Mesut KAYA

2912

De ki: Tevrat'ı getirin de okuyun tefsirde kitab-ı mukaddes'ten nakilde bulunmanın meşruiyeti bağlamında bikâî-sehâvî polemiği

Öz Tefsirlerde yabancı kökenli bilgilerin, özellikle de Yahudi ve Hıristiyan kültürüne dayanan şifahî rivayetlerin nakli, kökleri ilk dönmelere uzanan çeşitli meşruiyet tartışmalarına se- bep olmuştur. Meselenin diğer bir boyutunu ise onların kutsal kitaplarıyla meşgul olmak ve/veya bunlardan doğrudan nakilde bulunmak, bir başka deyişle kitabî bilgilerin nakli oluşturmaktadır. Bunun meşruiyeti ile ilgili de çeşitli tartışmalar yapılmış ve bu tartışma- lar içerisinde bunun caiz olduğunu düşünenler kadar, mekruh hatta haram olduğuna hükmedenler bile olmuştur. IX. hicri asra gelindiğinde ise problem etrafında çok ciddi po- lemikler meydana gelmiş ve iki uç görüş ortaya çıkmıştır. Bu makale, dönemin iki önemli ismi Bikâî (ö. 885/1480) ile Sehâvî (ö. 902/1497) arasında, söz konusu probleme ilişkin cereyan eden bir polemiği ele alacaktır.

Say: Bring the torah and recite it al-biqa i -al-sakhawi polemics in the context of legitimacy of quoting from the bible in quran exegesis

The quotation of some non-Islamic traditions, particularly those basing on Jewish and Christian cultures, in Quran exegesis has raised some legitimacy debates which may be traced to the first ages. On the other hand, being interested in and/or citing from their Scriptures constitutes the other part of the problem. Some arguments have been made on the legitimacy of such citations and consequently there have been those who regard this as lawful and those who think that it is reprehensible or even illegitimate. In the nineth century of the Hijrah, many serious polemics appeared on the problem and two extreme thoughts were seen. This paper treats a debate on the problem between two prominent figures of the century, al-Biqa i (d. 885/1480) and al-Sakhawi (d. 902/1479)
PDF

