Hasan et-Turâbî ve “Et-Tefsîru’t-Tevhîdî” adlı eserindeki metodu

Hasan et-Turâbî, incelediğimiz Fâtiha sûresinin yorumunda, tefsir kıstasları açısından aklı öne çıkaran, tefsîrde Arapçanın orijinal haliyle referans olarak kullanılmasını öneren, nassın asıl manasını ve ana fikrini merkeze alan bir metot izlemiştir. Ona göre Kur’ân her dönemde hem Müslümanlar hem de gayrimüslimler için yeniden yorumlanmalıdır. Kur’ân nasıl akide, helal-haram, hukuk, şeriat ve ibadet alanlarında özlü açıklamalarla yetiniyorsa, tefsirler de bu hususta onun beyan üslubunu benimsemelidir. Onun içintefsirler; fıkhî, kelâmî ve tarihî ihtilaflara girmemeli ayrıca felsefi yaklaşımlara karşı da mesafeli bir duruşu sembolize eden bir açıklama yolunu seçmelidir. Tefsirinde şahsa ve cemiyete olumlu veya olumsuz yönde şekil verecek her değeri, düşünce ve hareket mantığını önemseyen Turâbî, Fâtiha tefsirinde bu türden konulara genişçe değinmeye çalışmıştır. O, tefsir metodu olarak öncelikle sûrenin konularını özetlediği bir “giriş” (HulâsatuHedyi’s-Sûre) ile sûreyi tanıtmaktadır. Ardından ayetlerin izahına geçmektedir. Burada “Tertîlu’l-Âyât” başlığı altında başta işaret ettiği ayetleri birer birer izah etmektedir. Sonunda “Umûmu’l-Âyât” başlığıyla başta işaret ettiği ayetlerin ana fikrini, temel kavramlarını ve en önemli mesajını özetlemektedir. Turâbî böylece okumaya çokça vakti olmayanlara bu özetlerle Kur’ân Mesajını kısaca vermeyi amaçlamaktadır.

The methot which is followed in the Hasan al-Turabi's Commentary "al-Tafseer al- Tawhidi" (Commentary example of al-Fatiha Surah)

Hassan al-Turabi follows a method which puts forward the mind in the criterions of commentary and recommends a return to the original Arabic and takes the main idea and meaning of “Nas” religious texts as the base in his commentary and explanation of Sura of Fatiha which we have analyzed. According to him Qur’an should be re-commented each year for both Muslims and non-Muslims. How the Qur’an is settling with concise explanations in the halal-illicit, law, sheria and worship; commentaries should adopt his decleration style about this subject. According to Turabi commentaries shouldn’t enter into Islamic Law, thelogıcal and historical controversies ın addition they should choose an explanation method which symbolizes a distanced stance against philosophical approaches. Turabi regards to give place to the values, thoughts and the logıc of actions which shape the persons or cooperations negatively or positively in his Qur’an Commentary. His method is presenting the sura with an “introduction” (Hulâsatu Hedyi’s-Sûre) which has the abstracts of the subjects of this sura. After this he begins explaining the verses. He explains the verses under the “Tertîlu’l-Ayat” title which he indicated at the beginning. He abstracts his message and substance of the verses which he indicated at the begining under “Umûmu’l-Âyât” with it’s the basic concepts. In this way he intends to give the Qur’an’s Message shortly to who has not enought time to read.

