ERGENLERİN DUYGUSAL ZEKÂ DÜZEYLERİ İLE ÖZ-YETERLİK ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin duygusal zekâ düzeylerinin akademik, sosyal ve duygusal öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan bir ilde merkez ilçelerde bulunan liselerde öğrenim gören, yaşları 14 ile 17 arasında değişen 376 (%60.54) erkek, 245 (%39.46) kız olmak üzere toplam 621 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde Bar-On Duygusal Zekâ Çocuk ve Ergen Formu ve Çocuklar için Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatistik analizi SPSS 18.00 paket programı ile yapılmış olup anlamlılık düzeyi olarak .05 alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Akademik Öz-yeterlik ile duygusal zekânın tüm alt boyutları (bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk becerileri, stres yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki) arasında pozitif yönlü anlamlı düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Sosyal Öz-yeterlik ile duygusal zekânın alt boyutlarından (bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk becerileri, genel ruh hali ve olumlu etki) pozitif yönlü anlamlı düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Duygusal Öz-yeterlik ile duygusal zekânın tüm alt boyutları (bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk becerileri, stres yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki) arasında pozitif yönlü anlamlı düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Yapılan regresyon analizi sonucunda; bireyiçi, uyumluluk, stres yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki Duygusal Öz-yeterlik puanının önemli yordayıcıları olarak bulunmuştur. Bulgulara dayanarak öneriler geliştirilmiştir.

EXAMINING OF THE CORRELATION BETWEEN EMOTIONAL INTELLIGENCE LEVELS AND SELF EFFICACY PERCEPTIONS OF ADOLESCENTS

Purpose of this study is to examine the relationship between academic, social and emotional self-efficacy of emotional intelligence levels of adolescents. The study group consists of a total of 621 students, 376 boys (% 60.54) and 245 girls (% 39.46), aged between 14 and 17, studying in high schools in the central districts of a province in Central Anatolia. Bar-On Emotional Intelligence Child and Adolescent Form and Self-Efficacy Scale for Children were used in data collection process. The statistical analysis of the data was done by SPSS 18.00 package program and the significance level was taken as .05. According to the results of study; it was found a significantly positive relationship between academic self-efficacy and all sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonal, interpersonal, adaptability, stress management, general mood and positive impression). Significantly positive relationships were found from social self-efficacy and the sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonal, interpersonal, adaptability, general mood, and positive impression). Significantly positive relationships were found between emotional self-efficacy and all sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonal, interpersonal, adaptability, stress management, general mood and positive impression).As a result of regression analysis performed; it was seen a significant relation between emotional self-efficacy and sub-dimensions of emotional intelligence. Intrapersonal, adaptability, stress management, general mood and positive impression were found as important predictors of Emotional Self-Efficacy. Based on the findings, recommendations have been developed.

___

Acar, F. T. (2001). Duygusal Zekâ Yeteneklerinin Göreve Yönelik ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları İle İlişkisi: Banka Şube Müdürleri Üzerine Bir Alan Araştırması. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Adeyemo, D. A., & Adeleye, A. T. (2008). Emotional Intelligence, Religiosity And Self-Efficacy As Predictors Of Psychological Well-Being Among Secondary School Adolescents İn Ogbomoso, Nigeria. Europe’s Journal Of Psycology, Vol 4, No 1. Retrieved from: http://www.ejop.psychopen.eu/ar ticle/view/423/html.

Akkan, E. (2010). Orta Öğretimdeki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Duygusal Zekâ Ve Yaratıcılık Düzeylerinin Yaşam Doyumlarını Yordama Gücü. Yüksek Lisans Tezi.Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Anlıak, Ş., & Dinçer, Ç. (2005). “Okul Öncesi Dönemde Kişiler Arası Bilişsel Problem Çözme Becerilerinin Geliştirilmesi” Eğitim Araştırmaları, Sayı: 20, ss.122-134.

Arslan, B. E., Kaynak , K., Pınarcık , Ö., & Arslan, E. (2013). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekâları Ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3) , 35-42.

Atalay, B. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Duygusal Zekâları İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Aydın, F. (2010). Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Akademik Güdülenme, Öz-yeterlik ve Sınav Kaygısı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral Change. Psychological Review, 84,191-215.

Bandura, A. (1994). Self-efficacy. V. S. (Der.) içinde, Encyclopedia of Human Behavior (s. 4, 71-81). New York: Academic Press.

