TÜRKİYE'DEKİ GLOKOFAN KAYAÇLARININ ÖNEMi VE DAĞILIŞI

Bu yazıda glokofan kayaçlarının kökeni ile ilgili olarak ortaya atılmış çeşitli fikirler üzerinde durulmaktadır. Glokofan kayaçları içinde zuhur eden mineraller arasındaki stabilite ilişkileri özetlenmiş, ayrıca jeolojik ve petrolojik bakımdan elde edilen sonuçlardan bahsedilmiştir. Bu tip kayaçların çeşitli türleri hakkında kısa açıklamalar yapılmış ve Türkiye'de ne şekilde dağıldıkları izah edilmiştir. Glokofanlı yeşil şist fasiesi ile lavvsonit-glokofan fasiesi arasındaki yaş ilişkileri Türkiye'nin muhtelit bölgelerinde inceleme konusu yapılmıştır. Son zamanlarda beyan edildiği gibi, lawsonit-glokofan fasiesinin sadece alpin-jeosenklinale özgü olmadığı kuvvetle muhtemel görünmektedir. Mihalıççık - Eskişehir - Bursa bölgesinde yapılan bütün incelemeler, Paleozoik devre ait lavvsonit-glokofan ve glokofanlı-yeşil şist fasiesi içinde bir metamorfizma meydana gelmiş olduğunu göstermektedir. Türkiye'deki alpin-jeosenklinal içindeki glokofan kayaçların zayıf bir şekilde gelişmesinin sebebi de bu yazıda açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

TÜRKİYE, GLOKOFAN KAYAÇLAR, ÖNEMi VE DAĞILIŞI

THE SIGNIFICANCE OF THE GEOLOGIC TIME FACTOR IN METALLOGENY AND PETROLOGY

During the past decades metallogeny, as a new branch of geology, earned an important place in the industrial planning in many countries. Metallogeny treats the regularities of spatial distributions and temporal successions of origin of different types of mineral deposits and their relations to magmatic activities and orogenic stages. To compose useful prognostical metallogenetic maps, the co-operation is needed of many specialists, such as stratigraphers, structural geologists, petrologists, metallogenists, geochemists, geophysicists and others. Here we will point out the urgent need for co-ordination of metallogenetic studies of geologists of different parts of the world. The problem that metallogenists are faced with, after analyses of numerous documents (facts), is how to predict suitable regions in which to plan prospection for distinct types of mineral deposits and to choose suitable methods for their discovery.

Keywords:

