Türk Sivil Havayolu Taşımacılığında Regülasyonların Sektöre Etkisi (2003-2017)

Regülasyon iktisadi verimlilik, hakkaniyet, sağlık ve esenlik gibi amaçları gerçekleştirmek için piyasa ekonomisinin devlet tarafından denetimi ve kontrolüdür. Sivil havayolu taşımacılığı da regüle edilmesi gereken sektörlerden birisidir. Bu çalışmada Türk sivil havayolu taşımacılığı ile ilgili regülasyonların sektöre etkileri incelenmiştir. 1983 yılında 2920 sayılı Sivil Havacılık Kanunu’nun çıkarılması ve 2003 yılında özel havayolu işletmelerine iç hatlarda uçuş izni verilmesi en önemli regülasyonlardır. Bulgular 2003 yılından 2017 yılına kadar özel havayolu şirketlerinin pazar payının önemli bir şekilde arttığını göstermektedir. Gerçekleştirilen regülasyonların sonucunda sektörün son 15 yılda önemli bir gelişme gösterdiği ve bu gelişimin devam etme eğiliminde olduğu görülmektedir.

The Effects of Regulations in Turkish Civil Air Transport on the Sector (2003-2017)

Regulation is supervision and control of economic activities of private enterprises by the government in order to gain economic efficiency, fairness, health and safety. Civil air transport is also one of the sectors that needs to be regulated. In this study, the economic impact of regulations in Turkish Civil Air Transport are examined. The issue of Civil Aviation Law No. 2920 in 1983 and flight permits given to private airlines in 2003 were the most important regulations. The findings show that the market share of private airline companies increased significantly from 2003 to 2017. Turkey’s air transport sector rose to top positions in the world and in Europe. As a result of the regulations, it could be suggested that the sector has made a significant progress in the last 15 years and this development has a tendency to proceed.

PDF

___

Akça, H. (2007), Regülasyon Ekonomisi, Adana: Nobel Kitabevi.

Bakırcı, M. (2012), Ulaşım Coğrafyası Açısından Türkiye’de Havayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi ve Mevcut Yapısı, Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 25, 340-377.

Battal, Ü., Yılmaz, H. ve Ateş, S.S. (2006), “Türkiye’de İç Hatlarda Serbestleşme ve Geleceği”, Kayseri VI. Havacılık Sempozyumu, 12-14 Mayıs, Nevşehir.

Borenstein, S. (1992), “The Evolution of US Airline Competition”, Journal of Economic Perspectives, 6(2), 45-73.

Çelebi, A. (2008), Türkiye’nin Tam Üyelik Sürecinde AB Sivil Havacılık Müktesebatına Uyum Düzeyi ve Türkiye-AB Sivil Havacılık Sorunları (Yayınlanmamış YL Tezi), Ankara: Ufuk Üniversitesi.

Çiçek, G. (2004), Türkiye’de Sivil Havacılığın Yeniden Yapılanması: DHMİ Örnek Olayı (Yayımlanmamış YL Tezi), Ankara: Atılım Üniversitesi.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (2018), 2017 Faaliyet Raporu, Ankara.

Devlet Planlama Teşkilatı (2001), “Ulaştırma Özel İhtisas Komisyonu Raporu Hava Yolu Ulaştırması Alt Komisyonu Raporu”, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara.

Ekdi, B., Öztürk, E.E., Ünlü, H.H., Ünlüsoy, K. ve Çınaroğlu, S. (2000), “Rekabet Kuralları ile Uyumlu Olmayan Mevzuat Listesi (I)”, Rekabet Dergisi, (9), 49-76.

Gerede, E. (2006), “Sivil Havacılık Faaliyetlerin Sınıflandırılması ve Türkiye’de Hava Taşımacılığı Faaliyetlerinin Tanımlanmasına İlişkin Sorunlar”, VI. Havacılık Sempozyumu, Kayseri.

Gerede, E. (2011), “Türkiye'deki Havayolu Taşımacılığına İlişkin Ekonomik Düzenlemelerin Havayolu İşletmelerine Etkisinin Değerlendirilmesi”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 505-537.

Gerede, E. ve Orhan, G. (2015), Havayolu Taşımacılığı ve Ekonomik Düzenlemeler Teori ve Türkiye Uygulaması, Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları Art Ofset Matbaacılık Ltd. Şti.

