Orta Toroslarda bucakkışla bölgesinin (GB Karaman) tektono-sedimanter gelişimi

Orta Toroslarda Bucakkışla yöresinde yer alan inceleme alanı Toros birliklerinden Bozkır birliğini oluşturan karışığın kaya birimlerini ve bunlar üzerinde yer alan örtü kayalarını içerir. Bu karışık içinde farklı ortam koşullarında oluşmuş volkanik, ofiyolitik ve sedimanter kayalar bulunur. Bu kaya grupları Torid-Anatolid kıtaları arasında açılan İç Toros Okyanusunda Orta Üst Triyas Paleosen döneminde oluşmuş birimleri kapsar. Bu çalışma kapsamında Bozkır birliğini oluşturan Huğlu, Boyalı tepe ve Korualan naplarının ve örtü kayalarının litostratigrafik özellikleri incelenmiş, paleontolojik ve yapısal verilerle birlikte inceleme alanının tektono-sedimanter evrimi kurulmuştur. Orta Üst Triyas döneminde bölgede başlayan riftleşmeye bağlı olarak rift merkezinde rift volkanizması ürünleri ve havza kenarlarında ise karbonat çökelimi gerçekleşmiştir. Riftleşme sürecini sağlayan genişlemenin devam etmesi Orta Üst Triyas Alt Senoniyen döneminde havzada çökmeye neden olmuştur. Bu evrede havza merkezinde derin deniz çökelimi gerçekleşmiş, havza kenarlarında ise neritik ve pelajik kireçtaşları çökelmeye devam etmiştir. Santoniyen döneminden itibaren bölgede etkin olmaya başlayan yeni tektonik rejim etkisiyle bölge sıkışmaya başlamıştır. Bu sıkışma ters faylar ve bindirmelerle yeni karışıkların oluşumuna neden olmuştur. Bu karışıkların oluşumu Paleosen sonuna kadar devam etmiştir. Ancak inceleme alanında Paleosen sonrasında sıkışmaya bağlı bir oluşum gerçekleşmemiştir. Eosen dönemine kadar sıkışma etkisinde güneye doğru ilerleyen naplar havzanın kapanması ve çarpışma evresine geçilmesi nedeniyle daha fazla ilerleyememiş ve geriye bindirmelerle (back-thrust) kuzeye yönlenmişlerdir. Geriye bindirmelerle binikli (imbrike) bir yapı kazanan istifler sıkışmanın duraklaması ve gravite etkisi ile çökmeye maruz kalmışlardır. Binikli yapıdaki tüm istifler eğim atımlı normal faylarla kesilmiş ve düşen bloklar üstünde gölsel havzalar oluşmuştur. Bu göllerde Erken Oligosen yaşlı karasal çökellerin oluşması Oligosen dönemi veya hemen öncesinde çökmenin meydana geldiğini göstermekte, yeni tektonik dönemin tarihlenmesine olanak sağlamaktadır. Erken Oligosen yaşlı çökellerin eğim atımlı faylara bağlı olarak eğim kazanmış olması bölgedeki yeni tektonik dönemin Oligosen sonrasında da sürdüğünü göstermektedir.

Tectono - sedımentary evolutıon of bucakkışla regıon (SW Karaman) ın Central Taurıdes

The study area located in Bucakkışla region in Central Taurides consists of rock units of the melange which form Bozkır unit of the Tauride units and the overlying cover rocks. There are volcanic, ophiolitic and sedimentary rocks which generated in different environmental conditions. These rock groups comprise units which formed in Middle-Upper Triassic- Paleocene periods in Inner Tauride Ocean that had been opened between TaurideAnatolide continents. Within the scope of this study, lithostratigraphic characteristics of Huğlu, Boyalı tepe (hill), Korualan nappes and cover rocks which form Bozkır Unit and tectono sedimentary evolution of the study area was built up by paleontological and structural features. Due to rifting, which started in Middle Upper Triassicin the region, the products of the rift volcanism in rifting center and the carbonate deposition on margins of basin have occurred. Thecontinuation of extension which initiated rifting caused collapse in the basin in Middle Upper TriasicLower Senonian. Deep marine deposition has occurred at the center of basin, however pelagic and neritic limestones were deposited in basin margins during this time. The region has become compressed by the effect of a new tectonical regime which had been effective starting from Santonian. This compression caused new complexes to take place due to reverse faults and thrust. The formation of these complexes has continued until the end of Eocene period. However, there has not been observed any formation depending on the compression in post Paleocene. The nappes have moved southward by the effect of compression until Eocene. But then, these nappes could not advance forward anymore so, northward back thrusts took place as basin was closured andreached the collisional stage. Sequences which had become imbricated structures by back thrusts were subjected to collapsing by the stop of compression and the gravitational effect. All sequences in the imbricated structure were cut by dip slip normal faults and lacustrine basins were formed on fallen blocks. The formation of Early Oligocene terrestrial deposits in these lakes indicates that the collapse occurred in Oligocene or immediately before this time, and this allows the dating of new tectonical period. Early Oligocene deposits to become tilted by dip slip faults show that new tectonic period in the region has also continued after Oligocene.