THE SIGNIFICANCE, THE GEOLOGIC, METALLOGENY AND PETROLOGY,

PDF

___

AYGEN, T. (1956) : Balya bölgesi jeolojisinin incelenmesi. M.T.A. Yayınl., seri D, no. .11, Ankara.
BANNO, S. & KANEHİRA, K. (1961) : Sulfide and oxide minerals in schist of the Sanbagawa and Central Abukuma metamorphic terranes. Jap. J. Geol. and Geogr., 32, 331-48.
BEARTH, P. (1959) : Über Eldogite, Glaucophanschiefer und metamorphe Pillowlaven. Schweiz. min. Petrogr. Mitt., 39, 267-86.
(1962) : Vcrsuch einer Gliederung alpinometamorpher Serien der Westalpen. Schweiz. min. petrogr. Mitt., 42, 127-137.
(1963): Chloritoid und Paragonit aus der Ophiolit-Zone von Zermatt-Saas. Schweiz. min. petrogr. Mitt., 43, 269-286.
BİTTNER, A. (1890) : Brachiopoden der Alpinen Trias. Abh. d. K. K. geol. Reichsanstalt, Band 14, Wien. BLOXHAM, T. W. (1956) : Jadeite-bearing metagraywackes in Califomia. Am. Min., 41, 488-96.
(1960): Jadeite rocks and glaucophane schists from Angel Island, San Francisco Bay, Califomia. Am. J. Sci., 258,555-73.
BLUMENTHAL, M. M. (1955) : Yüksek Bolkardağın kuzeyindeki kenar bölgelerin ve batı uzantılarının jeolojisi. M.T.A. Yayınl., seri D, no. 7, Ankara.
BROTHERS, R. N. (1954) : Glaucophane schist from North Berkeley Hills, Califomia. Amer. J. Sc., 252, 614-26.
BROVVN, W. H.; FYFE, W. S. & TURNER, F. J. (1962) : Aragonite in Califomia, glaucophane schists and the kinetics of the aragonite-calcite transformations. /. Petrology, 3, 556-82.
CHAPUT, E. (1936) : Voyages d'etudes ge"ologiques et geoorphologiques en Turquie. Mem. Inst. Français d'Archiol. Stamboul, Paris.
CLARK, S. P. (1957) : A note on calcite-aragonite cquilibrium. Amer. Min. 42, 564-66.
(1961) : A redetermination of equilibrium relations between kyanite and sillimanite. Am. J. Sci. 259, 641-50.
COLEMAN, R. G. & LEE, D. E. (1963) : Glaucophanc-bearing metamorphic rock types of the Cazadero Area, Califomia. J. Petrology, 4, 260-301.
ÇOĞULU, E, (1965) : Remarques sur les schistes â glaucophane et lawsonite de la region de Mihalıççık (Turquie). Arch. d. Sciences. Soc. Phys. Hist. Nat. Genlve, 18, 126-31.
COOMBS, D. S. (1953) : The pumpellyite mineral series. Min. Mag., 30, 113-35.
(1960): Lawsonite metagraywacks in New Zealand. Amer. Min., 45, 454-5.
; ELLİS, A. J.; FYFE, W. S. & TAYLOR, A. H. (1959) : The zeolite facies, with comments on the interpretation of hydrothermal synthese. Univ. Otago, Dept. Geol., Publ. no. 250, New Zealand.
CRAWFORD, W. A. & FYFE, W. S. (1965) : Lavvsonite cquilibria. Am. J. Sc., 263, 262-270.
ELLENBERGER, F. (1960) : Sur une paragenese ephemere â lawsonite et glaucophane dans le metamorphisme alpin en Haute-Maurienne (Savoie). Bull. Soc. Giol. France, 7 serie 2, 190-94.
EROL, O. (1953) : Çankırı-Sungurlu-Tüney arasındaki Kızılırmak havzasının ve Şabanözü civarının jeolojisi hakkında rapor. M.T.A. Rap. no. 2026 (yayınlanmamış), Ankara.
ERK, S. (1942) : Bursa ve Gemlik arasındaki mıntakanın jeolojik etüdü. M.T.A. Yayınl., seri B, no. 4, Ankara.
ERNST, W. G. (1963) : Petrogenesis of glaucophane schist. J. Petrology, 4, 1-30.
ESKOLA, P. (1929) : Om Mineralfacies. Geol. Tören. Stockholm, Förh. 51, 157-71.
(1939) : Die Entstehung der Gesteine (Barth-Correns, Eskola), Berlin.
GHENT, D. E. (1965) : Glaucophane-schist facies metamorphism in the Black Butte Area, Northern Coast Ranges, Califomia. Amer. J. Sc., 263, 385-400.
HIESSLEITNER, G. (1951/1952): Serpentin - und Chromerzgeologie der Balkanhalbinsel und eines Teiles von Kleinasien. Sonderband l, 2, Jahrbuch d. geol. Bundesanstalt, Wien, p. 449.
KAADEN, G- v. d. & METZ, K. (1954) : Datça-Muğla-Dalaman çayı (SW Anadolu) arasındaki bölgenin jeolojisi. Türk. Jeol. Kur. Bült., 5, 71-76, Ankara.
