DOĞU PONTİDLER'DEKİ DEMİRSİZ METALLERİN ZONAL DAĞILIMI İLE YAPISAL VE JENETİK ÖZELLİKLERİ

Yazar, Doğu Pontidler'in yapısal ve ekonomik jeolojisini konu alan çalışmalar yapmış olup sözü edilen etütlerle birlikte yazarın gerçekleştirmiş olduğu saha çalışmaları sonunda (gözlem, araştırma ve harita yapımı)—bu bölgede yer alan sülfit yataklarının (Cu-Pb-Zn) yapısal, jeolojik, jeoşimik, jenetik ve parajenetik özellikleri konusunda veriler elde etmiştir. Makaleye konu olan saha, Karadeniz Bölgesinde, batıda Rize ili, doğuda Türk-SSCB sınırı, kuzeyde Karadeniz sahili ve güneyde Çoruh nehri arasında yer almaktadır (Ek I). Tipik olarak dağlık ve engebelik bir bölge olan bu sahanın rölyefi gayet iyi bir şekilde gelişmiş olup, yoğun bir rododendron örtüsü dikkati çeker ve yükseklik 3000 metrenin üzerine çıkmaktadır. Bölgenin hidrografik yapısı da gelişmiş olup, nehir ve akarsular bol su taşımakla birlikte akışme eleri kısadır. Mostraların nispeten az oluşu nedeniyle saha çalışmalarında birçok zorluk ve sorunla karşılaşılmıştır. Etüt sahası gerek ekonomik, gerekse teorik açılardan önem taşımakta olup, bunun nedeni bölgede pek çok sayıda sülfit yatak ve zuhurlarının bulunuşudur. Yapılan etütlerde söz konusu sahanın, büyük bir zonun, yani İran, Kafkasya, Kuzeydoğu Türkiye, Bulgaristan, Doğu Yugoslavya ve Romanya'dan geçen metalojenik bakır kuşağının bir parçası olduğu gösterilmiştir. Karadeniz Bölgesi, ilkçağ medeniyetlerinden bu yana ekonomik bakımdan sürekli bir öneme sahip olmuştur. Varmış olduğumuz bu sonuç, eski çağlarda yapılan madencilik çalışmalarından günümüze kalmış olan izlerden elde edilmiştir. İçinde bulunduğumuz yüzyılın ilk yıllarından beri de, bölgenin önemi giderek artmıştır. Bölgede amatör jeologlardan modern jeolojinin en tanınmış isimlerine kadar, pek çok bilim adamı ve araştırmacı çalışma yapmıştır. Yazarın amacı, sürdürülen ortak çabalara kendi çapında katkıda bulunarak, söz konusu etüt alanının jeolojik sorunlarının çözümüne yardımcı olmaktır.

Anahtar Kelimeler:

DOĞU PONTİDLER, DEMİRSİZ METALLERİ, ZONAL DAĞILIM

SOME OF THE STRUCTURAL AND GENETIC CHARACTERISTICS AND THE ZONAL DISTRIBUTION OF NONFERROUS METALS DEPOSITS IN EASTERN PONTIDES

The writer has been engaged in certain studies on the structural and economic geology in the eastern Pontides. These studies, including the field work of the author (observations, research, mapping) gave numerous new data on the structural, geochemical, geological, genetic and paragenetic features of the suphide deposits (Cu, Pb, Zn) located in this region. This paper is related to the part of the Black Sea region, situated between the town of Rize and the Turkish-USSR border, and between the Black Sea coast in the north and the Çoruh River in the south (Enel. I). This is the typical mountainous area with highly developed relief, and dense rhododendron vegetation. The elevations range from sea level to over 3,000 m. The hydrographic network is well developed, the rivers and streams are rich in water but their flows are short. The outcrops are relatively rare, and the field work has been faced with numerous difficulties. The area is very interesting both from the economic and theoretical importance, due to the fact that numerous sulphide occurrences and a number of sulphide deposits have been discovered here. On the other hand, the investigations have demonstrated that this area belongs to a very large zone, i.l. to the copper-bearing metallogenic belt which extends throughout Iran, Caucasus, Northeastern Turkey, Bulgaria, Eastern Yugoslavia and Romania. The Black Sea region has been of continuous economic importance since ancient civilization. This conclusion is based on the numerous traces of the ancient mining. From the beginning of this Century the importance of this region is rapidly growing. The investigations were conducted by numerous geologists, starting from the amateur geologists to the most famous names in modern geology. The author's desire is to give a modest contribution to the common efforts with intention to solve some of the geologic problems related to the described area.

