MUNZUR DAĞLARI ALT MİYOSEN ÇÖKELLERİ MOLLUSK TOPLULUĞU VE PALEOEKOLOJİSİ (DOĞU ANADOLU, TÜRKİYE)

Araştırma konusu, Tunceli ili Ovacık ilçesinde yer alan Munzur Dağlarında yüzlek veren Miyosenyaşlı birimlerdir. Munzur Dağlarında Paleozoik’ten Senozoik’e kadar devam eden bir çökelimbulunmaktadır. Ovacık bölgesinde yüzeyleyen Miyosen yaşlı Başpınar formasyonu neritikkireçtaşları, gastropod ve bivalv fosilleri açısından zengindir. Bu çalışmada 336 adet örnekdeğerlendirilmiştir. Bunlardan 7 tür Gastropoda (Globularia carlei, Granulolabium plicatum,Granulolabium (Tiaracerithium) thiarella, Tympanotonus margaritaceus, Terebralia subcorrugata,Nassarius erunalae, Cerithium vulgatum); 4 tür ve 1 cins Bivalvia (Cardita rusticana, Anadaraaquitanica, Cubitostrea digitalina, Ostrea lamellosa, Chlamys sp.) sınıfına aittir. Tanımlanan butürler ile Başpınar formasyonuna ait birimlerin yaşı Erken Miyosen olarak ortaya konmuştur. Ayrıcauygulama niteliğinde olan bu çalışmada ilk defa fosillerin derlendiği lokasyon için paleoekolojiktür çeşitliliği Simpson, Shannon-Weaver, Epilou ve Margalef indeksleri kullanılarak hesaplanmıştır.Yapılan hesaplamalar sonucu bivalvlere oranla Gastropoda sınıfı örneklerinin, Simpson indeksi(D=0,82) daha baskın, Shannon-Weaver indeksi (H=2,53) ile tür çeşitliliği daha fazla ve Margalefindeksi (M=1,23) ise daha yüksek tür zenginliğine sahip olduğu sayısal olarak ortaya konulmuştur.Epilou indeks değeri (Ep=0,9) ise gastropodlardaki tanımlanan tür sayılarının yaklaşık birbirine eşitolduğu sonucunu vermiştir.

MOLLUSCAN ASSEMBLAGE AND PALEOECOLOGY OF LOWER MIOCENE SEQUENCES OF MUNZUR MOUNTAINS (EASTERN ANATOLIA, TURKEY)

The research subject is the Miocene aged units that located in the Munzur Mountains at the Ovacik district of the Tunceli province. There is a continuous sediment deposits from Paleozoic to Cenozoic at the Munzur Mountains. The neritic limestones of the Miocene Başpınar formation outcropping in the Ovacık district are rich in fossil groups of gastropods and bivalves. In this study, 336 samples from the Başpınar Formation have been evaluated. Seven species of Gastropoda (Globularia carlei, Granulolabium plicatum, Granulolabium (Tiaracerithium) thiarella, Tympanotonus margaritaceus, Terebralia subcorrugata, Nassarius erunalae, Cerithium vulgatum,) and four species of Bivalvia (Cardita rusticana, Anadara aquitanica, Cubitostrea digitalina, Ostrea lamellosa) were identifi ed. One more species of Bivalvia was identifi ed by using open nomenclature (Chlamys sp.). The studied fossil assemblage of the Başpınar Formation indicates a lower Miocene age. Furthermore, for the fi rst time in this study, paleoecological species diversity is calculated by using the Simpson, Shannon-Weaver, Epilou and Margalef indices for the locations where the fossils were collected. Numerical results are obtained by comparing bivalves and gastropods. According to these results, the Gastropoda specimens shows higher dominance (Simpson index D = 0,82), higher species diversity (Shannon-Weaver index H = 2,53) and higher species richness (Margalef index M = 1,23) when correlated with Bivalvia specimens. The Epilou index value (Ep = 0,9) gives the result that the species numbers in the gastropods are approximately equal to each other.

PDF

___

Adanson, M. 1757. Histoire naturelle du Sé né gal. Coquillages: avec la relation abré gé e d’un voyage fait en ce pays, pendant les anné es 1749, 50, 51, 52 & 53.