Bandura, A. (1981). Self-Referent Thought: A Developmental Analysis of Self-Efficacy. In J. H. Flavell, & L. Ross (Eds.), Social Cognitive Development: Frontiers and Possible Futures (pp. 200-239). Cambridge: Cambridge University Press.

Bandura, A. (2000). Cultivate Self Efficacy For Personal And Organizational Effectiveness. E. Locke (Ed.)İçinde, Handbook Of Principles Of Organization Behavior (S. 120-135). Oxford: Blackwell.

Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective. Annual Review of Psychology , 52, 1-26.

Bar-On, R. (2006). The Bar-On Model of Emotional-Social İntelligence (ESI). Psicothema, 18, supl., 13-25.

Buckley, M., Storino, M., & Saarni, C. (2003). Promoting Emotional Competence in Children and Adolescents:

Implications for School Psychologists. School Psychology Quarterly, 18(2),177-191.

Caprara, G., Barbaranelli, C., Cervone, D., & Pastorelli, C. (2004). Contribution Of Self-Efficacy Beliefs To Psychosocial Outcomes In Adolescence: Predicting Beyond Global Dispositional Tendencies. Personality and Individual Differences, 37,751-763.

Deniz, M. & Avşaroğlu, S. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Yeteneklerinin Karar Vermede Özsaygı ve Karar Verme Stillerini Açıklama Düzeyinin İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 121-138.

Deniz, M. E., Işık, E., & Özer, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği–Kısa Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması . Eğitim ve Bilim Cilt 38, Sayı 169, 407-419.

Deniz, M. E., Traş, Z., & Aydoğan, D. (2009). Akademik Erteleme ve Denetim Odağının Duygusal Zekâ Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice, 9 (2) , Bahar , 607-632.

Doğan, S., & Demiral, Ö. (2007). Kurumların Başarısında Duygusal Zekânın Rolü ve Önemi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 209-230.

Durak, İ. (2018). Girişimcilik Niyeti ile Duygusal Zekâ ve Bazı Sosyo-Demografik Değişkenler Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 7(1) , 281-297.

Eli, İ. (2007). Özdüzenleme Eğitimi, Fen Başarısı ve Öz-yeterlik. Doktora Tezi . İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Ergün, O. (2016). Ergenlerde Duygusal Zekâ Özellikleri İle Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Gençoğlu, C., & Yılmaz, M. (2013). Duygusal Farkındalık Eğitim Programının Duygu Kontrol Düzeyine Etkisi. International Journal of Social Science, 961-980.

Gharetepeh, A., Safari, Y., Pashaei, T., Razaei, M., & Kajbaf, M. B. (2015). Emotional İntelligence As A Predictor Of Self-Efficacy Among Students With Different Levels Of Academic Achievement At Kermanshah University Of Medical Sciences. Journal of Advances in Medical Education & Professionalism, Apr; 3(2): 50–55.

Gist, M. E., & Mitchell, T. (1992). Self-Efficacy: A Theoretical Analysis Of Its Determinants And Malleability. Academy of Management Review, 17(2),183-211.

Goleman, D. (2013). Duygusal Zekâ EQ Neden IQ’dan Daha Önemlidir? İstanbul: Varlık Yayınları.

Gundlach, M. J., Martinko, M. J., & Douglas, S. C. (2003). Emotional Intelligence, Causal Reasoning and the Self- Efficacy Developmental Process. The International Journal of Organizational Anlysis, Vol. 11 No.3 229-246.

Güneş, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Düzeylerinin ve Sosyal Yetkinlik Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Güneş, F., & Traş, Z. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Düzeylerinin Sosyal Yetkinlik Açısından İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6 Issue 7, p. 1099-1108.

Gürol, A., Özercan, M., & Yalçın, H. (2010). A Comparative Analysis of Pre-Service Teachers’ Perceptions of Self-Efficacy and Emotional İntelligence. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 3246-3251.

Hashemi, M. R., & Ghanizadeh, A. (2011). Emotional Intelligence and Self-Efficacy: A Case of Iranian EFL University Students. International Journal of Linguistics, Vol. 3, No. 1: 1-16.

İşeri, İ. (2016). Lise Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Kirk, B. A., Schutte, N. S., & Hine, D. W. (2008). Development and Preliminary Validation of an Emotional Self-efficacy Scale. Personality and Individual Difference, 45(5), 432-436. doi:10.1016/j.paid.2008.06.010.

