İNANSAL OLMAYAN RAPORLAMANIN AB DİREKTİFİ KAPSAMINDA İNCELENMESİ: BIST KURUMSAL YÖNETİM ENDEKSİ İŞLETMELERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Dünya, giderek artan kaynak kıtlığı sebebi ile önemli çevresel ve sosyal tehditlerle karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle ticari faaliyetlerin doğaya daha duyarlı olması ve faaliyetlerden kaynaklanan olumsuz sonuçların azaltılması gerekliliği son derece önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu gerekliliği yerine getirmek üzere öne sürülen önlemlerden biri olan finansal olmayan raporlama (sürdürülebilirlik raporlaması); Avrupa Birliği tarafından 2014 yılında çıkarılan bir direktif ile şirketler için zorunlu hale getirilmiştir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, finansal olmayan raporlamada 2014/95 sayılı AB Direktifini incelemek ve Türkiye’de finansal olmayan raporlama çerçevesinin eğilimini direktif kapsamında ortaya koymaktır. Araştırmada, Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksinde (XKURY) listelenen 57 şirketin, 2007-2020 yılları arasında yayınladıkları 708 adet faaliyet, entegre ve sürdürülebilirlik raporu yıllar itibari ile incelenmiştir. Ayrıca, işletmelerin finansal olmayan bilgileri raporlama usulleri, raporların sayfa sayıları, raporda yer alan konu başlıkları ve konuların ele alınış biçimleri analiz edilmiştir. Elde edilen finansal olmayan raporlama bulguları, XKURY endeksinde listelenen şirketler için yayınlanan kurumsal yönetim uyum ilkelerine uygunluk notları ile karşılaştırılmıştır. Bulgular, finansal olmayan raporlama konusundaki sınırsızlık ve çeşitliliğin; bilginin önemliliği, gerekliliği ve karşılaştırılabilirliği bakımından beklenen faydaları sağlamakta yeterli olmadığı yönünde sonuçlar ortaya koymuştur. Ayrıca finansal olmayan raporlamanın, şirketler için rahatsız edici konuların atlanması, bilgilerin manipüle edilerek raporlanması ve son olarak da yeşil yıkama konularında literatürde yaygın olarak dile getirilen olumsuz yanlarının, incelenen örneklem kapsamında geçerli olduğuna dair kanıtlara ulaşılmıştır.

TO EVALUATE NON-FINANCIAL REPORTING WITHIN THESCOPE OF EU DIRECTIVE: A RESEARCH ON BIST CORPORATEGOVERNANCE INDEX

PDF

___

ACCA (2011). Comments from ACCA to the European Commission, January 2011. Erişim Adresi:https://www.accaglobal.com/vn/en/technicalactivities/technical-resources-search/2011/january/ec-disclosure-nonfinancial.html, Erişim Tarihi: 03.01.2022.
Aluchna, M. (2018). Corporate Social Responsibility vs. Business Strategy. Busıness Strategıes and Management Models: A Stakeholder Approach, , Upravlenets/MNGR 9 (4). Special Issue
Aracı, H. ve Yüksel, F. (2016). Şeffaflık ve Hesap Verilebilirliğin Sağlanmasında Sürdürülebilirlik Raporları: BIST Sürdürülebilirlik Endeksindeki Şirketlerin Sürdürülebilirlik Raporlarının İncelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (Özel Sayı-1), 103-131.
Aureli, S., Del Baldo, M., Lombardi, R. and Nappo, F. (2020). Nonfinancial reporting regulation and challenges in sustainability disclosure and corporate governance practices. Business Strategy and the Environment, 29(6), 2392- 2403.
BIST (2021). Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri Temel Kuralları, Erişim Adresi: https://www.borsaistanbul.com/files/bist-piyasa-degeriagirlikli-pay-endeksleri-temel-kurallari.pdf, Bychkova, S. M., Karelskaia, S. N., Abdalova, E. B. and Zhidkova, E. A. (2021). Social responsibility as the dominant driver of the evolution of reporting from financial to non-financial: theory and methodology. Foods & Raw Materials, 9(1).
Demir, Z. (2020). Yolsuzlukla mücadele çalışmalarında örnek ülke uygulamalarının değerlendirilmesi ve çözüm önerileri. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 153-183.
Dinçer, M. Z., Bayram, A. T. ve Bayram, G. E. (2019). ISO 26000 standardı kapsamında Türk Dünyası ülkeleri konaklama endüstrisinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 2(4), 234-248.