Ağralı, B. 1967. Tunceli İli Ovacık-Yarımkaya Linyit Zuhurunun 1/25.000 Ölçekli Jeolojik Etüdü Hakkında Rapor, Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 155, Ankara, (yayımlanmamış).
Anistratenko, V.V. 1997. Molluscs of the genus Cerithium Bruguiére, 1789 (Gastropoda, Cerithidae) of the Black Sea. Ruthenica 7: 69-72.
Baldi, T. 1973. Mollusc Fauna of the Hungarian Upper Oligocene (Egerian), Akademiai Kiado, Budapest. Baykal, F. 1953. Çimen Munzur Dağları Mıntıkasında Jeolojik Etüdler. Maden Tetkik ve Arama Rapor no: 2058, Ankara (yayımlanmamış).
Brocchi, G. B. 1814. Conchiologia fossile subapennina con osservazioni geologiche sugli Apennini e sul suolo adiacente. Milano Vol. I: pp. LXXX + 56 + 240; Vol. II, p. 241-712, pl. 1-16.
Bruguière, J.G. 1789-1792. Encyclopedie méthodique ou par ordre de matières. Histoire naturelle des vers. Pancoucke, Paris. Vol. 1, part 1, p. 1-344 [june 1789]; Vol. 1, part 2, p. 345-758 [13 Feb. 1792; dates after N. Evenhuis, 2003, Zootaxa, 166: 37; Zootaxa, 207]; Atlas pl. 1-189 [1791]; pl. 190-286 [1797] pl. 287-390 [1798] pl. 391-488.
Bucquoy, E. Dautzenberg, P., Dollfuss, G. 1882-1886. Les Molusques marins du Roussillon. Tome Ier. Gastropodes. J.B.Bailliére. 570 p., 66 pls., Paris.
Carpentier, K.E., Niem, V.H., Poutiers, J.M. 1998. The living marine resources of the Western Central Pacifi c. Volume 1. Seaweeds, corals, bivalves and gastropods. Food and Agriculture Organization of The United Nations, Rome.
CoBabe, E.A., Allmon, W.D. 1994. Effects of sampling on paleoecologic and taphonomic analyses in high diversity fosil accumulations: an example from the Eocene Gosport Sand, Alabama. Lethaia, Vol. 27, 167-178.
Cossmann, M. 1906. Essais de Paléoconchologie Comparée, 7, 261 p., Paris.
Cossmann, M., Peyrot, A. 1909-1924. Conchologie Néogénique de l’Aquitaine. Actes de la Société Linnéenne de Bordeaux, (1889), 548p.; (1909- 1912), 718 p.; (1913-1914), 496 p.; (1915-1916), 568p.; (1916-1919), 709 p.; (1917-1918), 834p.; (1922-1924), 621 p.
Dewiyanti, I., Karina, S. 2012. Diversity of Gastropods and Bivalves in mangrove ecosystem rehabilitation areas in Aceh Besar and Banda Aceh districts, Indonesia. Aquaculture, Aquarium, Conservation & Legislation International Journal of the Biofl ux Society. vol.5, issue 2, 55-59.
Dey, A.K. 1961. The Miocene Mollusca from Quilon, Kerala (India); Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica 36 1–129.
Dinapoli, A., Klussmann-Kolb, A. 2010. The long way to diversity-Phyogeny and evolution of the Heterobranchia (Mollusca: Gastropoda). Molecular Phylogenetics and Evolution (55): 60- 76.
du Bois de Montpereux, 1831. Conchologie Fossile et Aperçu Géognostique des Formations du Plateau Wolhyni- Podolien. 76 sayfa, 8 levha., Simon Scrhopp, Berlin.
Eames, F.E., Clarke, W.J. 1967. Mayer’s Stratotype area Aquitanian faunas. Eclogae Geologicae Helvetiae. B.60, H.2, 553-566.
Eichwald, E. 1830. Naturhisto rische Skizze vo n Lith auen, Volh yn ien und Podolien in geognostisch- rninera logischcr: botanischer und zoologi scher Hinsicht. – Ibidem 1–256.
El-Hedeny, M.M. 2005. Taphonomy and Paleoecology of the Middle Miocene oysters from Wadi Sudr, Gulf of Suez, Egypt. Revue de Palobiologie Genve. 24(2): 719-733.
