Tuncay ERCAN, Erdoğdu GÜNAY, Halil BAŞ, Bülent CAN

DATÇA YARIMADASINDAKİ KUVATERNER YAŞLI VOLKANÎK KAYAÇLARIN PETROLOJİSİ VE KÖKENSEL YORUMU

Güneybatı Anadolu'da yer alan Datça yarımadasında, çok genç çökeller içinde, tüf yatakları ile süngertaşı ve lav parçaları gibi volkanik ürünler saptanmıştır. Petrolojik özellikleri ve bölgesel yayılımları göz önüne alındığında, bu volkanitlerin olasılıkla 40 000-50 000 yıl kadar önce, yarımadanın yaklaşık 18 km batısındaki Nysiros adasından şiddetli patlamalarla havadan gelip düşerek yığıştıkları sonucuna varılmıştır. Tamamen volkanik bir ada olan Nysiros adası, Ege Denizindeki Pliyo-Kuvaterner yaşlı aktif volkanik ada yayının en doğu ucunu oluşturmaktadır. Datça yarımadasındaki volkanik ürünlerle, Nysiros adasındaki volkanitier tamamen eş petrografik ve kimyasal özellikler göstermekte olup, tipik kalkalkalin niteliktedirler.

Anahtar Kelimeler:

DATÇA YARIMADASI, KUVATERNER YAŞLI VOLKANÎK KAYAÇLARI, PETROLOJİSİ VE KÖKENSEL YORUMU

PETROLOGY AND INTERPRETATION OF THE ORIGIN OF QUATERNARY VOLCANICS IN THE DATÇA PENINSULA

Volcanic materials such as tuffs, pumice and lava fragments are observed in the Late Quaternary sediments occurring in the Datça Peninsula, SW Turkey. The petrological characteristics and regional extents of these volcanic rocks lead to the conclusion that they have aerially transported deposits of powerful volcanic eruptions that took place in the Nysiros island, situated some 18 km. W of the peninsula, probably 40 000-50 000 years ago. The volcanic island of Nysiros forms the easternmost end of an active Plio-Quaternary island arc in the Aegean sea. The volcanic products of the Dat9a Peninsula and the Nysiros volcanic island exhibit identical petrological and geochemical properties and typical calc-alkaline characteristics.

Keywords:

