İdarî Teâmüllerin Türk Vergi Hukukuna Kaynak Olma Vasfı

Pozitif ve normatif hukuk arasındaki ilişki ele alınırken; yazılı hukukun dayanaklarından olan örf ve âdetin ve bunların uygulamadaki tezahürü olan idarî teâmüllerin, vergi hukukunun kaynağı olarak kabul edilip edilmeyeceğinin belirlenmesi gerekir. Zira vergilerin kanunîliği ilkesi gereğince, vergi kanunlarında yer almayan bir örf ve âdetin vergi hukuku açısından kaynak olması ve buna dayanarak vergilendirme işleminin tesis edilmesi mümkün değildir. Örf ve âdete atıf yapan kanunlar dairesinde, bunların vergi hukukuna kaynak olacağı ise açıktır. Oysaki vergi kanunlarında idarenin takdir yetkisine bırakılan konularda görünür hale gelen idarî teâmüllerin birer kaynak olarak kabul edilip edilemeyeceği konusu belirsizdir. Çoğu vergi hukuku kavramı ve ilkesi idare hukuku teorisi üzerine inşa edildiğinden; vergi ve idare hukuku arasındaki yakın ilişkiden istifade ederek, vergisel idari teâmüllere ilişkin bu belirsizliğin üstesinden gelinebilir. Bu çalışma, idarî teâmüllerin Türk Vergi Hukuku’na kaynak olma potansiyelini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yöntemsel olarak; idare hukukunun örf ve âdete ve idarî teâmüllere yönelik doktrininden, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay’ın hukukî güvenlik ilkesine atıf yapan kararlarından yararlanmıştır. Nihayetinde, kanunların idarenin takdir yetkisine bıraktığı konularda oluşan idarî teâmüllerin, kanunî idare ve vergilerin kanunîliği ilkelerine aykırı olmaması kaydıyla; hukukî istikrarı, belirliliği ve öngörülebilirliği sağlamak, kazanılmış hakları korumak ve haklı beklentileri karşılamak için vergi hukukunun kaynağı olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucuna ulaşmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İdari teâmül, örf ve âdet, hukukî güvenlik, kanunî idare, vergilerin kanunîliği

Qualification of Administrative Practices as a Source for Turkish Tax Law

In considering the relationship between positive and normative law, one must determine whether customs, one of the grounds of written law and administrative practices, and the manifestations of customs in practice, would be accepted as a source of law. Because, for example, an uncodified custom could not be a source of tax law, it would be impossible to take taxational action based solely on custom as the underlying principle of the legality of taxes. Nevertheless, it is apparent that legally codified customs will be the source of tax law. However, it is less certain whether the administrative practices that become visible when a law leaves enforcement to the tax administration’s discretion could be considered a similar legal source. The close relationship between tax and administrative law could be taken advantage of to overcome this uncertainty on tax-related administrative practices since most of the concepts and principles of tax law are built upon the theories underlying administrative law. This study aims to examine and reveal the potential of administrative practices as a legal source in Turkish Tax Law. Methodologically, the paper focuses on administrative law doctrine on custom and administrative practices and the Constitutional Court and Council of State’s decisions referring to the principle of legal security. Consequently, the article concludes that we should regard administrative practices, left to the administration’s discretion by the law, as a legal source of tax law to provide legal stability, certainty, and predictability. Such reliance will also protect acquired rights and meet fair expectations on the condition of any actions taken not being against the law.

Keywords:

Administrative practice, custom, legal security, legality of administration, legality of ta,