Esu, D., Girotti, O., Pignatti, J. 2005, Late Oligocene- ?Miocene mollusc and foraminiferal assemblages from the vicinity of Otranto (Southern Apulia, Italy): a non-marine to marine transition, Rendiconti della Sociéta Paleontologica Italiana, (2): 75-85.
Esu, D., Girotti, O. 2010, Late Oligocene Molluscan Fauna from Otranto (Apulia, Southern Italy): an example of alternating freshwater, lagoonal and emerged environments, Paleontology, 53(1): 137-174.
Finlay, H.J. 1927. New specifi c names for Austral mollusca. Transactions Proceedings New Zealand Institute 57: 488–533.
Gaston, K.J., Spicer, J.I. 2004. Biodiversity: an introduction. 2nd Edition., 190p., Blackwell.
Gülsoy, S., Özkan, K. 2008. Tür Çeşitliliğinin Ekolojik Açıdan Önemi ve Kullanılan Bazı İndisler. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, (1): 168-178.
Gürsoy, M. 2016. Munzur Dağları Alt Miyosen Çökelleri Mollusk Faunası Taksonomisi ve Paleoekolojik Özellikleri. 69.Türkiye Jeoloji Kurultayı, 11- 15 Nisan 2016, Maden Tetkik ve Arama Ankara (Sözlü Sunum).
Harzhauser, M. 2002. Marine und brachyhaline Gastropoden aus dem Karpatium des Korneuburger Beckens und der Kreuzstettener Bucht (Österreich, Untermiozan). Beitr. Palaont., 27: 61-159, Wien.
Harzhauser, M. 2004. Oligocene Gastropod faunas of the Eastern Mediterranean (Mesohellenic Trough, Greece and Esfahan-Sirjan Basin, Central Iran). Courier Forschungsinstitut Senckenberg, 248: 93–181.
Harzhauser, M. 2007. Oligocene and Aquitanian Gastropod Faunas from the Sultanate of Oman and their biogeographic implications fort he early western Indo-Pacifi c. Paleontographica Abt.A, 280 (4-6), 75-121.
Harzhauser, M., Kowalke, T. 2001. Early Miocene brackishwater mollusca from the eastern Mediterranean and from the central Paratethys, a faunistic and ecological comparison by selected faunas. Journal of the Czech Geological Society, 46 (3-4): 353– 374.
Harzhauser, M., ve Mandic, O. 2001. Late Oligocene gastropods and bivalves from the Lower and Upper Austrian Molasse Basin. In PILLER, W. E. and RAS SER, M. W. (eds). Paleogene of the Eastern Alps. Osterreichische Akademie der Wissenschaften, Schriftenreihe der Erdwissenschaftlichen Kommissionen, 14: 671- 795.
Harzhauser, M., Reuter, M., Piller, W.E., Berning, B., Kroh, A., Mandic, O. 2009. Oligocene and Early Miocene gastropods from Kutch (NW India) document an early biogeographic switch from western Tethys to Indo-Pacifi c. Palaontol Z, 83:333–372.
Harzhauser, M., Reuter, M., Mandic, O., Schneider, S., Piller, W.E., Brandano, M. 2013. “Pseudo-Sarmatien” Mollusc Assemblages from the Early Messinian Oolite Shoals of Sicily (Italy). Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafi a. V.119, no.3, 4 pls., pp. 351-386.
Hasani, M.J., Vaziri, M.R. 2011. Early-Miocene Gastropods from Khavich Area, South of Sirjan, (Kerman, Iran): Biostratigraphy, Paleogeography and Paleoecology. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran 22(2): 125-133.
Hosseinipour, F., Dastanpour, M. 2013. Lower Miocene Oyster Shells from the Southeast Zagros Basin (Zade Mahmud area, Iran) and their Paleoecology. Arab Journal Geoseciences (6), 1977-1989.
Hölzl, O. 1958. Die Mollusken Fauna des Oberbayerischen Burdigals-Geologica Bavarica, nr. 38, 348 p., Bavarica, München.
Hörnes, M. 1870. Die Fossilen Mollusken des Tertiarbeckens von Wien. Abh.D. Kgl. Geol. Reichsanst, II, Univalven, Wien.
İslamoğlu, Y. Taner, G., 2003, Antalya Miyosen Havzasının Gastropoda Faunası (Batı-Orta Toroslar, GB Türkiye), Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 127, sayfa 29-65.
