdurrahman Hasan Habenneke, Ma’âricü’t-Tefekkür ve dakîku’t-Tedebbür, Dımeşk, 2002-m/1423-h., VIII.
Esed, Muhammed, Kur’ân Mesajı, çev; C. Koytak-A. Ertürk, İstanbul, 1999.
es-Sa’lebî, Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, el-Keşf ve’l-Beyân fi Tefsiri’l-Kur’ân (nşr. el-İmâm Ebî Muhammed b. Âşûr), I-X, VII, 99;.
el-Ezherî, Ebu Mansûr Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-Luğa, Kahire, 1964.
Fuad Abdulbaki, Muhammed, el-Mucemü’l-Müfehres, İstanbul, 1411/1990/m.
el-Isfahânî, Rağıp, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kurân, Beyrut, 1422/h. 2001/m.
Işıcık, Yusuf, Kur’ânı Anlamada Temel İlkeler, Konya, 1997.
Izutsu, Toshihiko, Kur’ân’da Allah ve İnsan, çev: Süleyman Ateş, İstanbul, tsz.
İbn Aşûr, Tahir, İslâm Hukuk Felsefesi Gaye Problemi, çev: V.Akyüz,-M.Erdoğan, İstanbul, 1996.
İbn Aşûr, Tahir, Et-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Tunus, 1997.
İbn Fâris, Ebu Hüseyin, Mu’cemü Mekâyisi’l-Luğa, Beyrut, 1418/h.1998/m.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fida İsmail, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, Riyad, 1413/h.1993/m.
İbn Kuteybe, Ebi Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân, bsm.y.y, tsz.
İbn Manzur, Cemâlüddin Muhammed, Lisânu’l-Arap, Beyrut, tsz.
İbn Sîde, Ebu’l-Hasen Ali b. İsmail b. Sîde el-Mürsî, el-Muhkem ve’l-Muhîtu’l-A’zam (nşr. Abdulhamid Hindâvî), I-XI, Beyrut, 2000, IV, 136.
İbn Teymiye, Mecmû’ Fetevâ-i İbn-i Teymiye, y.y., tsz.
İbnu'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman İbn Ali İbn Muhammed el-Kureyşî el-Bağdadî, Nüzhetü'l-A'yuni'n-Nevâzir fî 'Ilm'il-Vucûhi ve'n-Nezâir, Tunus, 1979.
İbnu'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman İbn Ali İbn Muhammed el-Kureyşî el-Bağdadî, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, Beyrut, 1407/h.1987/m.
İbnu'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman İbn Ali İbn Muhammed el-Kureyşî el-Bağdadî, Nevâsihü’l-Kur’ân, bsm.y.y, tsz.
el-Kâdî Beydâvî, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, I-V, Beyrut, ts., IV, 186;.
Kapar, M. Ali, Hz. Muhammed’in Müşriklerle Münasebetleri, Konya, 1993.
Kasap, M. Mehmet, İslâm Hukukunda İkrah’ın Sözlü Tasarruflara Etkisi, (Basılmamış Y.L.Tezi), SÜSBE. Konya, 2005.
Keskin, Hasan, Kur’an’da Fitne Kavramı, İstanbul, 2003.
Komisyon (H. Karaman, ve Arkadaşları, Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, İstanbul, 2006.
Komisyon, ŞİA (Şamil İslam Ansiklopedisi), “Sihir” md., İstanbul, 2000, VII.
Köse, Saffet, “Cihad Şiddete Referans Olabilir mi?”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, Konya, 2007, sayı: 10.
el-Kurtûbî, Abdullah Muhammed ibn Ahmed ibn Ebibekr, el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân, Beyrut, 1421/h. 2000/m.
Kutup, Seyyid, Fi Zilâli’l-Kur’ân, çev: M.Emin Saraç-Bekir Karlığa-İ. Hakkı Şengüler, İstanbul, tsz.
