BIST TEKSTİL, DERİ ENDEKSİNDEKİ İŞLETMELERİN FİNANSAL PERFORMANSLARI İÇİN ÇKKV YÖNTEMLERİNE DAYALI ALTERNATİF BİR DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ

Bu çalışmada Borsa İstanbul (BIST)’da işlem gören tekstil işletmelerinin finansal performansları çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Öncelikli olarak BIST tarafından tekstil ve dokuma işletmeleri indeksinde yer alan işletmeler karar alternatifi olarak belirlenmiş, aynı şekilde BIST tarafından yayınlanan söz konusu işletmelere ilişkin finansal veriler seçim kriterleri olarak tespit edilmiştir. Çalışmanın kapsamında toplam yirmibir karar alternatifinin performansını değerlendirmek üzere dört minimum yönlü, altı da maksimum yönlü kriter belirlenmiş, aynı zamanda minimum yönlü faktörlerin girdi, maksimum yönlü faktörlerin ise çıktı faktörü olmaları önemsenmiştir. Çalışmada faktörlerin ağırlıklarını belirlemek üzere Entropi yöntemi tercih edilirken, karar noktalarının göreli önem değerlerini ve performanslarını belirlemek üzere dört farklı ÇKKV yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen sıralama sonuçları dikkate alınarak Borda Sayım yöntemi yardımıyla karar alternatifleri yeniden ve nihai olarak sıralandırılmıştır. Son olarak, her bir yöntem ile edilen sıralama sonuçları arasındaki ilişki Spearman sıra korelasyon katsayısına göre incelenmiş ve hangi model ya da modellerin tekstil işletmelerinin değerlendirilmesinde daha iyi sonuçlar verebileceği araştırılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma tekstil işletmelerinin değerlendirilmesine yönelik seçim kriterlerinin ağırlıklarını analiz etmenin yanı sıra, tekstil işletmelerinin performanslarının analiz edilmesi, ek olarak, finansal yapılarını en iyi yansıtabilecek uygun ÇKKV yöntemine dayalı bir model önerisinin sunulması gibi sonuçları ortaya koymaktadır.

PDF

___

Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E. ve Ömürbek, V. (2017). Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi. Süleyman Demiral Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2), 285-300.

Akın, N. G. (2018). Dokuma Sektöründe Veri Zarflama Analizi ve Malmquıst Toplam Faktör Verimliliği Endeksi, Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 2(2), 241-260.

Alp, İ., Öztel, A. ve Köse, M. S. (2015). Entropi Tabanlı MAUT Yöntemi ile Kurumsal Sürdürülebililik Performansı Ölçümü; Bir Vaka Çalışması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 65-81.

Apan, M., Alp, İ. ve Öztel, A. (2018). Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Çok Nitelikli Fayda Teorisi (MAUT) Yöntemleri İle Finansal Etkinliklerin Karşılaştırmalı Analizi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(4), 115-140.

Apan, M., Öztel, A. ve İslamoğlu, M. (2016). An Assessment of the Paper Industry Firms Listed in Borsa Istanbul Using Entropy-Based MAUT Method. Bilgin, Danis, Demir, ve Can (Ed.), Financial Environment and Business Development: Proceedings of the 16th Eurasia Business and Economics Society Conference, (15-28.), Springer International Publishing: Switzerland.

Arslan, Ö. (2019). Mali Oranların İşletmelerin Etkinlikleri Üzerindeki Etkilerinin VZA Yöntemiyle Analizi: Bist Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sektörü Üzerinde Bir Uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(2), 1079-1091

Ayyıldız, E. ve Miraç, M. (2017). Türkiye’de Yer Alan Şehirlerin Eğitim Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanarak Belirlenmesi. Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, 10(2), 255-267.

Bagočiusa, V., Zavadskasb, K. E. and Turskis, Z. (2013). MultiCriteria Selection of a Deep-Water Port in Klaipeda. Procedia Engineering, 57, 144-148.

Bakır, M., Akan, Ş. ve Durmaz, E. (2019). Exploring Service Quality of Low-Cost Airlines in Europe: An Integrated MCDM Approach. Economics and Business Review, 5(19), 109-130.

Black, D. (1976). Partial Justification of the Borda Count, Public Choice, 28, 1-15.

Bulğurcu, B. (2019). Sales Operatıon Evaluatıon of Insurance Companıes: A Novel Integrated Model Based on Entropy-EATWIOS. Akar ve Kapucu (Ed.), Contemporary Challenges in Business and Life Sciences, (s.25-37), IJOPEC Publication Limited: London

Chakraborty, S. and Zavadska, E. K. (2014). Applications of WASPAS Method in Manufacturing Decision Making. Informatica, 25, 1–20.

Chandra, P., Cooper, W. W., Li, S. and Rahman, A. (1998). Using DEA To Evaluate 29 Canadian Textile Companies-Considering Returns to Scale. International Journal of Production Economics, (54): 129-141.

Cömert, H.G. ve Karaatlı, M. (2018). Akdeniz Ülkelerinin Turizm Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. 19. Uluslararası EYİ Sempozyumu 17-20 Ekim 2018, Tam Metin Bildiri Kitabı içinde (s.488-512), İstanbul.