___

  • Adam, Baki, Yahudi Kaynaklarına Göre Tevrat, Pınar, İstanbul, 2002.
  • Ahmed Halil, es-Seyyid, Neş’etü’t-Tefsîr fî Kütübi’l-Mukaddese ve’l-Kur’ân, el-Vekâletü’ş-Şarkıyye, İskenderiye, 1373-1954.
  • Bağdâdî, Hatîb, el-Câmi li-Ahlâkı’r-Râvi ve Âdâbi’s-Sâmi’, thk. Mahmud et-Tahhân, Mektebetü’l-Meârif, Riyad, ts.
  • Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâül Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, İstanbul, 1951.
  • Beyzâvî, Nasıruddin Ebû Said, Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, thk. M. Abdurrahman el-Maraşlî, Ihyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1418.
  • Bikâî, Burhâneddin, el-Akvâlü’l-Kadîme fî’n-Nakl mine’l-Kütübi’l-Kadîme, thk. Muhammed Mursi el-Hûli, Mecelletü’l-Mahtûtâti’l-Arabiyye, 1401/1980, XXVI/2, s. 37-96.
  • Bikâî, Burhâneddin, Nazmü’d-Dürer fî Tenâsübi’l-Âyât ve’s-Süver, Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Kahire, ts.
  • Bilmen, Ömer Nasuhi, Büyük Tefsir Tarihi, Diyanet İşleri Reisliği Yayınları, Ankara, 1960.
  • Câhız, Ebû Osman, er-Red ale’n-Nasârâ, Resâilu’l-Câhız içinde, Mektebetü’l-Hancî, Mısır, 1399/1979.
  • Cüveynî, Abdülmelik b. Muhammed, Şifâü’l-Ğalîl fî Beyâni mâ Vakaa fi’t-Tevrâti ve’l-İncîli mine’t-Tebdîl, thk. Ahmed Hıcâzî es-Saka, el-Mektebetü’l-Ezheriyye, Kahire, ts.
  • Goldziher, Ignaz, “Ehl-i Kitaba Karşı İslam Polemiği II”, çev. Cihad Tunç, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 5 Ankara, 1982, s. 249-277.
  • Gutas, Dimitri, Yunanca Düşünce Arapça Kültür çev. Lütfü Şimşek, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2001.
  • Hıdır, Özcan, Yahudi Kültürü ve Hadisler, İnsan, İstanbul, 2006.
  • Hudayr, Abdülkerim, Bülûğu’l-Merâm Şerhi, http://www.khudheir.com/audio/1863; Mültekâ Ehli’l- Hadîs IV, el-Mektebetü’ş-Şâmile 3.42 içinde.
  • İbn Abdilberr, Ebû Amr, Câmiu Beyânil’l-Ilmi ve Fadlihî, thk. Ebu’l-Eşbâl ez-Züheyrî, Dâru İbni’l-Cevzî, Suud, 1414-1994.
  • İbnü’l-Esîr, Ebu’s-Seâdât Mecdüddin, en-Nihâye fî Ğarîbi’l-Hadîs ve’l-Eser, thk. Tahir Ahmet ez-Zâvî, el- Mektebetü’l-Ilmiyye, Beyrut, 1399/1979.
  • İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhı’l-Buhâri, nşr. Muhıbbüddîn el-Hatîb, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut, 1379.
  • İbn Hacer el-Askalânî, Nüzhetü’n-Nazar fî Tavzîhi Nuhbetü’l-Fiker, thk. Nureddin Itr, Matbaatü’s-Sabah, Dımeşk, 1421/2000.
  • İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed, Mukaddime, çev. Halil Kendir, Yeni Şafak, İstanbul, 2004.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed, el-Fasl fi’l-Milel el-Ehv⒠ve’n-Nihal, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, ts.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fida’, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, thk. Sami b. Muhammed Selâme, Dâru Tîbe, 1420/1999.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fida, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk. Ali Şîrî, Ihyâü’t-Türâs, 1408/1988.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fida, Kısasu’l-Enbiya, thk. Mustafa Abdülvahid, Matbaatü Dârı’t-Te’lîf, Kahire, 1388/1968.
  • İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec, Kitâbu’l-Kussâs ve’l-Müzekkirîn, thk. Muhammed Zağlul, Dâru’l-Kütübi’l- Ilmiyye, Beyrut, 1406/1986.
  • İbnü’l-Imâd, Abdülhay, Şezerâtü’z-Zeheb fî Ahbâri Men Zeheb, thk. Mahmud Arnavud, Daru İbn Kesir, Dımeşk, 1406/1986.
  • Kâdî Abdulcabbâr, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhid ve’l-Adl, el-Müessesetü’l-Mısriyye, ts.
  • Kâfiyecî, Muhyiddin, el-Muhtasar fî Ilmi’t-Târîh, thk. Franz Rosenthal, Ilmü’t-Târîh ınde’l-Müslimîn için- de, er-Risâle, Beyrut, 1403- 1983.
  • Kâsımî, Cemalüddin, Mehâsinü’t-Te’vîl, thk. Muhammed Bâsil, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut, 1418.
  • Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zunûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn, Mektebetü’l-Müsennâ, Bağdat, 1941.
  • Kehhâle, Ömer, Mu’cemü’l-Müellifîn, Mektebetü’l-Müsennâ, Beyrut, ts.
  • Kettânî, Muhammed Abdülhay, et-Terâtîbu’l-İdâriyye, çev. Ahmet Özel, İz, İstanbul, 1993.
  • Kitab-ı Mukaddes/Kutsal Kitap, Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul, 2009.
  • Mâverdî, Ebu’l-Hasen, el-Hâvî el-Kebîr, thk. Ali Muhammed, Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, Beyrut, 1999.
  • Müslim, Mustafa, Mebâhis fi’t Tefsîri’l Mevdûî, Dâru’l Kalem, Dımeşk, 1989.
  • Râzî, Fahreddin, Mefâtihu’l-Ğayb, İhyâü’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1420.
  • Sehâvî, Şemsüddin, ed-Dav’ü’l-Lâmi’ li-Ehli’l-Karni’t-Tâsi’, Dâru Mektebeti’l-Hayât, Beyrut, ts.
  • Sehâvî, Şemsüddin, el-İ’lân bi’t-Tevbîh limen Zemme’t-Te’rîh, thk. Franz Rosenthal, Arapça tr. Salih Ahmed el-Ilâ, er- Risâle, Beyrut, 1407/1986.
  • Sehâvî, Şemsüddin, et-Tuhfetü’l-Latîfe fî Tarihi’l-Medîneti’ş-Şerîfe, Dâru Mektebeti’l-Hayat, Beyrut, ts.
  • Sehâvî, Şemsüddin, Fethu’l-Muğîs bi-Şerhı Elfiyeti’l-Hadîs, thk. Ali Hüseyin Ali, Mektebetü’s-Sünne, Mısır, 1424/2003. Şâfiî, Muhammed İbn İd
  • Şâris, er-Risâle, thk. Ahmed M. Şâkir, Mektebetü’l-Halebî, Mısır, 1358/1940.
  • Şâris,, el-Ümm, Dâru’l-Marife, Beyrut, 1410-1990.
  • Tahavî, Ebû Ca’fer, Şerhu Müşkili’l-Âsâr, thk. Şuayb Arnavut, Müessesetü’r-Risâle, 1415.
  • Tora ve Aftara, çev. Moşe Farsi, Gözlem Gazetecilik Basın Yayın A. Ş. İstanbul, 2007.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 1988.
  • Yiğit, İsmail, “Memlukler”, DİA, XXIX.
  • Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım, el-Keşşâf an Hakâıkı Ğavâmıdı’t-Tenzîl, Dâru’l-Kitâb el-Arabî, Beyrut, 1407.
  • Zeydan, Corci, et-Temeddünü’l-İslâmî, Mektebetü’l-Hayât, Beyrut, ts.
Marife Dini Araştırmalar Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 31.05.2001
  • Yayıncı: Yediveren Kitap
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