PDF

___

Alan, İ., Şahin, Ş., Keskin, H., Altun, İ., Bakırhan, B., Balcı, V., Böke, N., Saçlı, L., Pehlivan, Ş., Kop, A., Hanilçi, N., Çelik, Ö.F. 2007. Orta Torosların Jeodinamik Evrimi Ereğli (Konya)- Ulukışla (Niğde)- Karsantı (Adana)- Namrun (İçel) Yöresi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 11006, 261 S., Ankara (yayımlanmamış).
Andrew, T., Robertson, A.H.F. 2002. The BeyşehirHoyranHadim Nappes: Genesis and emplacement of Mesozoic marginal and oceanic units of the northern Neotethys in southern Turkey. Journal of the Geological Society, London 159, 529-543.
Atabey, E., Atabey, N., Hakyemez, A., İslamoğlu, Y., Sözeri, Ş., Özçelik, N., Saraç, G., Ünay, E., Babayiğit, S. 2000. Mut-Karaman Arası Miyosen Havzasının Litostratigrafisi ve Sedimantolojisi (Orta Toroslar). Maden Tetkik ve Arama Dergisi 122, 53-72.
Barrier, E., Vrielynck, B. (eds) 2009. Palaeotectonic Maps of the Middle East, Middle East Basins Evolution Programme. Université Pierre et Marie Curie, Paris. Bergougnan, H. 1975. Relations entre les edifices pontique et taurique dans le Nord-Est de IAnatolie. Bull. Sot. GBol. Fr., Ser. 7.17: 1045-1057.
Bilgin, A.Z., Uğuz, M.F., Elibol, E., Güner, E., Gedik, İ. 1994. Mut-Silifke-Gülnar yöresinin (İçel İli) jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor No: 9715, Ankara (yayımlanmamış).
Blumenthall, M. M. 1956. Karaman ve Konya Havzası Güneybatısında Toros Kenar Silsileleri ve Şist Radyolarit Formasyonu stratigrafi meselesi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, No:48, Ankara.
Brunn, J.H., Dumont, J.H., Graciansky, P.C., Gutnic, M., Juteau, T., Marcoux, J., Monod, O., Poisson, A. 1971. Outline of the geology of the Western Taurids. Campbell, A.S. (Ed.), Geology and history of Turkey: Pet. Expl. Soc. Libya Tripoli, 225-255.
Dercourt, J., Zonenshain, L. P. Ricou, L.-E., Kozmin, V.G., Le Pichon, X., Knipper, A.L., Grandjacquet, C., Sbortshikov, I.M., Geyssant, J., Lepvrier, C., Pechersky, D. H., Boylin, J., Sibuet, J. C., Savostin, L.A., Sorokhtin, O., Westphal, M., Bazherov, M.L., Lauer, J. P., Biju-Dural, B., 1986. Geological evolution of the Tethys belt from the Atlantic to the Pamirs since the Lias. Tectonophysics, 123, 241315.
Dilek, Y., Whitney, D. L. 1997. Counterclockwise P-T-t trajectory from the metamorphic sole of a Neo- Tethyan ophiolite (Turkey). Tectonophysics, 280, 295-310
Dilek, Y., Thy, P., Hacker, B., Grundvig, S. 1999. Structure and petrology of Tauride ophiolites and mafic intrusions (Turkey): implications for the Neotethyan Ocean. Geological Society of America Bulletin 111 (8), 1192-1216.
Dürr, S. 1975. Uber Alter und geotektonische Stellung des Menderes-Kristallins/SW-Anatolien und seine Aequivalente in der mittleren Aegaeis. Habilitations-Schrift, Marburg/ Lahn, 107 s.