Gökırmak, H. (2014), “Türk Hava Yolları'nın Havacılık Sektöründeki Konumu”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(4), 1-29.

Hassu, M. (2004), Rekabet Hukuku ve Hava Taşımacılığı Sektörü, Rekabet Kurumu Uzmanlık Tezi, Ankara.

Joskow, P.L. ve Rose, L.R. (1989), “The Effects of Economic Regulation” Handbook of Industrial Organization. 2(25), 1449-1506.

Karatay, E., Şahin, M., Yalçın, P. ve Kırtılığlu, Y. (2014), Sivil Havacılık Sektörünün Ulusal Ve Uluslar Arası Düzeyde İncelenmesi, Erzincan Üniversitesi, Üniversite Sanayi İşbirliği (USIMP).

Korul, V. ve Küçükönal, H. (2003), “Türk Sivil Havacılık Sisteminin Yapısal Analizi”, Ege Academic Review, 3(1), 24-38.

Levine, E.L. (2006), “Regulation, the Market, and Interest Group Cohesion: Why Airlines Were Not Regulated?”, Law & Economics Research Paper Series, Working Paper No:06-52.

Marques, R.C. ve Brochado, A. (2008), “Airport regulation in Europa: Is there need for a European Observatory?”, https://ac.elscdn. com/S0967070X08000097/1-s2.0-S0967070X08000097main.pdf?_ tid=1185bd95cc304a5eb8d664271179bb48&acdnat=1528332849_45c7f6 602b60974b060f163541d858a6 (Erişim Tarihi: 11.05.2018)

Oğuz, F. (2011), Devlet ve Piyasa: Regülasyon Ekonomisine Giriş, Ankara: Seçkin Kitapevi.

Oktal, H. ve Küçükönal, H. (2007), “Dünya’da Bölgesel Hava Taşımacılığı ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 383-394.

Özenen, G.C. (2003), Havaalanı Yatırımlarında Özelleştirme, Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye İçin Öneriler, DPT Uzmanlık Tezi, Yayın No: 2666.

Özsoy, G. (2010), Türk Havayolu İşletmelerinin 2003 İç Hat Serbestleşmesine Verdikleri Stratejik Tepkiler (Yayınlanmamış YL Tezi), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

Saldıraner, Y. (1992), Sivil Havacılık Faaliyetleri ve Türk Sivil Havacılık Otoritesi İçin Organizasyon Yapısı Önerisi. Eskişehir, Anadolu Üniversitesi SHMYO Yayınları, akt; Korul, V. ve Küçükönal, H. (2003), “Türk Sivil Havacılık Sisteminin Yapısal Analizi”, Ege Akademik Bakış Dergisi, 3(1), 24-38.

Sarısoy, S. (2010), “Düzenleyici Devlet ve Regülasyon Uygulamalarının Etkinliği Üzerine Tartışmalar”, Maliye Dergisi, 159, 278-298.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2009), 2002’den 2008’e Sivil Havacılık, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2016), 2015 Faaliyet Raporu.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2017), 2016 Faaliyet Raporu.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (2018), 2017 Faaliyet Raporu.

Starkie, D. (2002), “Airport Regulation and Competition”, Journal of Air Transport Management, (8), 63-72.

Taşkesen, G. (2006), Türk Havacılık Tarihine Eleştirel Yaklaşım (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Malatya: İnönü Üniversitesi.

Tepe, B. ve Ardıyok, Ş. (2004), “Devlete Yeni Rol: Regülasyon”, Amme İdaresi Dergisi, 37(1), 105-130.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (2014), 2013 Türkiye Sivil Havacılık Sektör Meclisi Raporu, Ankara.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (2016), Havacılık ve Uzay Teknolojileri - Ulaşan ve Erişen Türkiye 2015.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (2017), Havacılık ve Uzay Teknolojileri - Ulaşan ve Erişen Türkiye 2016.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (2018), 2003-2017 İstatistiklerle Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme, Ankara.

Viscusi, W.K., Vernon, J.M. ve Harrington, J.E. (1992), Economics of Regulation and Antitrust. Lexington, Massachusetts, Toronto: D.C. Heath and Company.

Yücel, T.F. (2015), Cumhuriyet Türkiyesinin Sanayileşme Öyküsü, Ankara: İşkur Matbaacılık Kağ.San.ve Tic.Ltd.Şti.