PDF

___

Akalın, Ş. H., Toparlı, R., Argunşah, M., Demir, N., Gözaydın, N., Özyetgin, M., Zülfikar, H., Aksu, B. T., Durkun, A., Gültekin, B., Okkalı, B., Terzi, Â., Mete, Ş., Kaya, Ö. ve Tekeli, S. (Haz.) (2011). Türkçe Sözlük (11. bs.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
Akgüner, T. (2021). İdare hukuku (9. bs.). İstanbul: Der Yayınları. google scholar
Aksoy, Ş. (2010). Vergi hukuku ve Türk vergi sistemi (6. bs.). İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar
Akyılmaz, B., Sezginer, M. ve Kaya, C. (2016). Türk idare hukuku (7. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
Aşık, P. (2013). Forfaiting sözleşmesine eklenen rücu edilmezlik klozunun kıymetli evrak hukukunda uygulanması ve forfaiting finansman yöntemine özgü “a forfait” kaydının kıymetli evrak hukuku bakımından değerlendirilmesi. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi (BATİDER), 29(3), 317-354. google scholar
Atay, E. E. (2021). İdare hukuku (7. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
Balta, T. B. (1972). İdare hukuku — I. cilt, Ankara: Ankara Siyasal Bilgiler Yayınları 326. Sayı. google scholar
Bilici, N. (2020). Vergi hukuku (Vergi usul hukuku, vergi yargılama ve tahsil hukuku) (50. bs.). Ankara: Savaş Yayınevi. google scholar
Blackwell, A. H. (2008). The essential law dictionary (1st ed.). Illinois: Sphinx Publishing. google scholar
Burnham, D. (2015). The Nietszche dictionary. London: Bloomsbury Publishing Plc. google scholar
Collin, P. H. (2004). Dictionary of law (4th ed.). London: Bloomsbury Publishing Plc. google scholar
Curzon, L. B. and Richards, P. H. (2007). The Longman dictionary of law (7th ed.). London: Pearson & Longman. google scholar
Fomerand, J. (2021). Historical dictionary of human rights (2nd ed.). Lanham: The Rowman & Littlefield Publishing Group, Inc. google scholar
Friedman, J. P. (2012). Dictionary of business and economics terms (5th ed.). Texas: Barron’s Educational Series Inc. google scholar
Fuller, L. L. (1968). Anatomy of the law. New York: The New American Library. google scholar
Garner, B. A. (Ed.) (2009). Black’s law Dictionary (9. ed.). St. Paul: West Publishing Co. google scholar
Giritli, İ., Bilgen, P., Akgüner, T. ve Berk, K. (2015). İdare hukuku. İstanbul: Der Yayınları. google scholar
Gözler, K. (2009). İdare hukuku — ciltI (2.bs.). Bursa: Ekin Kitabevi. google scholar
Gözler, K. (2017). Hukuka giriş (14. bs.). Bursa: Ekin Kitabevi. google scholar
Gözübüyük, Ş. ve Tan, T. (2021). İdare hukuku — ciltI (14. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
Günday, M. (2011). İdare hukuku (10. bs.). Ankara: İmaj Yayınevi. google scholar
Güneş, G. (2011). Verginin yasallığı ilkesi (3. bs.). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık. google scholar
Kalabalık, H. (2016). İdare hukuku dersleri — ciltI (2. bs.). Konya: Sayram Yayınları. google scholar
Karakoç, Y. (2019). Genel vergi hukuku (2. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları. google scholar
Kırbaş, S. (2015). Vergi hukuku: temel kavramlar, ilkeler ve kurumlar (20. bs.). Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
Martin, E. A. (Ed.) (2003). A dictionary of law (5th ed.). Oxford: Oxford University Press. google scholar
Mutluer, M. K. (2011). Vergi hukuku genel ve özel hükümler (3. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
Oktar, S. A. (2018). Vergi hukuku (13. bs.). İstanbul: Türkmen Kitabevi. google scholar
Onar, S. S. (1966). İdare hukukunun umumî esasları — I. cilt (3. bs.). İstanbul: İsmail Akgün Matbaası. google scholar
Oran, D. & Tosti, M. (co-author) (2000). Oran’s dictionary of the law (3rd ed.). Canada: West Legal Studies & Thomson Learning. google scholar
Öncel, M., Kumrulu, A., Çağan, N. ve Göker, C. (2021). Vergi hukuku (30. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
Öner, E. (2020). Vergi hukuku (12. bs.). Ankara: Seçkin Vergi & Maliye No: 41. google scholar