PDF

___

Kur’ân-ı Kerîm.
Abdulbâkî, Muhammed Fuâd (v.1338/1967), el-Mu’cemu’l-Mufehres li-Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, el-Mektebetu’l-İslâmiyye, İstanbul 1982.
Asbehânî, Ali b. el-Huseyn, Keşfu’l-Müşkilât ve Îdâhu’l-Mu’dılât, thk. M. Ahmed ed-Dâlî, Dımaşk 1415/1995.
Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsîri, 1. b. Bayraklı Yay. İstanbul 2003.
Buhârî, Ebû Abdullah M. b. İsmail (v.256/870), Sahihu’l-Buhari, el-Mektebetu’l-İslâmi, İstanbul 1979.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmed er-Râzî (v.370), Ahkâmu’l-Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1993/1414.
Dehlevî, Veliyullah Ahmed b. Abdurrahim (v.1176/1762), el-Fevzu’l-Kebir Fi Usuli’t-Tefsir, Trc. Selman el-Hüseyni en-Nedvi, Daru’l-Beşairi’l-İslamiyye, Beyrut, 1407/1987.
Dehlevî, Veliyullah Ahmed b. Abdurrahim (v.1176/1762), Hüccetullahi’l-Baliğa, Daru’l-Ma’rife Beyrut, Ts.
Derveze, M. İzzet (v.1976), Sîretu’r-Rasûl (Mekke Dönemi) Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, çvr. Mehmet Yolcu, 1. b. Yöneliş Yay. İstanbul 1989.
Drâz (doğrusu: Derrâz), Muhammed Abdullah (v.1958), Kur’ân’a Giriş, çvr. Salih Akdemir, kitâbiyât Yay. Ankara 2000.
Duman, Zeki, Nüzulünden Günümüze Kur’ân ve Müslümanlar, Fecr Yay. Ankara 1996.
Duman, Zeki, Vahiy Gerçeği, Fecr Yay. Ankara 1997.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’aş (v.275/888), Sünenu Ebî Davud, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Ebû Şâme, Abdurrahmân b. İsmâîl (v.665), Kitabu’l-Mürşidi’l-Vecîz ilâ Ulûmin Teteallaku bi’l-Kitâbi’l-Azîz, thk. Tayyâr Altıkulaç, 2. b. TDV, Ankara 1406/1984.
Esed, Muhammed (v.1992), Kur’ân Mesajı (Meal-Tefsir), İşaret Yay. İstanbul 1995.
Hâkim, Ebû Abdullah en-Neysâbûrî (v.406), el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, ts.
Hayrettin Karaman-Mustafa Çağrıcı-İ. Kafi Dönmez-Sadrettin Gümüş (Heyet), Kur’ân Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir, 3.B., DİB Yay. Ankara 2007.
İbn Âşûr, M. Tahir (v.1393), Tefsiru’t-Tahrîr ve’t-Tenvîr, Daru’t-Tunusiyye, Ts.
İbn Durayd, Ebû Bekir Muhammed b. el-Hasan (v.321), Kitabu Cemhereti’l-Luga, thk. Remzi Münir Ba’lebekkî, Daru’l-İlm li’l-Melâyin, Beyrut, 1987.
İbn Hanbel, Ahmed (v.241), Müsnedu Ahmed b. Hanbel, Çağrı Yay., İstanbul 1992 (Müsned).
İbn Kesir, Ebu’l-Fida İsmail (v.774/1372), 1-Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, Thk, M. İbrahim El-Benna-B. Ahmed Aşur-Abdulaziz Guneym, Kahraman Yay., İstanbul 1984 (Tefsir)
İbn Mâce, Ebû Abdullah M. (v.279/879), Sünenü İbni Mace, Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Kurtubî, Ebû Abdullâh Muhammed b. Ahmed (v.671), el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’ân, el-Hey’etu’l-Mısriyye li’l-Kitab, Mısır 1987.
Kutub, Seyyid (v.1966), Fî Zılali’l-Kur’ân, çvr. S. Uçan, V. İnce, M. Yolcu, Dünya Yay. İstanbul 1991.
Mâlik b. Enes (v.179/795), el-Muvatta, Thk. M. Fuad Abdulbaki, 2. b. Çağrı Yay. İstanbul 1992.
Mevdûdî, Ebu’l-A’lâ (v.1979), Tefhîmu’l-Kur’ân, çvr., Muhammed Han Kayanî ve diğer., 2.b., İnsan Yay. İstanbul 1996.
Müslim, Ebul-Hüseyn M. b. Haccac (v.261/875), Sahihu Müslim; Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Necâtî, M Osman, Kur’an ve Psikoloji, çvr. Hayati Aydın, Fecr Yay. Ankara 1998.
Nedvî, Ali Hasan (v.1999), Müslümanların Gerilemesiyle Dünya Neler Kaybetti, İifso., İstanbul 1984.
Nesaî, Ebû Abdurrahman Ahmed (v.303/915), Sünenu’n-Nesai, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Râgıb, Huseyn b. M. el-İsfahani (v.425/1034), Müfredât: Kur’ân Kavramları Sözlüğü, çvr. Abdulbaki Güneş- Mehmet Yolcu, 2.b. Çıra Yay. İstanbul 2010.
Râzî, Fahruddîn (v.606/1209), et-Tefsiru’l-Kebir, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye Tahran, Ts.
Sadr, Muhammed Bagır (v.1980), Kur’an Okulu. çvr. Mehmet Yolcu, 2. b. Fecr Yay.. Ankara 1995.
Tabâtabâî, M. Hüseyin (v.1981), İslam’da Kur’ân, çvr. Ah. Erdinç, Bir Yay., İstanbul 1988.
Taberî, Ebû Ca’fer M. b. Cerir (v.310/922), Tefsiru't-Taberî / Camiu'l-Beyân Fi Te'vili'l-Kur'ân, Daru'l-Kitabi'l-İslâmî, Beyrut, 1412/1992, (Tefsir).
Tirmizî, Ebû İsa M. (v.279/892), Sünenü’t-Tirmizî, Thk. M. Fuad Abdulbaki, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
Turâbî, Hasan, Namaz: Fert ve Toplum Hayatındaki Etkileri, çvr. Saim Eminoğlu, Risale Yay. İstanbul 1991.
Turâbî, Hasan, Sudan İslami Hareketi, çvr. Ekrem Demir, Yöneliş Yay. İstanbul 1994.
Turâbî, Hasan, “İslam, Demokrasi, Devlet ve Batı”, Yeni Dergi, sayı 7-8, Ankara 1995, ss.123-134.
Turâbî, Hasan, İslami Düşüncenin İhyası, çvr. Sefer Turan, Ekin Yay.,İst. 1997.
Turâbî, Hasan, Sudan İslam Projesi, Hasan Turâbî - T. Hamid - E. Ömer - M. Harun, çvr. İslam Özkan - Vahdettin İnce, Ekin Yay. İstanbul 1997.
Turâbî, Hasan, İslam Dünyasının Geleceği, çvr. Esma Demirtaş, Birey Yay., İstanbul 1998.
Turâbî, Hasan, Özeleştiri ve Yenilenme Sorumluluğu, çrv. Vahdettin İnce. Ekin Yay. İstanbul 1998.
Turâbî, Hasan, et-Tefsîru’t-Tevhîdî, Dâru’s-Sâkî, Beyrut 2004.
Turâbî, Hasan, Dini Şiarlar, çvr. Leyla Şahin, Mana Yay. İstanbul 2010.
Zemahşerî, Cârullah Ebû’l-Kâsim Mahmûd (v.538), el-Keşşâf An Hakâiki Gavâmidi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Akâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Neşru Edebi’l-Havza, Tahran, II, 433.
Zerkeşî; Bedruddin M. b. Abdullah (v.794), el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân, 2.b. Daru’l-Ma’rife, Beyrut 1391/1973.