PETROLOGY AND INTERPRETATION, THE ORIGIN OF QUATERNARY, QUATERNARY VOLCANICS,

PDF

___

Barberi, F.; Innocenti, F.; Marinelli, G. and Mazzuoli, R., 1974, Volcanisme e tettonica a placche; Esempi, nell area Mediterranea: 67 th. Cong. S.G.L.
Carmichael, I.S.E.; Turner, F.J. and Verhoogen, J., 1974, Igneous petrology: Mc. Graw-Hill Book Company, 739 p.
Cox, K.G.; Bell, J.D. and Pankhurst, R.J., 1979, The interpretion of igneous rocks: George Allen and Unwin Ltd., London, 450 p.
Chaput, E., 1936, Voyages d'etudes geologiques et geomorphogeniques en Turquie: Mem. İst. Français Archeol. İstanbul, 2, 1-312.
, 1955, Contribution a l'etude de la faune Pliocene de la peninsula de Cnide (Turquie): Bull. Scient. Bourgogne, 15, 39-52.
Davis, E.N., 1968, Zur geologie und petrologie der inseln Nysros und Jali (Dodekanes): Geol. Rdsch., 57/3, 811-821.
Di Paola, G.M., 1974, Volcanology and petrology of Nysros Island (Dodekanese, Greece): Bull. Volcan., 38,944-987.
Eisma, D., 1977, Selçuk yakınındaki kumsal (plaj) sırtları Türkiye: Jeomorfoloji Bull. 6, 149-167.
Ercan, T., 1979, Batı Anadolu, Trakya ve Ege adalarındaki Senozoyik volkanizması: Jeoloji Müh. Bull. 9, 23-46.
, 1980, Akdeniz ve Ege denizindeki Pliyo-Kuvaterner ada yayı volkanizması: Jeomorfoloji Bull. 9, 37-60.
, 1981, Akdeniz ve Ege denizindeki Pliyo-Kuvaterner ada yayı volkanizması ve aktif yitim zonu: Doğa Bilim Bull. 5, 189-201.
, 1982, Batı Anadolu Tersiyer volkanitleri ve Bodrum yarımadasındaki volkanizmanın durumu: İstanbul Yerbilimleri Bull. 2, 263-281.
; Günay, E.; Baş, H. and Can, B., 1980, Datça yarımadasının Neojen stratigrafisi ve volkanitlerin petrolojisi: Maden Tetkik ve Arama Enst. Rep., 6799, Ankara.
and Günay, E., 1981, Söke yöresindeki Tersiyer volkanizması ve bölgesel yayılımı: Jeomorfoloji Bull. 10, 117-137.
; ; Baş, H. and Can, B., 1982, Datça yarımadasının Pliyo-Kuvaterner jeolojisi: Jeoloji Müh. Bull, (in pres).
Gottini, V., 1968, The TiO2 frequency in volcanic rocks: Geol. Rdsch., 57, 920-935. , 1969, Serial character of the volcanic rocks of Pentelleria: Bull. Volcan., 3, 818-827. Irvine, T.N. and Baragar, W.R.A., 1971, A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks: Can. Jour. Earth. Scien., 8, 523-548.
Kaaden, G.V.D. and Metz, K., 1954, Datça-Muğla-Dalaman çayı (SW Anadolu) arasındaki bölgenin jeolojisi: Türkiye Jeol. Kur. Bull. 5, 1- 2, 71-171.
, 1960, On the geological tectonic setting of the chromite province of Muğla (Turkey): Symposium on Chrome Ore Ankara: Ed. Cento, 109-121.
Keller, J., 1970, Origin of rhyolites by anatectic melting of granitic crustal rocks: Bull. Volcan., 33/3, 942-959.
Kuno, H., 1960, High-alumina basalt: Jour, of Petrology, 1, 121-145.
MacDonald, G.A. and Katsura, J., 1964, Chemical composition of Hawaiian lavas: Jour, of Petrology, 5, 82-133.
Nockolds, S.R., 1954, Average chemical compositions of some igneous rocks: Geol. Soc. Amer. Bull., 65, 1007-1032.
Orombelli, G.; Lozej, G.P.; Rossi, L.A. and Desio, A., 1967, Preliminary notes on the geology of the Datça peninsula (SW Turkey): Accad. Naz. dei Line. 8, 42, 830-841.
Phillipson, A., 1915, Reisen und forschungen im westlichien Kleinaisen, 5: Karien sudlichdes Maander und das Westliche Lykien: Erg. Heft. 183, zu petermanns Milteilungen, Gotha.
Rossi, L.A., 1966, La geologia della Peninsula di Datça (Turchia): Thesis of doctorate Milano Univ., Italy, 184 p.
Rittmann, A., 1952, Nomenclature of volcanic rocks: Bull. Volcan., 12, 75-102.
, 1953, Magmatic character and tectonic position of the Indonesian volcanoes: Bull. Volcan., 14, 45-58.
, 1962, Volcanoes and their activity: John Wiley and Sons, New york, London, 305 p.
Tilley, C.E. and Muir, D., 1967, Tholeiite and tholeiitic series Geol. Mag., 104, 337-343.
Tintant, H., 1954, Etudes sur la microfaune du Neogene de Turquie: 1-La Microfaune du Pliocene de Dat9a: Bull. Scient. Bourgogne, 14/ 185-208.
Wright, J.W., 1977, Aegean ignimbrites and Welded tuffs: VI. Collog. the Geol. of the Aegean Region., ed. Dr. G. Kallergis, Atina, Proceedings.