Köksal, A. (2007). Üstün Zekâlı Çocuklarda Duygusal Zekâyı Geliştirmeye Dönük Program Geliştirme Çalışması. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Mayer, J. D., Dipaolo, M., & Salovey, P. (1990). Perceiving Affective Content in Ambiguous Visual Stimuli: A Component of Emotional İntelligence. Journal of Personality Assessment, 772-781.

Mayer, J. D., & Gaschke, Y. N. (1988). The Experience And Meta-Experience of Mood. Journal of Personality and Social Psychology, 55(1), 102-111.

Meyerhof, K. (2007). “’Emotional Intelligence’’. Pediatrics for Parents, Vol.23 n:5, pg.8.

Millburg, S. (2009). The Effects of Environmental Risk Factor On At Risk Urban High School Students, Academic Self- efficacy. University of Cincinnati Education: Urban Educational Leadership.

Muris, P. (2002). Relationships between Self-Efficacy and Symptoms of Anxiety Disorders and Depression in a Normal Adolescent Sample. Personality and Individual Differences, 32, 337-348.

Öncü, H. (2012). Akademik Özyeterlik Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 183-206.

Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M., & Çakır, O. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Öznel İyi Oluşlarının Duygusal Düzenleme, Mizah, Sosyal Özyeterlik ve Başa çıkma Davranışları İle Yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.

Pajares, F. (1996). Self-Efficacy Beliefs In Academic Settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.

Pastorelli, C., Barbaranelli, C., Rola, J., Rozsa, S., Bandura, A., & Caprara, G. V. (2001). Structure of Children’s Perceived Self-Efficacy: A Cross-national Study. European Journal of Psychological Assessment, 17, 87–97.

Petrides, K. V., Sangareasu, Y., Furnham, A., & Fredrickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children‟s peer relations at school. Social Development, 15(3), 537–547.

Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition, and Personality. 185-211.

Santrock, J. (2012). Ergenlik (14. Basım). Ankara: Nobel Yayınları.

Sarkhosh, M., & Rezaee, A. (2014). How Does University Teachers’ Emotional Intelligence Relate To Their Self-Efficacy Beliefs? Porta Linguarum, 21, 85-100.

Schunk, D. H. (1991). Self-Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist, 26, 207-231.

Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık.

Seyis, S. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Motivasyonları ve Duygusal Zekâları İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi.Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Şenel, E. (2015). Beden Eğitimi Ve Spor Yüksekokulunda Öğrenim Gören Öğrencilerin Sosyal Destek Algıları, Genel Öz Yeterlik İnançları Ve Duygusal Zekâ Düzeylerinin Değerlendirilmesi . Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.

Telef, B. B. (2011). Öz-Yeterlikleri Farklı Ergenlerin Psikolojik Semptomlarının İncelenmesi. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Telef, B. B., & Karaca, R. (2012). Çocuklar İçin Öz- Yeterlik Ölçeği; Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 169-187.

Topşar, A. (2015). Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinde Duygusal Zekâ İle Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Traş, Z., & Arslan, E. (2013). Ergenlerde Sosyal Yetkinliğin, Algılanan Sosyal Destek Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 12(4), 1133-1140.

Tuğrul, C. (1999). Duygusal Zekâ. Klinik Psikiyatri, 12-20.

Uyar Kurt, A. (2016). Ebeveyn Kaybının Duygusal Zekâ Ve Problem Çözme Becerisi Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Ümit, N. (2010). Ergenlerin Duygusal Zekâları Ve Saldırganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.

Üredi, L., & Kösece Loğoğlu , P. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Duygusal Zekâ ve Akademik Öz-yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Adana İli Örneği). IIIrd Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress Bildiri Kitabı (s. 286-290). Muğla: Anı Yayıncılık.

Vuran (2007). Sosyal Yeterliklerin Geliştirilmesi. S. Eripek (Ed.), İlköğretimde Kaynaştırma İçinde (ss.221-242). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.

Willemse, M. (2008). Exporing the Relationship Betwen Self-Efficacy and Aggressıon in a Group of Adolescents in The Peri-Urban Town of Worcester. University of Stellenbosch: Unpublish Master of Art Thesis.

Yazıcı, H., Seyis , S., & Altun, F. (2011). Emotional İntelligence and Self-efficacy Beliefs as Predictors of Academic Achievement Among High School Students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15; 2319-2323.

Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Yıl:7, Sayı: 25, 139-146.

Zeidner, M., Shani-Zinovich, I., Matthews, G., Richard, D., & Roberts, R. (2005). Assessing Emotional Intelligence in Gifted High School Student: Outcomes Depend On The Measure. Intelligence, 33(4):369-391.