İslamoğlu, Y. 2008. Molluscan biostratigraphy and paleoenvironmental reconstruction of Oligocene deposits in the Denizli and Kale-Tavas subbasins (SW Turkey). Geodiversitas, 30, 261–285.
Karabıyıkoğlu, M., Örçen, S. 1986. Munzur Dağları Linyit İçeren Alt Miyosen Çökellerinin Sedimantolojisi ve Biyostratigrafi si. Maden Tetkik ve Arama Rapor No:2033, Ankara (yayımlanmamış).
Ketin, İ., 1945. 64/3 paftası ile 63/1 paftası üzerindeki Ovacık Bölgesine ait Jeolojik Rapor. Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 1628, Ankara (yayımlanmamış).
Kulkarni, K.G., Kapoor S.B., Borkar, V.D. 2010. Molluscan fauna from the Miocene sediments of Kachchh, Gujarat, India – Part 3. Gastropods, J. Earth Syst. Sci. 119, No. 3, 307–34.
Kurdoğlu, Y. 1976. Tunceli İli Ovacık – Yarımkaya Linyit Sahasına Ait Rapor, Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 174.
Kurtman, F. 1961. Munzurlarda Kemah ve Ovacık Bölgelerine Ait Petrol İstikşaf Etüdü. Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 22, Ankara, (yayımlanmamış).
Landau, B.M., Marquet, R., Grigis, M. 2004. The Early Pliocene Gastropoda (Mollusca) of Estepona, southern Spain. Part 2 Orthogastropoda, Neotaenioglossa. Palaentos, 4, 108 pp.
Landau, B.M., Harzhauser, M., İslamoğlu, Y., Da Silva, C. M. 2013. Systematics and palaeobiogeography of the gastropods of the middle Miocene (Serravalian) Karaman Basin, Turkey, Cainozoic Research, volumes 11-13, 50 Years of WTKG 1963-2013, printed in Hungary for the Tertiary Researh Group (London) & the Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire Geologie (Rotterdam) 584 pp., 82 plates.
Leever, K.A., Matenco, L., Gariıa-Castellanos, D., Cloetingh, S.A.P.L. 2010. The evolution of the Danube gateway between Central and Eastern Paratethys (SE Europe): Insight from numerical modelling of the causes and effects of connectivity between basins and its expression in the sedimentary record. Tectonophysics, 502, 175-195.
Lozouet P., 1986. Redéfi nition des genres Potamides et Pirenella (Gastropoda: Prosobranchia) à partir des espèces actuelles et fossiles. Implications Phylétiques et Biogéographiques. Annales de Paléontologie, 72(3) : 163-210, 15 fi gs, 3 pls.
Lozouet, P., Lesport, J.F., Renard, P. 2001. Révision des Gastropoda (Mollusca) du Stratotype de l’Aquitanien (Miocène Inf.) : Site de Saucats “Lariey”, Gironde, France. Cossmanniana, S.3 (1-189).
Margalef, R. 1958. Information Theory in Ecology. International Journal of General Systems. 3: 36- 71.
Mayer, C. 1861. Description des coquilles fossiles des terrains tertiaires superieures (suite). Journal de Conchyliologie, 9: 358–373.
Mikuž, V., Gašparič, R., 2014. Nekaj redkih fosilov iz Slovenskih goric/ Some rare fossils from Slovenske gorice, Slovenia. Geologija. 57(2): 155-166.
Moore, R.C. 1964-1969. Tretise on Invertebrate Paleontology, Mollusca 6 Bivalvia, 489p., The University of Kansas, USA.
Munteanu, E. ve Munteanu, M.T. 1999. Upper Badenian Bivalves in the Cernavoda Area, Acta Paleontologica Romaniae, (2): 275-286.
Nebert, K. 1955. Munzur Dağın Jeolojisi (Kemaliye’nin Doğusu) 1/100.000 Mikyasındaki “Divrik 62-4” Harita Paftası Üzerinde Yapılan Jeolojik Harita Çalışmaları Hakkında Rapor, Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 2513, Ankara.
Nebert, K. 1959. Munzur Dağı Bölgesinin Jeolojisi Hakkında Rapor. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, (52): 35-44, Ankara, (yayımlanmamış).
