TÜRK İMALAT SANAYİNDE LOKOMOTİF BİR SEKTÖR: DEMİR ÇELİK SANAYİ

Demir çelik sanayi, sanayileşmenin temelini teşkil eden ve kalkınmada lokomotif bir görev üstlenen stratejik bir imalat sektörüdür. Türk demir çelik sanayinin temelleri 1930’lu yıllarda atılmıştır. İlk entegre tesis olan Karabük Demir Çelik İşletmeleri 1939 yılında işletmeye açılmış, bunu 1965 yılında Erdemir ve 1975 yılında da İsdemir izlemiştir. Devlet eliyle kurulan entegre tesislerin yanı sıra 1960 sonrasında özel kesimin bu alana girmesiyle sektörün büyüme süreci hızlanmıştır. Ekonomik yapıdaki gelişmelere paralel olarak Türkiye’nin kamu ve özel sektör ham çelik üretim kapasitesi 1980’li yılların ikinci yarısından itibaren işletmeye açılan kuruluşlar ile artmıştır. 2002 yılında İsdemir’in özelleştirilmesi yanı sıra 2006 yılı Mart ayında Erdemir hisselerinin özelleştirilmesinin tamamlanmasıyla sektör mülkiyeti tamamen özel sektöre geçmiştir. Bugün Türk demir çelik sanayi, 34.1 milyon tonluk ham çelik üretimi kapasitesi ve 26.8 milyon tonluk üretimiyle dünyanın on birinci büyük üreticisidir. Bu çalışmada; Türk demir çelik sanayinin kuruluşu ve gelişimi üzerinde durulduktan sonra, sektörde hammadde, enerji ve işgücü temini, üretim ve pazarlama konuları ele alınmaktadır. Bununla birlikte demir çelik sanayinin diğer sektörler ve yan sanayi ile ilişkileri belirtildikten sonra, Türk demir çelik sanayinin dünya demir çelik sanayi ile ilişkileri mercek altına alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kalkınmanın itici gücü, stratejik sektör, demir çeliksanayi, Türkiye

-

Keywords:

-,

PDF

___

Dış Ticaret Müsteşarlığı Pazara Giriş ve Uluslararası İlişkiler Dairesi Verileri-2009 (www.dtm.gov.tr, erişim tarihi, 25.04.2009).
DPT, 2000, “SBYKP Demir-Çelik Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, DPT Yay. No: 2497, ÖİK Raporu No: 520, Ankara.
DPT, 2007a, “Dokuzuncu Kalkınma Planı Ana Metal Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu”, DPT Yay. No: 2714, ÖİK Raporu No: 667, Ankara.
DPT, 2007b, “Dokuzuncu Kalkınma Planı Madencilik ÖİKR”, DPT Yay. No: 2739, Ankara.
Demir Çelik Üreticileri Derneği, www.dcud.org.tr Ekonomik Forum Dergisi, 2004, “Demir Çelik Işıldıyor”, Ekonomik Forum Dergisi, Sayı: Temmuz, Yıl: 11, Ankara.
Engin, A., 1999, “Divriği’nin Demiriyle Zonguldak’ın Kömürünün Karabük’teki Düğünü: Karabük Demir Çelik İşletmeleri”, 75 Yılda Çarklardan Chip’lere”, Türkiye İş Bankası - Tarih Vakfı Yay., İstanbul.
ERDEMİR, 2008, “ERDEMİR Tanıtım Katalogu”, ERDEMİR, Karadeniz Ereğlisi, www.erdemir.com
International Iron and Steel Institute (www.worldsteel.org)
International Iron and Steel Institute, 2007, “Steel Statistical Yearbook- 2007”, IISI Committee on Economic Studies-Brussels
İSDEMİR, 2007, “İSDEMİR 2007 Faaliyet Raporu”, İSDEMİR, İskenderun, www.isdemir.com.tr
İSDEMİR, 2009, “İSDEMİR 38 Yaşında-İSDEMİR Tanıtım Katalogu”, İskenderun, www.isdemir.com.tr
Karluk, S.R., 1999, “Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim”, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul
Kaştan, Y., 2003, “Atatürk Döneminde Sanayileşme ve Karabük Demir- Çelik İşletmeleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt: 11 No: 2, Kastamonu.
Özgüç, N., 1986-1987, “Türkiye’de Sanayi Faaliyetlerinin Gelişmesi, Yapısı ve Dağılışı”, İst. Üniv. Edb. Fak. Coğ. Böl. Coğrafya Derg., Sayı: 2, İstanbul.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 1973, “50.Yılda Türk Sanayi”, Sanayi ve Tek. Bak.Yay., Ankara.
Sezgin, T. ve Kuyumcu, O., 2007, “Demir-Çelik, Demir-Çelik Eşya”, Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Ankara.
Tümertekin, E., 1969, “Sanayi Coğrafyası”, İstanbul Üniversitesi Yay. No: 751, Coğrafya Enst. Yay. No: 22, İstanbul.
Tümertekin, E., 1970, “İstanbul Şehri ve Çevresinde Sanayi: Özellikler ve Dağılış”, İstanbul Üniversitesi Coğ. Enst. Derg. Sayı: 17, İstanbul.
Tümertekin, E., 1994, “Ekonomik Coğrafya”, İstanbul Üniversitesi Edb. Fak. Yay. No: 2926, İstanbul.
Ülgen, S., 2008, “Değişim Zamanı: Demir Çelik Sektörü Analizi-2008”, Deloitte Danışmanlık A.Ş., İstanbul, www.deloitte.com.tr
Yaşar, O., 2006, “Türkiye’nin Öncü ve Yükselen İmalat Sektörü: Otomotiv Sanayi”, Türk Coğrafya Kurumu Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 46, İstanbul.