İmâmiyye Şîası’nın Kıraat ve "Ahruf-i Seb’a" Anlayışı

Bilebildiğimiz kadarıyla Sünnî İslam dünyasında İmâmiyye Şîası’nın Kur’an kıraatleriyle ilgili görüşlerine dair etraflı bir çalışma yapılmamıştır. Aslında İmâmiyye Şîası’nın tefsir anlayışı ve/veya Kur’an’ı anlama yöntemi hakkında da kapsayıcı bir çalışma yapılmamıştır. Zira mevcut bilimsel çalışmalar Tûsî, Tabersî, Tabatabâî gibi Şiî müfessirlerden birinin tefsir anlayışıyla sınırlı bir muhtevaya sa-hiptir. Bu sebeple denebilir ki İslam tefsir geleneğinde Şiîlik bakir bir araştırma alanıdır. Temelde bu düşünceden hareketle kaleme alınan bu makalede İmâmiyye Şîası’nın kıraat ve ahruf-i seb‘a meselesiyle ilgili görüşleri irdelenecektir. Şiî âlimler her iki konuda da çok kere Sünnî kaynaklardaki bilgi, görüş ve değerlendirmelere atıfta bulundukları için makalede Sünnî literatürdeki bilgilere de yer verilecektir. Bunun yanında, makalede görüşlerine atıfta bulunulan Şiî âlimlerin hangi dönemde yaşadıklarına, Şiî gelenekteki Ahbârî ve Usûlî düşünce ekollerinden hangisine mensup olduklarına da işaret edilecek, böylelikle Şîa’nın kıraat ve ahruf-i seb‘a meselesinde homojen bir anlayışa sahip olup olmadığı meselesine de açıklık kazandırılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İmâmiyye Şîası, Kıraat, Yedi Kıraat (El-Seb‘a), Yedi Harf (El-Seb‘a)

The Imami-Shi’Ite Conception of the Set of Reading (Qirâ’A) and the Seven Letters (Al-Ahruf As-Sab‘A)

To my knowledge, no in-depth study of the Imami-Shi’ite view of the varient readings of the Qur’an has been done in the Sunni world. As a matter of fact, no comprehensive study of the Imami-Shi’ite exegetical understanding and/or their method of understanding the Qur’an has been done, either, because the present scholarship on this area is confined to the exegetical method of one of the Shi’ite exegeses like Tusi, Tabarsi, Tabatabai, and the like. Therefore, one can argue that the Shi’ite exegesis remains an untouched field of study within the Islamic exegetical tradition. Therefore, this paper aims at investigating the Imami-Shi’ite views of the seven variants of the Qur’an. Since the Shi’ite scholars most of the times give credit to the information, the opinions, and the critiques existing in the Sunni sources, we would also take into consideration the information in the Sunni literature. In addition, we would point to which age the Shi’ite exegetes lived and which of the Akhbari School (traditional and narrational) and the Usuli School (intellectual) of exegesis they belonged to, shedding light on the fact that the Shi’ite has no homogenous attitude towards the varients of the Qur’an.

Keywords:

The Imami Shi’ite, Set Of Reading (Qirâ’a), The Seven Readings (al-Qirâ’ât As-Sab‘a), The Seven Letters (al-Ahruf As-Sab‘a),

PDF

___

Âşıkkutlu, Emin, “Kırâat İlminin Temellendirilmesinde Ahruf-i Seb‘a Hadisleri (Tahriç, Tahlil ve Değerlendirme), Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-IV, İstanbul 2002.

Ateş, Süleyman, İşârî Tefsir Okulu, Ankara1974.

Ayyâşî, Ebü’n-Nasr Muhammed b. Mes‘ûd, Tefsîru’l-Ayyâşî, Beyrut 1991.

Belâğî, Muhammed Cevâd, Âlâu’r-Rahmân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Kum 1420.

Bennâ, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed, İthâfu Fudalâi’l-Beşer, Kahire 1987.

Birışık, Abdülhamit, Kıraat İlmi ve Tarihi, Bursa 2004.

Cenâbezî, Sultan Muhammed, Beyânü’s-Sa‘âde fî Makâmâti’l-‘İbâde, Beyrut 1988.

Cerrahoğlu, İsmail, Kur’ân Tefsirinin Doğuşu ve Buna Hız Veren Âmiller, Ankara 1968.