Keywords:

THE STRUCTURAL, GENETIC CHARACTERISTICS, THE ZONAL DISTRIBUTION,

PDF

___

BETEHTIN, A. G; GENKIN, A. D.; FILIMONOVA, A.A . & SADLUN, T. N. (1964): Strukturno-teksturnic osobenosti endogenih rud. Izdatektvo «Nedra», Moskva.
BUSER, S. (1970): Geologie der Umgebung des Kupferbergwerks Murgul. M.T.A. Rep., no. 5073, Ankara, mai 1970.
GEOFFROY, J. (1960): Geologie et gites mineraux des districts de Çayeli, Pazar, Ardeşen (vilayet Rize). M.T.A. Rep., no. 3073, Ankara.
Geological Institute of Academy of Science of the USSR (1966): Tectonic map of Euroasia, 1:5,000,000, Moskva. KETİN, İ. (1964): Geotektonika Evropi-Turska (Tercüme: S.S. Levitingon), Mezditnarodniy Geologiçeskiy Kongres, Moskva.
KOPRIVICA, D. et al. (1971): Report on geological mapping (1:10,000) at the Hopa-Kavak-Gürgencilik Area. M.T.A. Rep., Ankara.
& MAROV, C. (1971): Report on geological mapping on 1:10,000 scale at the Yukarı M.-Şehitlik M. localities, SE of Pazar. M.T.A. Rep., no. 4911, Ankara .
KOVENKO, V. (1942): Mines de cuivre de Kuvarshan de la region d'Artvin. M.T.A. Mecm., no. 2/27, Ankara .
KRAEFF, A. (1963): Geology and mineral deposits of the Hopa-Murgul region (western part of the province of Artvin , NE Turkey). M.T.A. Bull., no. 60, Ankara.
MAGAKYAN, I.G.; MKRTCYAN, C.C. & PIDZYAN, G.O. (1970): Uslovia obrazovania i rasmescenia mednomolib- denovih porfirovih mestorozdeniy Armyanskoy SSR. Zakonomernosti razmescenia poleznih iskopaemih. V. Moskva.
MILUTINOVIC, D. et al. (1972): Report on geological mapping (1:10,000 scale) and prospecting of the area SE of Pazar and Ardesen. M.T.A. Rep., Ankara.
MURATOV, M.V. (1960): Tectonic structures of the Alpine Geosynclinal Area in Eastern Europe and Asi a Minor and the history of their development. Intetttafioiial Geological Congress, Copenhagen.
POPOVIC, R. (1972): Report on the detailed geological mapping (scale 1:2,000), geochemical investigation prospecting and the exploration of ore occurrences at the Kilise Tepe locality, Murgul. M.T.A. Rep., no. 5067, Ankara.
STERN (Ivan) Janez (1971): Bericht über geologische Arbeiten der jugoslavischen Geologen-Gruppe im Gebiet Murgul-Akarşen-Başköy (Turkei) im Jahr 1970, Ankara April-Mai 1971.
VUJANOVIC, V. (1972): Ore microscope determinations at the Murgul Area (in the R. Popovic's report on the detailed geological mapping (scale 1:2,000), geochemical investigation prospecting and the exploration of ore occurrences at the Kilise Tepe locality, Murgul. M.T.A. Rep., Ankara.
ZIMMER, E. (1973a): Lesgisements de cuivre de la region d'Arhavi et Peronit. M.T.A. Rep., no. 344, Ankara, octobre 1937.
ZIMMER, E. (1937b): Rapport definitif sur Murgul, discussion du prix de revient. Decembre 1937. M.T.A. Rap., no. 349 Ankara.