Çanakçıoğlu, M. (2019). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Çimento Firmalarının Entropi-EATWIOS Bütünleşik Yaklaşımı ile Finansal Performanslarının Değerlendirmesi. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 14(56), 407-421.

Çanakçıoğlu, M. (2019). Evaluatıon of Bankıng Performance of The Balkan Countrıes With an Integrated MCDM Approach Consıst of Entropy and OCRA Technıques, Economy & Business: Journal of International Scientific Publications, 13, 341-366.

Çetin, A. C. (2006). Türk Tekstil Sektörü ve Türk Tekstil Firmalarının Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 255 - 278

Çetinbaş, M. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleriyle Excel Uygulamaları, Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 4(1), 12-29.

Dejus, T. and Antucheviciene, J. (2013). Assessment of Health and Safety Solutions at A Construction Site. Journal of Civil Engineering and Management, 19(5), 728-737.

Demireli, E., Ural, M. ve Çalık, G. S. (2018). Kamu Bankalarında Performans Analizi: Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 129-141.Ercan, E. ve Kundakcı N. (2017). Bir Tekstil İşletmesi için Desen Programı Seçiminde ARAS ve OCRA Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 83-105.

Emovon, I. and Samuel, O. D. (2017). Prioritising Alternative Solutions to Power Generation Problems Using MCDM Techniques: Nigeria as Case Study. International Journal of Integrated Engineering, 9(3), 11-17.

Gezen, A. (2019), Türkiye’de Faaliyet Gösteren Katılım Bankalarının Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Analizi, Muhasebe ve Finans Dergisi, 84, 213-232.

Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Amiri, M. and Esmaeili, A. (2016). Multi-Criteria Evaluation of Green Suppliers Using an Extended WASPAS Method with Interval Type-2 Fuzzy Sets. Journal of Cleaner Production, 137, 213-229.

Görçün, Ö. F. (2019). Kentsel Lojistikte Kullanılan Hafif Raylı Sistem Hatlarının Entegre Entropi ve Eatwos Yöntemleri Kullanılarak Analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(1), 254-267.

Işık, A.T. ve Adalı, E. A. (2016). A New Integrated Decision Making Approach Based on SWARA and OCRA Methods for the Hotel Selection Problem. International Journal of Advanced Operations Management, 8(2), 140-151.

Işıldak, M.S. (2018). BİST’de Dokuma, Giyim Eşyası Ve Deri İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi İle Finansal Performans Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 116-130.

Jayanthia, S., Kochab, B. and Sinha, K.K. (1999). Competitive Analysis of Manufacturing Plants: An Application to The US Processed Food Industry. European Journal of Operational Research, 118(2), 217-234.

Kaplanoğlu, E. (2019). Entropi Tabanlı MAUT Yöntemiyle Performans Ölçümü: MKEK Fabrikalarının Sıralanması. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1, 7-18.

Karaca, Ç. ve Ulutaş, A. (2018), Entropi ve WASPAS Yöntemleri Kullanılarak Türkiye İçin Uygun Yenilenebilir Enerji Kaynağının Seçimi. Ege Akademik Bakış, 18(3), 483-494.

Karğın, M. (2010). Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci ve İdeal Çözüme Yakınlığa Göre Sıralama Yapma Yöntemleri ile Tekstil Sektöründe Finansal Performans Ölçümü. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 195-216.

Kayalı, C. A. (2009). 2007 Yılı Tekstil İşletmelerinin Finansal Karlılık Açısından Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Tekstil ve Konfeksiyon, 19(1), 3-8.

Kılıç, O. ve Çerçioğlu, H. (2016). TCDD İltisak Hatları Projelerinin Değerlendirilmesinde Uzlaşık Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleri Uygulaması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimalık. Fakültesi Dergisi, 31(1), 211–220.

Konak, T., Elbir, G., Yılmaz, S., Karataş, B., Durman, Y. ve Düzakın, H . (2018). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Tekstil Firmalarının TOPSIS ve MOORA Yöntemi İle Analizi. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (1), 11-44.

Konuşkan, Ö. ve Uygun, Ö. (2014). Çok Nitelikli Karar Verme (MAUT) Yöntemi ve Bir Uygulama. Akademik Platform, http://isites.info/PastConferences/ISITES2014/ISITES2014/ papers/A1-ISITES2014ID237.pdf , 1403-1412 Erişim Tarihi: 02.11.2019.

Kumar, N., Singh, A., Verma, A. ve Sonal, T. (2016). Measuring Efficiency of IPL Players Using EATWOS. International Journal of Advanced Production and Industrial Engineering, 1(2), 13-16.

Küçükönder, H. ve Demirarslan, P. Ç. (2017). PROMETHEE ve MAUT Yöntemlerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir Çalışma: Karadeniz Bölgesi Örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,8(16), 203 – 228.

Lahsini, L. (2017). MAUT Yöntemi Kombinasyonunda Entropi Yöntemine Göre Ağırlıklandırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 501-512.