İbn Ataullah el-İskenderî'nin Allah'ın varlığına dair kanıtlara yönelik eleştirisi

Ahmet Murat ÖZEL

Hz. Muhammed’in Hayatı 5. Sınıf Öğretim Materyali “Temizlik” Ünitesindeki Hadis Çevirilerinin Öğrenci Algı Düzeyine Uygunluğunun İncelenmesi

Sümeyra BİLECİK

İlahiyat Fakültelerinde Arapça Eğitimi ve Araştırmaları ile İmam Hatip Liselerinde Arapça Eğitimi ve Sorunları Çalıştaylarının Değerlendirmesi

Muhammet Vehbi DERELİ

Din Eğitiminde Yeni Bir Yaklaşım: Yeterlilik Modelleri ve Eğitim Standartları -Almanya ve Avusturya Örneğinin Türkiye’ye Uyarlanabilirliği

Elif MEDENİ

Ömer el-Hammûd’un “Sukûtu Hirakle” Adlı Öyküsü

Sedat ŞENSOY

Vahdet-i Vücud ve Vahdet-i Şühud Açısından Müşâhede ve Rüyet Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme

Mustafa ÖZGEN

Yemenli Öykücülerden Hemdân Zeyd Demmâc’ın “Yolcu” Adlı Öyküsü

Muhammet Vehbi DERELİ

Hadis Rivâyetinde Telkin Zabt İlİşkisi ve Telkin Yoluyla Yapılan Tahrifler

Mustafa ÖZTÜRK

Milli Terbiye

Ahmet AĞAOĞLU, Şeref GÖKÜŞ

Yemenli öykücülerden hemdân zeyd demmâc'ın yolcu adlı öyküsü

Muhammet Vehbi DERELİ