Küçük, Ahmet, Kur’ân’da Toplumsal Sınanma, İstanbul, 2007.
el-Merağî, Ahmed Mustafa, Tefsîrü’l-Merağî, Beyrut, 1418/h.1999/m.
el-Mevdûdî, Ebü’l-A’lâ, Tefhîmü’l-Kur’ân, çev. M. Han Kayani, Y. Karaca, N. Şişman, İ. Bosnalı, A. Ünal, H. Aktaş, İstanbul, 1996.
Muhyiddîn Dervîş, İrâbü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve Beyânuhû, Dımeşk, 1417/h.1996/m.
Mustafa Zeyd, en-Nesh Fi’l-Kur’âni’l-Kerim, Mısır, 1987.
Mücahid, Mücahid b.Zübeyr el-Mahzûmî, Tefsiru Mücahid, thk: Abdurrahman et-Tahir es-Sevrûtî, Beyrut, tsz.
Öztürk, Mustafa, Tarih Felsefesi, Elazığ, 1999.
Pekcan, Ali, İslam Hukukunda Gaye Problemi, İstanbul, 2003.
er-Razî, Fahrüddin, Tefsîr-i Kebîr/Mefâtihu’l-Ğayb, Kahire, tsz.
er-Razî, Muhammed ibn Ebî Bekir ibn Abdulkadir, Muhtâru’s-Sıhah, Kahire, 2000.
Rıza, Reşit, Tefsîrü Menar-Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Hakîm, Mısır, 1373.
es-Sa’lebî, Ebû İshak Ahmet İbn Muhammed İbn İbrahim en-Nîsâbûrî, el-Keşf ve’l-Beyan, Beyrut, 2004.
es-Sabunî, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Mekke, tsz.
Salih, Suphi, Kur’ân İlimleri, çev: M.Said Şimşek, Konya, tsz.
es-Serahsî, Şemsü’l-Eimme Muhammed İbn Ahmed İbn Sehl, el-Mebsût, Beyrut, tsz.
es-Süyûtî, Abdurrahman ibn Kemal Celaleddin, ed-Dürrü’l-Mensûr fî’t-Te’vîli Bi’l-Me’sûr, Tahran, 1377/h.
es-Süyûtî, Abdurrahman ibn Kemal Celaleddin, Lübâbü’n-Nükûl fî Esbâbi’n-Nüzûl, Dımeşk, tsz.
es-Süyûtî, Abdurrahman ibn Kemal Celaleddin, el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân, Dımeşk/Beyrut, 1427/h.2006/m.
es-Süyûtî, Abdurrahman ibn Kemal Celaleddin, el-Müzhir fî Ulûmi’l-Luğa ve Envâuhâ, Beyrut, tsz.
Şimşek, M. Said, Günümüz Tefsir Problemleri, İstanbul, 1997.
Şimşek, M. Said, Kur’ân’ın Anlaşılmasında İki Mesele, İstanbul, 2004.
et-Taberî, Ebî Cafer Muhammed İbn Cerîr, Câmiu’l-Beyân An Te’vîl-i Ayi’l-Kur’ân, Beyrut, 1421/h. 2001/m.
et-Taftazanî, Saadüddin Mesud b. Ömer, Et-Telvîh fî Hakâiki’t-Tenkîh, Kahire, tsz.
Tanyu, Hikmet, “Büyü” md., DİA, İstanbul, 1992.
Uçar, F. Keziban, Kur’ân Ayetlerinde İkrah ve Izdırar (Basılmamış Y.L.Tezi), S.Ü.S.B.E, Konya, 2004.
el-Vahidî, Ebi’l-Hasan Ali İbn Ahmed, Esbâbü Nüzûl, Kahire, 1424/h.2003/m.
Yahya ibn Sellâm, et-Tesârîf, Tunus, 1980.
Yazır, Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, İstanbul, tsz.
ez-Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtadâ, Tâcu’l-Arûs, Mısır, 1306.
ez-Zemahşerî, Mahmud ibn Ömer, el-Keşşâf ‘An Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl, Beyrut, 1986-m./1406-h., III.
Zeydan, Abdulkerim, el-Veciz fi Usûli’l-Fıkıh, Amman,1990/h. 1411/m.
Zeydan, Abdulkerim, Fıkıh Usûlü, çev: Ruhi Özcan, İstanbul, 1993.