Lan, W. and Lin. T. J. (2003). Technical Efficiency and Service Effectiveness for Railways Industry: DEA approaches. Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, 5, 2932-2947.

Orçun, Ç. (2019). Enerji Sektöründe WASPAS Yöntemiyle Performans Analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2),439 - 453.

Ömürbek, N., Delibaş, D. ve Altın F.G. (2017). Entropi Temelli MAUT Yöntemine Göre Devlet Üniversiteleri Kütüphanelerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 13, 72-89.

Ömürbek, N. ve Karataş, T. (2018). Girişimci ve Yenilikçi Üniversitelerin Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(24), 176-198.

Ömürbek, N., Karaatlı, M. ve Balcı, H. F. (2016). Entropi Temelli MAUT ve SAW Yöntemleri ile Otomotiv Firmalarının Performans Değerlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1): 227- 255.

Ömürbek, N. ve Kişi, E. (2019). ENTROPİ Temelli MAUT Yöntemi ile Yenilikçi Girişimlerin Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 264-288.

Ömürbek, N. ve Urmak, A. E. D. (2018). Forbes 2000 Listesinde Yeralan Havacılık Sektöründeki Şirketlerin ENTROPİ, MAUT, COPRAS VE SAW Yöntemleri ile Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 257-278.

Özbek, A. (2015). Efficiency Analysis of the Turkish Red Crescent between 2012 and 2014. International Journal of Economics and Finance, 7(9), 322-334.

Özbek, A. (2015). Analysis of Private Pension Companies in Turkey by EATWOS. European Journal of Business and Management. 7(26), 31-44.

Özbek, A. (2015). Efficiency Analysis of Foreign-Capital Banks in Turkey by OCRA and MOORA. Research Journal of Finance and Accounting, 6(13), 21-30.

Özbek, A. (2015). Efficiency Analysis of Non-Governmental Organizations Based in Turkey. International Business Research, 8(9), 95-104.

Özbek, A. (2015). Operasyonel Rekabet Değerlendirmesi (OCRA) Yöntemiyle Mevduat Bankalarinin Etkinlik Ölçümü. NWSA-Social Sciences, 10(3), 120-134.

Özbek, A. (2016). Efficiency Analysis of Gold Mining Companies through Financial Statements. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6(10), 273-290.

Özbek, A. (2017). Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemleriyle Hayırsever Kuruluşlarında Verimlilik Analizi Efficiency Analysis in Charity Organizations by Multiple Criteria Decision. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 99-114.

Özdağoğlu, A. (2018). BİST Sınai İşletmelerinin GRİ Entropi-EATWIOS Bütünleşik Yaklaşımı İle Performans Değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2), 271-299.

Öztürk, T. ve Eren, Ö. (2019). Yaralanmalı İş Kazalarının En Fazla Meydana Geldiği İlk Otuz Sektörün Entropi Tabanlı Sıralama Tekniği İle Ayrıntılı İncelenmesi. Busıness & Management Studıes: An Internatıonal Journal, 7(1), 153-171.

Parkan, C., Lam, K. and Hang, G. (1997). Operational Competitiveness Analysis on Software Development. Journal of the Operational Research Society, 48(9), 892-905.

Peters, M. L., Zelewski, S., Bruns, A. S. (2012). Extended Version of EATWOS concerning Satisficing Levels for Input Quantities. In: Blecker, Kersten ve Ringle (Ed.), Pioneering Supply Chain Design – A Comprehensive Insight into Emerging Trends, Technologies and Applications, (s.303-318): Josef Eul Verlag: Lohmar – Köln.

Rudnik, K. (2017). Decısıon-Makıng in A Manufacturıng System Based on MADM Methods. International Scientific Journal Industry 4.0, 2(3), 104-107.

Somogyi, R. M. (2011). Review and Systematization of Efficiency Measurement Methods Used in The Transport Sector. Promet – Traffic&Transportation, 23(1), 39-47.

Stanujkic, D., Kazimieras, E. Z., Liu, S., Karabasevic, D. and Popovic, P. (2017). Improved OCRA Method Based on The Use of Interval Grey Numbers. The Journal of Grey System, 29(4), 46-60.

Temizel, F. ve Bayçelebi, B. E. (2016). Finansal Oranların TOPSIS Sıralaması ile Yıllık Getiriler Arasındaki İlişki: Tekstil İmalatı Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 159-170.

Tunca, Z., Ömürbek, N., Cömert, G. ve Aksoy, E. (2016). OPEC Ülkelerinin Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden Entropi ve MAUT İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(14), 1-12.

Ural, M., Demireli, E. ve Özçalık, S. G. (2018). Kamu Bankalarında Performans Analizi: Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 129-141.

Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi,7(2), 95–115.

Wang, S. (2006). Comments on Operational Competitiveness Rating Analysis (OCRA). European Journal of Operational Research, 169(1), 329-331.

Yavuz, N., ve Baki, B. (2019). Patent Değerlerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Sıralanması Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 27–52.

Zhang, X.Q., Wang, C.B., Li, E.K., Xu, C.D., (2014). Assessment model ofecoenvironmental vulnerability based on improved entropy weight method. The Scientific World Journal, 2014, 1-7.