Dragu, I.M. and Tiron Tudor, A. (2013). New Corporate Reporting Trends. Analysis on the Evolution of Integrated Reporting. Annals of Faculty of
Economics from University of Oradea. 1, 1221-1228.
Ekergil, V. ve Göde, M. Ö. (2017). Küresel Raporlama Girişimi (GRI) Standartlarına Göre Seçilen Otellerin Sürdürülebilirlik Raporlarının Analizi ve Değerlendirilmesi. Business and Economics Research Journal, 8(4), 859- 871.
Entegre Raporlama Türkiye (2022). Entegre Raporlama Nedir?, Erişim Adresi: http://www.entegreraporlamatr.org/tr/entegre-raporlama/entegreraporlama-nedir.aspx,
EPRS (2021). Non-financial Reporting Directive. European Parliamentary Research Service, ErişimAdresi: www://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/ viewer.html?pdfurl=https%3A%2F%2Fwww.europarl.europa. eu%2FRegData%2Fetudes%2FBRIE%2F2021%2F654213%2FEPRS_ BRI(2021)654213_EN.pdf&clen=229467&chunk=true
Ertan, Y. (2018). Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlaması (2005-2017). Journal of Accounting and Taxation Studies , 11 (3) , 463-478.
EU (2013).Conclusion. Erişim Adresi: https://www.consilium.europa.eu/ uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/137197.pdf, Erişim Tarihi: 14.01.2022
EU (2014). Directive 2014/95/EU of The European Parliament And of The Council Erişim Adresi: https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2014/95/oj, Erişim Tarihi: 13.01.2022
EU (2017), Communication fron The Comission Report, Guidelines on non-financial reporting, Erişim Adresi: https://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX:52017XC0705(01)&from=EN
Fulop, M.T. (2018). New Tendencies in Audit Reporting, Examples Of
Good Practices BVB, The Audit Financiar journal, 16(150), 249
Gençoğlu, Ü. G. ve Aytaç, A. (2016). Kurumsal Sürdürülebilirlik Açısından Entegre Raporlamanın Önemi ve BIST Uygulamaları. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (72) , 51-66.
Gerekan, B. ve Bulut, E. (2018). Sürdürülebilir Sosyal Sorumlulukta Üç Boyutlu Raporlama: Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporu Yayınlayan Bankalar Üzerine Bir Araştırma . Sosyal Bilimler Metinleri, (1) , 80-88.
Gerwanski, J, Kordsachia, O. and Velte, P. (2019). Determinants of materiality disclosure quality in integrated reporting: Empirical evidence from an international setting. Business Strategy and the Environment. 28, 750-770.
Guiding Principles on Business and Human Rights (2011). Implementing the United Nations Protect, Respect and Remedy” Framework, Erişim Adresi: https://www.ohchr.org/documents/publications/guidingprinciplesbusinesshr_ en.pdf,
Gümrah, A. ve Büyükipekçi, S. (2019). Türkiye’de Sürdürülebilirlik Raporlaması: 2008-2017 Yılları Arası Yayınlanmış Sürdürülebilirlik Raporlarının İncelenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21 (2) , 305-323.
Karğın, S., Aracı, H., ve Aktaş, H. (2013). Entegre raporlama: Yeni bir raporlama perspektifi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi 6 (1), 27-46
KPMG (2008). Global Reporting Initiative (GRI) & Non-financial reporting (NFRD) gap analysis. Erişim Adresi: https://home.kpmg/be/en/ home/services/sustainability-services/global-reporting-initiative--gri----nonfinancial-reporting--nfr.html
L.,Pistoni, A., Baret, P. and Kunc, M.H.(2020). Non-Financial Disclosure and Integrated Reporting : Practices and Critical Issues. Emerald Publishing Limited.
Mazars Denge (2018). Mazars Denge Sürdürebilirlik Raporu, Erişim Adresi: https://www.mazars.com.tr/content/download/965646/50429556/ version//file/SurdurulebilirlikRaporu_2018_TR_Son_LR.pdf
McKinsey & Company (2002). Global Investor Opininon Survey: Key Findings, Erişim Adresi: http://www.eiod.org/uploads/publications/pdf/iirp-4-1.pdf, Erişim Tarihi: 10.02.2022.