Ekmekçi, E., Özkan Altıner, S., Altıner, D., Yılmaz, İ.Ö., Erdoğan, K., Coşkun, B., Şener, S., Şenel, M., Işıntek, M. 2007. Domuzdağ Napında Üst Triyas- Liyas Foraminifer Biyostratigrafisi: Noriyen- Resiyen Karbonat Platformunun Pelajikleşmesi İle İlgili Veriler, 61. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri Kitabı, S. 315-316.
Esirtgen, T. 2009. Bucakkışla Bölgesinin (Karaman Güneybatısı-Orta Toroslar) Tektonik Evrimi. Yüksek Lisans Tezi, 107 S.
Gedik, A., Birgili, Ş., Yılmaz, H., Yoldaş, R. 1979. Mut- Ermenek-Silifke Yöresinin Jeolojisi ve Petrol olanakları. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 22, 7-26.
Gökdeniz, S. 1981. Recherches Geologiques Dans Les Taurides Occidentoles Entre Karaman Et Ermenek, Turquie, Le titre de doctour 3 eme cycle, Universite de Paris-Sud Centre Dorsay, 202 s.
Göncüoğlu, M.C. 1986. Geochronological data from the southern part (Niğde area) of the Central Anatolian massif. Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (Maden Tetkik ve Arama) Bulletin, 105/106, 111-124.
Göncüoğlu, M.C., Erler, A., Toprak, V., Yalınaz, K., Olgun, E. Rojay, B. 1992. Orta Anadolu Masifin Batı Kesiminin Jeolojisi. Vol. 2. Orta Kesim. Turkish Petroleum Corporation (TPAO) Reports, 3155.
Göncüoğlu, M.C., Dirik, K., Kozlu, H. 1997. Pre-Alpine and Alpine terranes in Turkey: explanatory notes to the terrane map of Turkey. In: Papanikolaou, D., Sassi, F.P. (Eds.), IGCP Project n°276; Paleozoic domains and their alpidic evolution in the Tethys. Annales Géologiques des Pays Helléniques, pp. 515-536.
Görür, N., Oktay, F.Y., Seymen, I. ve Şengör, A.M.C. 1984. Paleotectonic evolution of Tuz Gölü Basin complex, central Turkey. In: Dixon, J.E. ve Robertson, A.H.F. (eds) The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geological Society, London, Special Publications, 17, 8196.
Görür, N., Tüysüz, O. ve Şengör, A.M.C. 1998. Tectonic evolution of the central Anatolian basins. International Geology Review, 40, 831-850. Graciansky, P.C. de. 1967. Existance dune nappe ophiolitique a lettremite accidentale de la chaine Sud Anatolienne. C.R. Acad. Sci., Paris 264, 2876-2879.
Gutnic, M., Keller, D., Monod, O. 1968. Decouverte de nappes de charriage dans le nord du Taurus occidental (Turquie mSridionale). C.R. Acad. Sci., Paris 226, 988-901.
Gutnic, M., Monod, O. 1970. Un serie Mesozoigue condansee dans les nappes du Taurus Occidental, la serie du Boyalı Tepe: C.R., somm, soc. Geol. France, fasc., 5, 166-167.
Ilgar, A. 2004. Zorunlu Regresyon, Transgresyon ve Sediman Getiriminin, Havza Kenarı Çökelme Sistemlerinin Sedimantolojik ve İstif Stratigrafik Gelişimi Üzerindeki Kontrolü, Ermenek Havzası (Orta Toroslar). Maden Tetkik ve Arama Dergisi 128, 49-78.
Ilgar, A., Nemec, W. 2005. Early Miocene lacustrine deposits and sequence stratigraphy of the Ermenek Basin, Central Taurides, Turkey. Gilbert Kelling, Alastair Robertson ve Frans van Buchem (ed). Cenozoic Sedimentary Basins of South Turkey de. Sedimentary Geology, Special Publication, 173, 233-275.
Ilgar, A., Yurtsever, Ş., Nemec, W., Lovlie, R., Messina, C. 2010. Toroslarda Oligo-Miyosen Havzalarının Tektono-Sedimanter Evrimi ve Gölsel Ermenek Havzasının Erken Miyosen Manyetostratigrafisi ve Astronomik Denetimli İklimsel Değişimlerin Belirlenmesi. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No: 11125, 95 S., Ankara (yayımlanmamış).
Jarvis, A., Reuter, H., I, Nelson, A., Guevara, E. 2008. Hole-Filled Seamless SRTM Data (online) V4. International Centre for Tropical Agriculture (CIAT) available from http://srtm.csi.cgiar.org.