Çetin, Abdurrahman. “Kur’an Kıraatlarına Yönelik Oryantalist Yaklaşımlar”. Marife 2/3 (2002): 65-106. https://doi.org/10.5281/zenodo.3343269.

Çetin, Abdurrahman, Kur’an’ın İndirildiği Yedi Harf ve Kıraatler, İstanbul 2005.

Çetin, Abdurrahman, “Kur’an-ı Kerim’in İndirildiği Yedi Harf”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, cilt: 1, sayı: 3, Ankara 1987.

Ebû Şâme el-Makdisî, el-Mürşidü’l-Vecîz, nşr. Tayyar Altıkulaç, Ankara 1986.

Feyz-i Kâşânî, Molla Muhsin Muhammed b. Şah, Tefsîru’s-Sâfî, Meşhed trs.

Habibov, Aslan, İlk Dönem Şiî Tefsir Anlayışı, (yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 2007.

Hûî, Ebü’l-Kâsım b. Ali Ekber el-Mûsevî, el-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Kum trs.

İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn, Tehzîbü’t-Tehzîb, Beyrut 1988.

İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân, Kahire 1973.

İbn Teymiyye, Takiyyüddîn Ahmed, “Zâhir ve Bâtın İlmine Dair Bir Risale”, çeviri ve notlandırma: Mustafa Öztürk-Ali Bolat, Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi, yıl: 2, sayı: 6, 2001.

İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed, en-Neşr fi’l-Kırââti’l-‘Aşr, Beyrut 2002.

Karaçam, İsmail, “Kırâatların İntikali”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları IV, İstanbul 2002.

Karataş, Şaban, Şia’da ve Sünnî Kaynaklarda Kur’an Tarihi, İstanbul 1996.

Kaya, Osman, “Kur’an’ın Yedi Harf Üzerine İndirilmesi ve Ahrufu’s-Seb‘a (Yedi Harf Meselesi)”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: VIII/2, Sivas 2004.

Kummî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen es-Saffâr, Besâiru’d-Derecât, Kum 1404,.

Küleynî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kûb, el-Kâfî, Tahran 1365 hş.

Ma‘rifet, Muhammed Hâdî, et-Temhîd fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Kum 1416.

Meclisî, Muhammed Bâkır b. Muhammed, Bihâru’l-Envâr, Beyrut 1404/1984.

Mekkî b. Ebî Tâlib, el-İbâne ‘an Me‘âni’l-Kırâât, Dımaşk 1979.

Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâleddîn Yûsuf b. Abdurrahmân el-Mizzî, Tehzîbü’l-Kemâl, Beyrut 1989.

Muttakî el-Hindî, Ali b. Hüsâmeddîn b. Abdülmelik, Kenzü’l-‘Ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef‘âl, Beyrut 1979.

Öztürk, Mustafa, Kur’an ve Aşırı Yorum, Ankara 2003.

Öztürk, Mustafa, Tefsir Tarihi Araştırmaları, Ankara 2005.

Sadr, Seyyid Hasan Sadr, Te’sîsü’ş-Şîa li ‘Ulûmi’l-İslâm, Kum, 1375.

Sofuoğlu, Cemal, Şîa’nın Hadis Anlayışı, (yayımlanmamış doktora tezi), Ankara 1977.

Subhî es-Sâlih, Mebâhis fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, İstanbul trs.

Şeyh Müfîd, Ebû Abdillâh Muhammed b. Muhammed, el-Mesâilü’s-Sereviyye, Kum 1413.

Şeyh Sadûk, Ebû Ca‘fer Muhammed İbn Bâbeveyh el-Kummî, el-Hisâl, Kum 1403/1982.

Tabersî, Ebû Ali el-Fadl b. el-Hasen, Mecmau’l-Beyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut 1997.

Toprak, Mehmet, “Hûî, Ebü’l-Kâsım”, DİA, İstanbul 1998.

Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen, et-Tibyân fî Tefsîri’l-Kur’ân, Beyrut trs.

Uyar, Mazlum, Şiî Ulemânın Otoritesinin Temelleri, İstanbul 2004.

Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Ma‘rifetü’l-Kurrâi’l-Kibâr, nşr. Tayyar Altıkulaç, İstanbul 1995.

Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed, Mîzânü’l-İ‘tidâl, Kahire 1963.

Zerkânî, Muhammed Abdülazîm, Menâhilü’l-‘İrfân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut 1988.

Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Abdillah, el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân, Beyrut trs.