ŞEHİRLERİN CİNSİYETİ ve AHMET HAMDİ TANPINAR’IN KADIN ŞEHİRLERİ

Şehir ve şehir hayatının edebiyat eserlerinde işlenmesi daha çok 19. yüzyıl yazarlarıyladır. 20. yüzyılın Marcel Proust, James Joyce, Henry Miller, Lawrence Durrell gibi modernist yazarları roman-şehir veya roman-kent şeklinde tanımlanabilecek eserler yazarak üzerinde durdukları şehirleri anlatılarının merkezine taşımışlar, romanın ana karakterine dönüştürmüşlerdir. Şehir anlatıları aynı zamanda kendine özgü bir dili de beraberinde getirmiştir. Bu dilin en önemli özelliklerinden biri şehirler için kullanılan dişil ve eril ifadelerdir. Türk edebiyatında Ahmet Hamdi Tanpınar, eserlerinin merkezine taşıdığı şehirlere cinsiyet atfeden, şehirleri ideal olan anima ile ilişkilendiren yazarlardandır. Anima, yani ideal ilahi kadın, sanatın ve tabiatın anlatımında Tanpınar’ın sürekli başvurduğu arketiplerdendir. Öyle ki dinî yapıları, sokak aralarındaki çeşmeleri, tabiat güzellikleri, mazi yadigârlarıyla Tanpınar’ın şehirleri daima, eski bir aynaya eğilmiş güzel bir kadın hayalini peşinden sürükler gibidir.

Anahtar Kelimeler:

Roman-şehir, şehirlerin cinsiyeti

PDF

___

ATEŞ, Mehmet (2014). Mitolojiler ve Semboller. İstanbul: Milenyum Yay.BACHELARD, Gaston (2012). Düşlemenin Poetikası (Çev. Alp Tümertekin). İstanbul: İthaki Yay.BEDİR, Atıf (Haziran/Temmuz/Ağustos 2009). “Dünyanın Anası: Kahire ve Kütüphane Şehir: İskenderiye”. Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili, Hece. Yıl: 13, Sayı: 150/151/152. s. 257-273.GÖGERCİN, Ahmet (Haziran/Temmuz/Ağustos 2009). “Fransız Edebiyatı ve Paris” Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili, Hece. Yıl: 13, Sayı: 150/151/152. s. 368-377.GRAVES, Robert (2010). Yunan Mitleri Tanrılar, Kahramanlar, Söylenceler (Çev. Uğur Akpur). İstanbul: Say Yay.IŞIN, Ekrem (Nisan 2005). “Huzur Dersleri”. Roman Kentler. Kitaplık. Sayı: 82. s. 103-105.KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (2010). Gençlik ve Edebiyat Hatıraları. İstanbul: İletişim Yay.KARAY, Refik Halit (1992). Yezidin Kızı. İstanbul: İnkılap Yay.KILIÇBAY, Mehmet Ali (2000). Şehirler ve Kentler. Ankara: İmge Kitabevi.TANPINAR, Ahmet Hamdi (1970). Yaşadığım Gibi. İstanbul: Türkiye Kültür Enstitüsü Yay.------------- (1986). Huzur. İstanbul: Dergâh Yay. ------------- (1988). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yay.------------- (1995). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yay. TOSUN, Necip (Haziran/Temmuz/Ağustos 2009). “Dublin’in Bilinçaltı: James Joyce”, Medeniyet, Edebiyat ve Kültür Bağlamında Şehirlerin Dili, Hece. Yıl: 13, Sayı: 150/151/152. s. 359-367.TUNÇ, Ayfer (Eylül 2009). “Kadın Şehirler Erkek Şehirler”, Egeden, Sayı: 2, s. 45. TURAN, Güven (Nisan 2005). “Kent Çarpmasına Uğramak”, Roman Kentler, Kitaplık, Sayı: 82, s. 69-71.