Murphy, L. and Hogan, R. (2016). Financial Reporting of Nonfinancial Information: The Role of the Auditor. Journal of Corporate Accounting & Finance. 28, 42-49
Nasdaq (2019). ESG Reporting Guide 2.0, Erişim Adresi: https://www. nasdaq.com/docs/2019/11/26/2019-ESG-Reporting-Guide.pdf
National Action Plans on Business and Human Rights (2022). Nonfinancial Reporting Erişim Adresi: https://globalnaps.org/issue/non-financialreporting/.
NIVRA (2009). Standard for Assurance Engagements 3410N: Assurance Engagements Relating to Sustainability Reports Erişim Adresi: https://www. ifac.org/system/files/meetings/files/1027.pdf
Oceantomo (2022).Oceantomo General Information, Erişim Adresi: https://www.oceantomo.com/,
Özbay, D. (2019). Türkiye’de Finansal Olmayan Raporlama ve gelişim Trendi. Uluslararası Yönetim ve İşletme Dergisi, 15(2), 445-462.
Özdemir, Z. ve Pamukçu, F. (2016). Kurumsal Sürdürülebilir Raporlama Sisteminin Borsa İstanbul Sürdürülebilirlik Endeksi Kapsamındaki İşletmelerde Analizi. Mali Çözüm Dergisi, 26(134), 13-36
Özerhan, Y. ve Sultanoğlu, B. (2018). Sürdürülebilirlik Raporu Kapsamında Çevresel Bilgilerin Raporlanması ve Güvence Denetimi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi (53), 55-76.
Pawlicki, A. (2014). A global framework for measuring and reporting on intellectual assets and capital. KPIs, nonfinancial information and corporate value creation. In Proceedings of the WICI Italy—NIBR International
Seminar, Milan. SAHA Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. (2022). Dünyada ve Türkiye’de Derecelendirme, Erişim Adresi: http://www. saha.com.tr, Erişim Tarihi: 03.02.2022.
Sera Gazı ve İklim Yönetimi (2021). CDP - Carbon Disclosure Project Raporlaması, Erişim Adresi: https://www.seragazi.net/cdp-carbon-disclosureproject-raporlamasi.html, Erişim Tarihi: 03.02.2022.
Songini, L.,Pistoni, A., Baret, P. ve Kunc, M.H.(2020). Non-Financial Disclosure and Integrated Reporting : Practices and Critical Issues. Emerald Publishing Limited.
SPK, (2003). Kurumsal Yönetim İlkeleri Çerçevesinde Kamunun Aydınlatılması. Yeterlik Etüdü, Ankara.
SPK, (2005). Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ. (Seri: IV, No: 56).
Sultanoğlu, B. ve Akdoğan, N. (2020). IIRC Çerçevesi Kapsamında Entegre Raporlardaki İçerik Öğelerinin Türkiye ve Uluslararası Karşılaştırılması ve Entegre Raporların Düzenlenmesinde Sürdürülebilirlik Raporlarındaki Bilgilerin Kullanımı. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 16. Uluslararası Muhasebe Konferansı Özel Sayısı, 20-46 . DOI: 10.31460/mbdd.646683.
Şahin, Z., Çankaya, F. ve Karakaya, A. (2018). Sürdürülebilirlik Raporlarının Sektörlere ve Yıllara Göre Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (20), 17-32. DOI: 10.18092/ulikidince.311026
Tînjală, D.-M. (2015). 2010- 2014: A Comparative Evolution of Sustainability Reporting in Europe and the U.S.A. Timisoara Journal of Economics and Business, 8(1), 47-69.
Tušek, B. and Jezovita, A. (2018). The Key Audit Matters as an Element of the Independent Audıtor’s Report – A Booster to The Corporate Governance. 5,242-276. DOI: 10.22598/iele.2018.5.2.9.
Tüm, K. (2014). Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Muhasebeye Yansımaları: Sürdürülebilirlik Muhasebesi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5 (1).
UN Global Compact (2010). A New Era of Sustainability – UN Global Compact-Accenture CEO Study 2010. Erişim Adresi: https://www. unglobalcompact.org/library/230, Erişim Tarihi: 05.01.2022.
UN Global Compact Network Turkey (2022). UN Global Compact’in 10 İlke’si, Erişim Adresi: https://www.globalcompactturkiye.org/10-ilke/, Erişim Tarihi: 06.01.2022.
White, M. D. and Marsh, E. E. (2006). Content analysis: A flexible methodology. Library trends, 55(1), 22-45.
Yükçü, S. ve Kaplanoğlu, E. (2016). Sürdürülebilir Kalkınmada Finansal Olmayan Raporlamanın Önemi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi 18(Özel Sayı-1); 63-101.