(1959a) : Güneybatı Türkiye'de peridotit kitleleri içinde zuhur eden kromitlerin kompozisyonu ile tektonik-magmatik vaziyetleri arasındaki münasebet hakkında. M.T.A. Derg. no. 52, Ankara.
(19596) : Anadolu'nun kuzeybatı kısmında yeralan metamorfik olaylarla magmatik faaliyetler arasındaki yaş münasebetleri. M.T.A. Derg. no. 52, Ankara.
KANEHİRA, K. & BANNO, S. (1960) ; Ferriphengite and aegirine jadeite in a crystalline schist ol the limori District, Kii Peninsula. J. Geol. Soc. Jap., 66, 654-9.
KANNISAWA, S. (1964) : Metamorphic rocks of the Southvvestern part of the Kitakami mountainland, Japan. Sci. Report Tohuku Univ. third series, IX, 155-98.
KETlN, î. (1962) : 1:500 000 ölçekli Türkiye Jeolojik Haritası Sinop Paftası izahnamesi. M.T.A. Yayınl., Ankara.
(1963) : 1:500 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası Kayseri Paftası izahnamesi. M.T.A. Yayınl., Ankara.
KÖHLER, A. & RAAZ, F. (1951) : Über eine neue Berechnung und graphische Darstellung von Gestcinsanalysen. Neues J. Min. Mit,, 247-63.
MAUCHER, A.; SCHULTZE-VVESTRUM, H. & ZANKL, H. (1962) : Geologische Lagerstâttenkundliche Untersuchungen im Ostpontischen Gebirge. Bayr. Akad Wiss., Neue Folge, 109.
MİLCH, L (1907) : Über Glaucophan und Glaucophangesteine vom Elek Dağ (nördliches Kleinasien) mit Beitrâgen zur Kenntnis der chemischen Beziehungen basischer Glaucophangesteine. Neues Jb. Min. Geol. und Pal., Festband (1907), 348-96.
MİYASHİRO, A. & BANNO, S. (1958) : Nature of glaucophanitic metamorphism. Amer. J. Sc., 256, 97-11.
McKEE, B. (1962) : Aragonite in the Franciscan rocks of the Pacheco Pass area, Califomia. Amer. Min., 47, 379 87.
NEUMAYER, M. (1887) : Über Trias und Kohlenkalkversteinerungen aus dem vvestlichen Kleinasien. Anz. d. Kcıis. Akad. d. Wiss., Wien.
NİGGLİ, P. (1948) : Gesteine und Minerallagerstâtten. Bd. I, Basel, p. 27.
PİSTORİUS, C.W.F.T.; KENNEDY, G.C. & SOURIRAJAN, S. (1962) : Some relation betvveen the phases anorthite, zoisite, lavvsonite at high temperatures and prcssures. Amer. J. Sci, 44-56.
PLAS, L. van der (1959) : Petrology of the northern Adula region, Switzerland. Leid. geol. Meded. 24, 418-598.
ROEVER, P. W. de (1950) : Preliminary notes on glaucophane-bearing and other crystalline schists from southeast Clebes, and on the Origin of glaucophane-bearing rocks. Proc. Kon. Ned. Ak. Wet. 53, 1455-65.
(1955a) : Some remarks concerning the origin of glaucophane in the North Berkely Hills, Califomia. Amer. J. Sci., 253, 240-4.
(19556) : Genesis of jadeite by lovv-grade metamorphism. Amer. J. Sci., 253, 283-98.
(1956) : Some additional data on the crystalline schist of the Rumbia and Mendoka Mountains, south-east Celebes. Ver. Kon. Ned. Geol. Mynb. Gen, 16, 385-93.
(1965) : On the cause of the preferential distribution of certain metamorphic minerals in orogenic belts of different age. Geologische Rundschau, 54, 933-44.
ROSENBUSH, H. & OSANN, B. (1923) : Elemente der Gesteinslchrc. Stuttgart.
SCHÜRMANN, H.M.E. (1951) : Beitrâge zur Glaucophanfrage (1). N. Jb. Min. Mon., 49-68.
(1953) : Beitrâge zur Glaucophanfrage (2). .V. /. Min. Abh., 85, 303-394.
(1956) : Beitrâge zur Glaucophanfrage (3). N. J. Min. Abh, 89, 41-85.
TALİAFERRO, N."L. (1943) : Fransiscan-Knoxville problem. Amer. Assoc. Petrol. Geol. Bull., 27, 109-219.
TURNER, FJ. & VERHOGEN, J. (1960) • Igneous and metamorphic petrology. McGraw-Hill, New York, p. 459.
VVİNKLER, H.G.F. (1965) : Die Genese der metamorphen Gesteine. Springer Verlag. Berlin.
VVIPPERN, J. (19G4) : Menderes masifinin alpidik dağ teşekkülü içindeki durumu. M.T.A. Derg. no. 62, Ankara.
VVIJKERSLOOTH, P.de (1941) Merkezî Anadolu'nun garp sahası dahilinde genç Paleozoikteki (Varistikum) magmatik faaliyet hakkında bazı mülâhazalar. M.T.A. Mecm., no. 25, Ankara.
TÜRKiYE VE YUNANİSTAN JEOLOJİK HARİTALARI-1 : 500 000