15. YÜZYILDA NİĞDE ŞEHRİNDE İSKÂN ve MAHALLELER

Bu çalışmada 15. yüzyılda Niğde şehrinde iskân ve mahalleler değerlendirilecektir. Niğde şehri 15. yüzyılda uzun süre Karamanoğulları hâkimiyetinde kalmış yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Osmanlı devleti tarafından 15. yüzyılın sonu ve 16. Yüzyılın başında düzenlenen vakıf ve tahrir defterlerinden Niğde şehrindeki mahalleleri büyük ölçüde tespit edilmiştir. Bu defterlerde yer alan mahalle isimlerinin Karamanoğulları hâkimiyeti sırasında mevcut olduğu düşünülmektedir. Niğde şehrindeki mahallelerden bahseden ilk kaynak 1415 tarihli Karamanoğlu Ali Bey vakfiyesidir. Bu vakfiyede 3 mahalle ismi yer almakta olup çalışmada kullandığımız diğer kaynaklarda isimleri zikredilmemektedir. Şehrin Osmanlı hâkimiyetine girmesine müteakip 1476 ve 1483 tarihlerinde düzenlenen vakıf defterlerinde Niğde şehrine ait mahalle ve mescit isimleri yer almaktadır. Ayrıca 16. yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterinde de şehirde 29 mahalle ismi zikredilmektedir. 16. Yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterlerinde tespit edilebilen mahalle isimlerinin birkaç tanesi hariç Karamanoğulları devrinde de bu mahalle isimlerinin büyük ölçüde mevcut olduğu tespit edilebilmektedir. 16. yüzyılın başlarında düzenlenen tahrir defterinde şehirde iki tane gayrimüslim mahalle olduğu görülmekte olup bu mahallelerin 15. yüzyılda da mevcut olabileceği ihtimal dâhilindedir.

Anahtar Kelimeler:

Niğde, Mahalle, Mescit, Karamanoğulları, Osmanlı Devleti

PDF

___

AKŞİT, Ahmet, (2009),” Niğde Şehri İle İlgili tarihi kaynaklar: Akmedrese Vakfiyesi”, TÜBAR, XXVI (Güz), s. 21-28.
AKŞİT, Ahmet, (2009),” Türkiye Selçukluları Devrinde Niğde Vilayetinin Alt Birimleri ve Sınırları”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 21, s. 125-133.
AKYURT, Yusuf, (1942), Resimli Türk Abideleri Niğde Şehri Cild XV.
BARKAN, Ö. Lütfi (1953), “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, s. 1-26.
COŞKUN, Fahri, (1996), 888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri (Tanıtım, Tahlil ve Metin), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
COŞKUN, Fahri, (2010), “888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Defteri”, Vakıflar Dergisi, 33 (Haziran), s. 15-52.
ÇAL, Halit, (2000), Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
DOĞAN, Hamdi, (2008), “Hicri 1246 Tarihli Cizye Defterine Göre Niğde Kazasındaki Gayrimüslim Unsurlar”, Niğde, Aksaray ve Nevşehir Tarihi Üzerine, edt. Musa Şaşmaz, Kitabevi, İstanbul, s. 15-26.
ERDOĞRU, M. Akif, (Aralık 2003) “Murad Çelebi Defteri: 1483 Yılında Karaman Vilâyetinde Vakıflar-II”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/2, s. 99-140;