ARIKLI VE NUSRATLI KÖYLERİ (AYVACIK-ÇANAKKALE) YUMRULU FOSFAT VE FAY KONTROLLÜ HİDROTERMAL –FOSFAT CEVHERLEŞMELERİNİN JEOLOJİSİ VE JEOKİMYASI

Çanakkale İli Ayvacık İlçesi Arıklı ve Nusratlı Köyleri civarındaki Orta Miyosen yaşlı Arıklıİgnimbiritlerine ait tüfl erde uranyumlu fosfat cevherleşmeleri 1977 yılından bu yana bilinmektedir.İnceleme alanında farklı bölgelerde iki tip fosfat cevherleşmesi görülmektedir. Birinci ve önemliolan cevherleşme Arıklı Köyü kuzey ve kuzeybatısında yer alan Muharremin Tepe, FeyzullahTepe, Örencik Tepe, Gedikharman Tepe’de tüfl er içerisinde tektonik hatlar veya tüfl erle ÇetmiOfi yoliti ve Küçükkuyu formasyonu kayaçlarının dokanağı boyunca gelişmiş oluşumlardır.İkinci cevherleşme bölgesi ise Nusratlı Köyü doğusunda yer alan Çarşılı Tepe’de tüfl er içerisindedamar tipi cevherleşmelerdir. Birinci ve ikinci tip cevherleşmeler hidrotermal kökenlidir. AyrıcaÇarşılı Tepe’de tüfl er içerisinde sinjenetik oluşmuş ceviz büyüklüğünde yumrular şeklinde fosfatoluşumları izlenmektedir. Cevherleşmelerden alınan örneklerde fosfat mineralinin fl orapatit olduğu,P2O5 miktarının da % 4.5 ile % 32.4 arasında değiştiği görülmektedir. Fosfat cevherleşmelerininyanal ve düşey devamlılığının olmaması nedeniyle rezervi çok azdır. Bu nedenle sahada ekonomikbir fosfat yataklanması görülmemektedir.

GEOLOGY AND GEOCHEMISTRY OF NODULAR-PHOSPHATE AND FAULT-CONTROLLED HYDROTHERMAL-PHOSPHATE MINERALIZATIONS IN ARIKLI AND NUSRATLI VILLAGES (AYVACIK-ÇANAKKALE, NW TURKEY)

Uranium bearing phosphate mineralizations in the tuffs (ignimbrites) of Middle Miocene Arıklı volcanites in the vicinity of Arıklı and Nusratlı villages, Çanakkale have been known since 1977. In the study area, two types of phosphate mineralizations are present in different parts. First type and important one is in the tectonic zones in tuffs and along the contact between tuffs and Çetmi ophiolite and along the contacts of the units of the Küçükkuyu Formation in the Muharremin Tepe, Feyzullah Tepe, Örencik Tepe, Gedikharman Tepe in north and northwest of Arıklı village. Second type is the vein type mineralizations in the tuffs in Çarşılı Tepe, east of Nusratlı village. Both types of mineralizations are hydrothermal origin. Additionally, walnut-sized syngenetic phosphate nodules are also observed in the tuffs in Çarşılı Tepe. XRD and geochemical analysis of samples obtained from mineralizations indicated that the major phosphate bearing mineral is chlorapatite and they have P2O5 contents ranging from 4.5 to 32.4%. The economic potential of the mineralization is not signifi cant due to limited lateral and vertical continuity of the phosphate mineralization. So, in the study area, economically important phosphate deposit is not expected.

PDF

___

Akgünlü, H., Sağlam, R. 1983. Çanakkale-Ayvacık-Arıklı Köyü Çevresindeki Uranyum Cevherleşmesi Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor. No:542. Ankara (yayımlanmamış).
Atabey, E., Ilgar, A., Sakıtaş, A. 2004. Çanakkale Havzasının Orta Üst Miyosen Stratigrafi si, Çanakkale KB Türkiye: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Derg. 128, 79-97, 2004.
Çelik, E., Ayok, F., Demir, N. 1999. Ayvacık-Küçükkuyu (Çanakkale İli) Bölgesi Fosfat Cevherleşmesi Maden Jeolojisi Raporu: Maden Tetkik ve Arama Genel müdürlüğü-Balıkesir Bölge Müd. Arşivi Rap. No:891.
Dönmez, M., Akçay, A.E., Eyüpoğlu, M., Atıcı, Y. 2002- 2003. Biga Yarımadası Tersiyer Volkanitleri, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ara Rapor (Yayınlanmamış).
Dönmez, M., Akçay, A.E., Genç, Ş., Acar, Ş. 2005. Biga Yarımadasında Orta-Üst Eosen Volkanizması ve Denizel İgnimbiritler. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü dergisi Sayı 131, 49-62.
Duru, M., Ilgar,A., Dönmez M., Ekber, A., Pehlivan, Ş. 2007. 1/100 000 Ölçekli Türkiye Jeoloji haritaları Ayvalık İ17 paftası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayın No:98 Ankara.
Duru, M., Pehlivan, Ş., Okay, A.İ., Şentürk, Y., Kar, H. 2012. Biga Yarımadası’nın Tersiyer Öncesi Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel yayın serisi No:28 Ankara.
Günaydın, A.B. 2013. Çanakkale-Ayvacık-Arıklı Köyü AR:201100370 No’lu (Alkali Tüf) Ruhsat Sahasının Maden Jeolojisi Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (Yayınlanmamış) Ankara.
Günaydın, A.B., Çolak, T. 2009. Arıklı-Nusratlı Köyleri Ayvacık-Çanakkale Fosfat Sahası Maden Jeolojisi Raporu. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. Derleme No:11434 Ankara.
İnci, U. 1984. Demirci ve Burhaniye bitiümlü şeyllerinin stratigrafi si ve organik özellikleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 5, 27-40.
Le Bas, M.J., Streckeisen, A.L., 1991. The IUGS Systematics of Igneous, Journal of The Geol. Society, London, V.143, S:825-833.
Okay, A.İ., Siyako M., Bürkan K.A. 1990. Biga Yarımadasının Jeolojisi ve Tektonik Evrimi, Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, S83– 121.
Önem, Y. 2000. Sanayi Madenleri,. Kozan Ofset Ankara. Peccerillo, A., Taylor, S.R. 1976. Geochemistry of Eocene calcalkaline volcanic rocks from the Kastamonu Area, Northern Turkey. Contributions to Mineralogy and Petrology, 58:63-81.
Saka, K. 1979. Edremit Körfezi ve civarı Neojeni’nin jeolojisi ve hidrokarbon olanakları: TPAO Arama Grubu Rap. No:1341, 17 s.
Siyako, M., Bürkan, K.A., Okay, A.İ. 1989. Biga ve Gelibolu Yarımadalarının Tersiyer Jeolojisi ve Hidrokarbon olanakları, TPJD Bülteni C 1/3 Aralık 1989, S183–199.
Uzkut, İ. 2006. Fosfat Yataklarının Oluşumu ve Araştırılması.: www.maden.org.tr
Winchester, J.A., Floyd, P.A. 1976. Geochemical Magma Type Discrimination:Aplication To Altered And Metamorphosed Basic Igneus Rocks.Eart plan. Sci. left, 28,459-469.