Orbigny, d’. 1852. Prodrome de Paléontologie Stratigraphique Universelle des Animaux Mollusques et Rayonnés faisant suite aux Cours élémentaire de Paléontologie et de Géologie Stratigraphiques. Masson, Paris, vol.3, 196 p.
Özer, E., 1994. Munzur Dağlarının (Kemah-İliç-Erzincan) Stratigrafi si. Türkiye Jeoloji Bülteni, 37(2): 53- 64.
Özgül, N., Turşucu, A., Özyardımcı, N., Şenol, M., Bingöl, İ., Uysal, Ş. 1981. Munzur Dağlarının Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Rapor No: 6995, Ankara, (yayımlanmamış).
Özoğul, M.A., 2004. Tercan (Erzincan) – Aşkale (Erzurum) çevresi Tersiyer istifi nin Paleontolojik İncelemesi ve faunanın Maden Tetkik ve Arama Müzesindeki Tanzimi. Ankara Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi (yayımlanmamış).
Petrova, S., Mehmed, E., Mollov, I., Georgiev, D., Velcheva, I. 2012. Molluscs (Mollusca: Gastropoda, Bivalvia) from The Upper Eocene of Perunika Village (East Rhodopes, Bulgaria)-Prelliminary Results. Acta Zoologica Bulgarica, (4): 233-236.
Pielou, E. C. 1960. A Single Mechanism to Account for Regular, Random and Aggregated Populations. Journal of Ecology. 48(3): 574-584.
Sacco, F. 1895. I molluschi dei terreni terziarii del Piemonte e della Liguria. P.XVII, 83pp., 370 fi g.
Sacco, F. 1898. I molluschi dei terreni terziarii del Piemonte e della Liguria. P.XXVI, 99 pp., 431 fi g.
Sacco, F. 1899. I molluschi dei terreni terziarii del Piemonte e della Liguria. P.XXVII, 110 pp., 441 fi g.
Satyanarayana R.K., Sundaram, K.S. 1972. Ecology of Intertidal Molluscs of Gulf of Mannar and Palk Bay. Indian National Science Academy, 38 (5-6): 462-474.
Shannon, C. E., Weaver W. 1948. A Mathematical Theory of Communication. The Bell System Technical Journal, (27): 379–423; 623–656.
Sharma, K.K., Bongotra, K., Saini, M. 2013. Diversity and distribution of Mollusca in relation to the physicochemical profi le of Gho-Manhasan stream, Jammu (J&K). International Journal of Biodiversity and Conservation , 5(4), 240-249.
Simpson, E.H. 1949. Measurement of Diversity. Nature. (163), pp. 688.
Stchépinsky, V. 1939. Faune Miocene du vilayet de Sivas (Turquie). Maden Tetkik ve Arama Ens. Monogr. Ser.C, No:1, Ankara.
Stchépinsky, V. 1946. Türkiye’nin Karakteristik Fosilleri. Maden Tetkik ve Arama Ens. Monogr.Ser. D, No:9, Ankara.
Strong, E.E.,Gargominy, O., Ponder, W.F., Bouchet, P. 2008. Global diversity of gastropods (Gastropoda; Mollusca) in freshwater. Hydrobiologia 595: 149- 166.
Taner, G. 1996. Batı Trakya Havzasının Egeriyen Mollusk Faunası, TPJD Bülteni, 8 (1): 66-81.
Tarhan, N. 2008. Erzincan I42 Paftası. Türkiye Jeoloji Haritaları N: 84. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Jeoloji Etüdleri Dairesi, Ankara.
Tüysüz, O. 1993. Erzincan Çevresinin Jeolojisi ve Tektonik Evrimi. 2.Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, 10-13.
Videt, B. 2003. Dynamique des Paleoenvironnements A Huitres du Cretace Superieur Nord_Aquitain (So France) et du Mio-Pliocene Andalou (Se Espagne): Biodiversite, Analyse Sequentielle, Biogeochimie. 10 pl., 304 p. Universite Rennes.
Wenz, W. 1921. Das Mainzer Becken und seine Randgebiete. 352 p., Willy Ehrig, Heidelberg.
Wenz, W. 1938-43. Gastropoda, Handbuch der Palaozoologie, 1-2 , 1639 pp..,Berlin.
Whittaker, R.H. 1972. Evolution and Measurement of Species Diversity. Taxon, Vol. 21, No. 2/3 (May, 1972),pp 213-225.