Kaymakçı, N., İnceöz, M., Ertepınar, P., Koç, A. 2010. Late Cretaceous to Recent kinematics of SE Anatolia (Turkey). Geological Society of London, Special Publication 340, 409-435.
Kayseri, M.S., Akgün, F., Ilgar, A., Yurtsever, Ş., Derman, S. 2006. Palynostratigraphy and Palaeoclimatology of the Ermenek and Mut Regions (Southern Turkey) in the Earliest Oligocene Period. Abstract 7th European Palaeobotany-Palynology Conference, Prague, s. 63.
Kelling, G., Egan, S.E., Gürbüz, K., Şafak, Ü., Ünlügenç, Ü. C. 2001. Oligo-Miocene basins of south-central Turkey: synthesis and appraisal. Programme with Abstracts, Fourth International Turkish Geology Symposium, 24-28 Sept., 2001. Çukurova University, Adana, Turkey, p. 17.
Kelling, G., Robertson, A.H.F., van Buchem, F.S.P. 2004. Cenozoic sedimentary basins of southern Turkey: an introduction. Sedimentary Geology 173,-3. Koçyiğit A. 1983. Hoyran Gölü (Isparta Büklümü) Dolayının Tektoniği. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 26-1, 1-10.
Kuşçu, İ., Gençalioğlu-Kuşçu, G., Tosdal, R.M., Ulrich, T.D., Friedman, R. 2010. Magmatism in the southeastern Anatolian orogenic belt: Transition from arc to post-collisional setting in an evolving orogen. In: Sosson, M., Kaymakçı, N., Stephanson, R., Bergarat, F., Storatchenoko, V. (eds) Sedimentary Basin Tectonics from the Black Sea and Caucasus to the Arabian Platform. Geological Society, London, Special Publications, 340, 437-460.
Monod, O. 1977. Recherches geologiques dans Ie Taurus Occidental au sud de Beyşehir (Turquie). These, luniversite de Paris sud Centre d Orsay, Docteur es Sciences, 442 s. (yayımlanmamış).
Okay, A.I., Tüysüz, O. 1999. Tethyan sutures of northern Turkey. Durand, B., Jolivet, L., Horvath, F., Seranne, M. (Ed.), Mediterranean Basins: Tertiary extension within the Alpine Orogen. Geological Society of London, Special Publication 156, 475- 515.
Özdoğan, M. 1999. Mut (NW) havzasındaki Miyosen yaşlı çökellerin depolanma özellikleri ve sedimantolojik evrimi. H.Ü. Doktora Tezi, 135 s. (yayımlanmamış).
Özgül, N. 1971. Torosların kuzey kesiminin yapısal gelişiminde blok hareketlerinin önemi. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 14-1, 85-101. Özgül, N. 1976. Torosların Bazı Temel Jeoloji Özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 19, 5-78.
Özgül, N. Turşucu, A., Özyardımcı, N., Bingöl, I., Şenol, M., Uysal, S., 1978. Munzurların, temel jeoloji özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu 32. Bilimsel ve Teknik Kurul., Bildiri Özetleri, s. 10-11.
Özgül, N. 1997. Bozkır-Hadim-Taşkent (Orta Torosların Kuzey Kesimi) Dolayında Yer Alan Tektono- Stratigrafik Birliklerin Stratigrafisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 119, 113-174.
Parlak, O. Bozkurt, E., Delaloye, M., 1996a. The Obduction Direction of the Mersin Ophiolite: Structural Evidence from Subophiolitic Metamorphics in Central Tauride Belt, Southern Turkey. International Geology Review, Vol. 38, p. 778-786.
Parlak, O. Delaloye, M., Bingöl, E., 1996b. Mineral chemistry of ultramafic and mafic cumulates as an indicator of the arc related origin of the Mersin ophiolite (southern Turkey) Geol Rundsch Vol. 85, p. 647-661.
Parlak, O. Robertson, A. H. F., 2004. Tectonic setting and evolution of the ophiolite-related Mersin Mélange, southern Turkey: its role in the tectonicsedimentary setting of the Tethys in the eastern Mediterranean region. Geological Magazine, 141, 257-286.
Pourteau, A. Candan, O., Oberhanslı, R., 2010. High- pressure metasediments in central Turkey: constraints on the Neotethyan closure history. Tectonics, 29.