Saban, N. (2015). Vergi hukuku (7. bs.). İstanbul: Beta Basım. google scholar
Sami, Ş. (2015). Kamus-u Türkî (2. bs.). Ankara Türk Dil Kurumu. google scholar
Sancakdar, O., Önüt, L. B., Doğan, E. U., Turhan, M. K. ve Seyhan, S. (2021). İdare hukuku (10. bs.). Ankara: Seçkin Hukuk No: 1122. google scholar
Scott, J. (Ed.) (2014). A dictionary of sociology (4th ed.). Oxford: Oxford University Press. google scholar
Scruton, R. (2007). The Palgrave Macmillan dictionary of political thought (3rd ed.). Hampshire: Palgrave Macmillan google scholar
Şenyüz, D., Yüce, M. ve Gerçek, A. (2021). Vergi hukuku (Genel hükümler) (12. bs.). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım. google scholar
Taşkan, Y. Z. (2021). Vergi hukuku: Genel hükümler ve Türk vergi sistemi (4. bs.). Ankara: Adalet Yayınevi. google scholar
Topçuoğlu, M. (2003). Franchise sözleşmesinde bağlayıcı kayıtlar ve rekabet hukuku. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi (BATİDER), 22(1), 113-154. google scholar
Ulusoy, A. D. (2020). Yeni Türk idare hukuku (3. bs.). Ankara: Yetkin Yayınları. google scholar
213 Nolu Vergi Usul Kanunu (VUK) (10.01.1961 tarih, 10703 sayılı Resmî Gazete). google scholar
488 Nolu Damga Vergisi Kanunu (DVK) (11.07.1964 tarih, 11751 sayılı Resmî Gazete). google scholar
492 Nolu Harçlar Kanunu (HK) (17.07.1964 tarih, 11756 sayılı Resmî Gazete). google scholar
3065 Nolu Katma Değer Vergisi Kanunu (KDVK) (02.11.1984 tarih, 18563 sayılı Resmî Gazete). google scholar
6102 Nolu Türk Ticaret Kanunu (TTK) (14.02.2011 tarih, 27846 sayılı Resmî Gazete). google scholar
7338 Nolu Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu (VİVK) (15.06.1959 tarih, 10231 sayılı Resmî Gazete) google scholar
Anayasa Mahkemesi 1. Bölüm (2017). B. 2014/3310 T. 2.2.2017. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (1965). E. 1965/25 K. 1965/57, T. 26.10.1965. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (1975). E. 1973/38 K. 1975/23 T. 25.2.1975. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (2011). E. 2008/72 K. 2011/59 T. 30.3.2011. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (2013). E. 2011/143 K. 2013/18 T. 17.1.2013. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (2014). E. 2014/61 K. 2014/166, T. 7.11.2014. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu Kararı (AYMGKK) (2017). E. 2016/20 K. 2017/145 T. 1/11/2017. Ankara: T.C. Anayasa Mahkemesi. google scholar
Danıştay 2. Daire. (2017). E. 2016/10280 K. 2017/5344 T. 21.06.2017. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 2. Daire. (2021). E. 2021/2093 K. 2021/2673 T. 15.9.2021. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 8. Daire. (2020A). E. 2019/6664 K. 2020/2405 T. 11.6.2020. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 8. Daire. (2020B). E. 2019/9277 K. YD T. 11.6.2020.Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 8. Daire. (1995). E. 1995/2464 K. 1995/3442 T. 7.11.1995. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 8. Daire. (2021). E. 2019/8622 K. 2021/1534 T.12.03.2021. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay 10. Daire. (2011). E. 2007/5427 K. 2011/2289 T. 14.06.2011. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK). (2013). E. 2009/3076 K. 2013/1008 T. 21.3.2013. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK). (2015A). E. 2012/1783 K. 2015/742 T. 11.3.2015. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK). (2015B). E. 2015/1134 K. YD T. 12.11.2015. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK). (2017). E. 2016/2048 K. 2017/3375 T. 1.11.2017. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK). (2020). E. 2018/1733 K. 2020/862 T. 9.6.2020. Ankara: T.C. Danıştay Başkanlığı. google scholar
Yargıtay 3. HD. (2019). E. 2017/14299 K. 2019/2143 T. 14.3.2019. Ankara: T.C. Yargıtay Başkanlığı. google scholar