Read, J.F. 1982. Carbonate platforms of passive (extensional) continental margin, types characteristics and evolution. Tectonophysics 81, 192-212.
Ricou, L.-E. Argyriadis, I., Marcoux, J., 1975. LAxe calcaire du Taurus, un alignement de fendtres araboafricains sous des nappes radiolaritiques, ophiolitiques et metamorphiques. Bulletin de la Société Géologique de France 7, 17, 1024-1044.
Robertson, A.H.F. 1998. MesozoicTertiary tectonic evolution of the easternmost Mediterranean area: integration of marine and land evidence. In: Roberstson, A.H.F., Emeis, K. C., Richter, C., Camerlenghi, A. (Eds.), Proceedings of the Ocean Drilling Program, Scientific Results.
Robertson, A.H.F. 2000. Mesozoic-Tertiary tectonic- sedimentary evolution of a south Tethyan oceanic basin and its margins in southern Turkey. Bozkurt, E., Winchester, J.A., Piper, J.D.A. (Ed.), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society of London, Special Publication 173, 97-38.
Robertson, A.H.F., Woodcock, N.H. 1981. Gödene Zone, Antalya Complex, SW Turkey: volcanism and sedimentation on Mesozoic marginal ocean crust. Geologische Rundschau 70, 1177-1214.
Robertson, A.H.F., Dixon, J.D. 1984. Introduction: Aspects of the Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. In: Dixon, J.E. & Robertson, A.H.F. (eds) The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geological Society, London, Special Publications, 17, 174.
Robertson, A.H.F., Ünlügenç¸, Ü. C., İnan, N., Taşlı, K. 2004. The MisisAndırın complex: a mid-Tertiary melange related to latestage subduction of the neo- tethys in S. Turkey. J. Asian Earth Sci. 22, 413-453.
Robertson, A.H.F., Parlak, O., Ustaömer, T. 2009. Melange genesis and ophiolite emplacement related to subduction of the northern margin of the Tauride- Anatolide continent, central and western Turkey. Geological Society of London, Special Publications 311, 9-66.
Robertson, A.H.F., Parlak., O., Ustaömer, T. 2012. Overview of the Palaeozoic-Neogene evolution of Neotethys in the Eastern Mediterranean region (southern Turkey, Cyprus, Syria). Petroleum Geoscience, Vol. 18, pp. 381-404.
Stampfli, G.M., Mosar, J., Favre, P., Pillevuit, A., Vannay, J. C. 2001. Permo- Mesozoic evolution of the western Tethyan realm: the Neotethys/East- Mediterranean connection. In: Ziegler, P.A., Cavazza, W., Robertson, A.H.F., Crasquin-Soleau, S. (Eds.), Peri Tethys memoir 6: Peritethyan rift/wrench basins and passive margins. IGCP 369 Mémoires du Museum National dHistoire Naturelle, Paris, pp. 51-108.
Streckeisen, A. 1976. To each plutonic rock its proper name. Earth Sci Rev. 12: 1-33.
Şengör, A.M.C., Yılmaz, Y. 1981. Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Tectonophysics 75, 181-241.
Şengör, A.M.C. 1984. The Cimmeride orogenic system and the tectonics of Eurasia. Geological Society of America, Special Paper.
Tanar, Ü., Gökçen, N. 1990. Mut-Ermenek Tersiyer İstifinin Stratigrafisi ve Mikropaleontolojisi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi 110, 175-181.
Tekin, U. K. 1999. Biostratigraphy and systematics of Late Middle to Late Triassic radiolarians from the Taurus Mountains and Ankara region, Turkey. Geol. Paläont. Mitt. Innsbruck, Sonderband 5, 1- 296.
Tekin, U. K., Ekmekçi, E., Kozur, H.W. 2001. Dating of the Huğlu tuffite based on the radiolarian fauna, Huğlu unit (Beyşehir-Hoyran nappes), Central Taurides, Turkey. 4th International Turkish Geology Symposium, Abstracts, p. 64.
Tekin, U. K., Bedi, Y. 2007. Middle Carnian (Late Triassic) Nassellaria (Radiolaria) of Köseyahya nappe from eastern Taurides, eastern Turkey. Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia, Vol. 113, pp. 167-190.
Whitechurch, H., Juteau, T., Montigny, R. 1984. Role of the Eastern Mediterranean ophiolites (Turkey, Syria, Cyprus) in the history of the Neo-Tethys. Geological Society of London, Special Publications, v. 17; p. 301-317.