KÜÇÜK TARİHİ KENTLER İÇİN CANLANDIRMA STRATEJİSİ: DOĞANBEY (DOMATİA)

Tarihsel kentlerin korunması–geliştirilmesine yönelik evrensel bağlamdaki ilkesel çabaların, tarihi kentlerin sürdürülebilir korunması–geliştirilmesini önceleyen planlama stratejilerine odakladığı söylenebilir. Bu bağlamda; Bruges Kararları olarak anılan Küçük Tarihi Kentlerin Korunması Konferansı (1975) ile Tlaxcala Bildirgesi olarak bilinen Küçük Yerleşimlerin Canlandırılması Sözleşmesi (1982) ilk kurumsal çabalar olarak görülebilir. Bu araştırmanın amacı; eski bir Muhacir köyü olan Doğanbey yerleşmesinin doğal ve kültürel miras değerlerinden oluşan mekânsal karakteristik ve işlev kimliğinin sürdürülebilir korunması ve geliştirilmesine yönelik stratejik yol haritasının tartışılmasıdır. Araştırma sonunda, Doğanbey köyü için yeniden canlandırma stratejilerinin belirlenebilmesine yönelik “Yere Özgü Canlandırma Stratejisi” olarak tanımlanan bir yol haritası kurgulanmıştır. Bu yol haritası; ardışık üç aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar, (1) mekânsal karakteristik ve işlevsel kimliğin geliştirilmesi, (2) sosyal yaşamın canlandırılması ve ekonomik değerin arttırılması, (3) katılımcı bir yönetim mekanizmasının kurulması olarak ifade edilebilir. Araştırmanın, küçük tarihi kentler üzerine odaklanan planlama süreçleri ve uygulama çalışmalarına Doğanbey yerleşmesi örneğinde kurgulanan “Yere Özgü Canlandırma Stratejisi bağlamında bütüncül ve çok yönlü bakış açısı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kentsel Canlandırma, Canlandırma Stratejisi, Tarihi Kentler, Doğanbey

REVITALIZATION STRATEGIES FOR SMALLER HISTORIC TOWNS: CASE STUDY OF DOĞANBEY (DOMATIA)

It can be seen that “International Symposium on the Conservation of Smaller Historic Towns” named Bruges Resolution dated 1975 and “Declaration on the Revitalization of Small Settlements” called Tlaxcala Declaration dated 1982 were the first global efforts on the conservation–revitalization of small historic towns. It can be said that these efforts are focused on the conserving the spatial characteristic values and revitalizing the social and economic life. The aim of this study argues to the road map for the revitalization strategies to sustainable conservation and development of its spatial and functional identity which are composed of natural and cultural heritage assets of Doğanbey (Domatia) as an old Muhajir village in Western Anatolia. As a result of this study, a road map named as “Site–Specific Revitalization Strategy” is developed to be able to determine revitalization strategies for Doğanbey village. It is comprised of three successive stages: is comprised of three successive stages: (1) to restore its spatial characteristics and functional, (2) to revitalize its quality of social life and also increase its economic value, (3) to organize a collaborative management mechanism. It is considered that this study provides a holistic and multi–sectoral view to the planning process and implementation works for the revitalization of small historic towns as in the example of Doğanbey village in the context of Site–Specific Revitalization Strategy.

Keywords:

Urban Revitalization, Revitalization Strategy, Historic Towns, Doğanbey,

PDF

___

Aşçı, M. (2016). Bir Rum köyü: Domatia (Eski Doğanbey Köyü). Mimarlık Dergisi, 387, 55.
Başar, H. & Miran, B. (2010). Dilek Yarımadası–Büyük Menderes Deltası Milli Parkında sonbahar ziyaretçilerinin özellikleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(3), 241–250.
Başar, H. (2007). Dilek Yarımadası–Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın rekreasyon amacıyla kullanımının ekonomik değerlerinin saptanması: bir seyahat maliyeti yöntemi uygulaması. (Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir).
Bekdemir, F. L. (2010). Kültürel peyzaj değerlendirmesi; Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı örneği. (Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Bekdemir, Ü. & Sezer, İ. (2008). Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Milli Parkı ve yöre ekonomik faaliyetleri ilişkisi. Doğu Coğrafya Dergisi, 13 (19), 325–346.
Bekdemir, Ü., Elmacı, S. & Sezer, İ. (2010). Turizmin kıskacında bir doğa koruma alanı: Dilek Yarımadası–Büyük Menderes Deltası Milli Parkı. Turkish Studies, 5(4), 890–913.
Bingöl, B. (2011). Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın koruma ve kullanım ilkeleri açısından rekreasyon planlaması üzerine bir araştırma. (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Coşkun, Ö. (2009). Aydın İli Söke İlçesi Gelebeç yerleşimi ve Aziz Nikolaos Kilisesi. (Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
Çağbayır, Y. (1989). Söke. İzmir: Ayma Matbaası.
Dalgıç, İ. (2003). Söke: Tarihi, Coğrafyası, Ekonomisi. Söke: Cumhuriyet Ofset.
Dilek Yarımadası Menderes Deltası Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı Raporu. (1997). TÜSTAŞ Sınai Tesisler Anonim Şirketi: Ankara.
Dinçer, Y. & Dinçer, İ. (2005). Historical heritage–conservation– restoration in small towns and question of rural gentrification in Turkey. ICOMOS 15th Scientific Symposium: Monuments and Sites in Their Setting–Conserving Cultural Heritage in Changing Townscapes and Landscapes in Proceeding Book (pp.621–627). Xian.
Erder, C. (1995). Kayaköy’e Doğanbey’den uyarı. Mimarlık Dergisi, 95 (261), 70.
Eski Doğanbey Köyü Koruma Amaçlı İmar Planı Analitik Etüt Raporu. (2011). Modül Planlama Harita, İnşaat ve Ticaret Limited Şirketi: Ankara.
Eski Doğanbey Köyü Koruma Amaçlı İmar Planı Plan Uygulama Hükümleri. (2011). Modül Planlama Harita, İnşaat ve Ticaret Limited Şirketi: Ankara.
Göktuğ, T. H. (2011). Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın rekreasyonel taşıma kapasitesinin belirlenmesi. (Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum).
Grunwell, S. & Ha, I. S (2014). How to revitalize a small rural town? an empirical study of factors for success. university–community collaboration with a small historic rural tourism town. Journal of Rural and Community Development, 9(2), 32–50.
Güler, K. (2016). Türkiye'de nüfusunu yitiren kırsal yerleşimlerin korunması için bir yöntem önerisi: Ödemiş–Lübbey Köyü örneği. (Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
Karaege, D. (2003). Kaya Köyü'nün (Levissi) tarihi ve kentsel doku bağlamında incelenmesi ve koruma–onarım modeli. (Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir).
Karakul, Ö. (2011). Tarihi çevrelerde somut ve somut olmayan değerleri bütünleştiren bir yaklaşım: Ürgüp, İbrahimpaşa Köyü örneği. (Doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Kılıçaslan, Ç., Deniz, B., Göktuğ, T.H., Kara, B. & Kutsal, E. (2011). Evaluation of tourism alternatives in the National Park of Dilek Peninsula Büyük Menderes Delta. Procedia: Social and Behavioral Sciences, 19, 270-279.
Kürüm, M. (2002). Söke ve Köylerinde Mimari. Birinci Uluslararası Aşağı Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde (s.285–295). İzmir.
Lohmann, H. (2006). Survey in the Mycale, 3rd Campaign: The Discovery of the Archaic Panionion. 23. Araştırma Sonuçları Toplantısı Bildiriler Kitabı (Cilt 1) içinde (s.241–252). Ankara.
Lohmann, H, Kalaitzoglou, Georg & Lüdorf, Gundula. (2009). Survey in der Mykale (Dilek Dağları/Aydın), 2007–6. Kampagne. 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı Bildiriler Kitabı (Cilt 2) içinde (s.103–118). Ankara.
Matracchi, P. (2015).Features of small historic centers: conservation and new functions. In Crisan, R., Fiorani, D., Kealy, L. & Musso, S. F. (Eds.), Advanced conservation–reconstruction: small historic centres conservation in the midst of change (pp.243–250). Hasselt, European Association for Architectural Education.
Mayer, H. (2010). Small-town sustainability: prospect in the second modernity. European Planning Studies, 18(10), 1545–1565.
Nakracas, G. (2005). Anadolu ve Rum Göçmenlerin Kökeni. (Çev: İ. Onsuoğlu). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Orhan, G & Yücel, Y.G. (2019). Kırsal mekânın metalaşması ve soylulaştırmanın köy hali: Doğanbey Köyünün dönüşümü. Mekânsal Adalet Dergisi (MAD), 1(1), 8–38.
Öden, H. Y. (2019). Eski Doğanbey Köyü evleri ve mekânsal olarak sinemada kullanımı. İDİL: Sanat ve Dil Dergisi, 61, 1199–1208.
Özdemir, M. (2009). 275 nolu Söke Şer’iyye sicilinin (1–212 arası hükümler) transkripti. (Yüksek lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın).
Özekmekçi, M. M. (2016). XIX. yüzyılın ilk yarısında Söke Kazasında nüfus ve yerleşim. (Yüksek lisans tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa).
Özgün, C. (2011). İzmir ve artalanında tarımsal üretim ve ticaret (1844– 1914). (Doktora tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir).
Özkaya, M. (2015). Türkiye’de korunan alan olarak milli parkların yönetimi: Orman ve Su İşleri 4. Bölge Müdürlüğü örneği. (Yüksek lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın).
Öztürk, A. A. (2002). Cumhuriyet döneminde Söke’ye yapılan göçler (1923–1989). Birinci uluslararası aşağı menderes havzası tarih, arkeoloji ve sanat tarihi sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s.62–77). İzmir.
Öztürk, S. & Kalaycı, M. (2018). Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı ekoturizm potansiyeli. Birişçi, T & Önaç, A. K. (Ed.), Kuşadası peyzaj değerleri içinde (s.110–119). İzmir: TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yay.
Say, Y.O. (2006). The Balkan Muhacirs of Akköy: memory and identity in a western Anatolian village. (Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul).
Senetra, A. & Szarek–Iwanuk, P. (2020). Socio-economic development of small towns in the Polish Cittaslow Network-A case study. Cities, 103, 1-15.
Sezer, İ. (2006). Dilek Yarımadası–Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın coğrafi etüdü. (Yüksek lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum).
Söğüt, S. G. (2010). Doğanbey (Domatia) Köyü'nde yapısalcı tipolojik çözümleme yöntemi ile mekânsal değişme. (Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
Sönmez, D.M.Ç. (2020). Geleneksel yerleşmeler ve koruma sorunları kapsamında ekomüzeler: Nevşehir Mustafapaşa/Sinasos örneği. (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Sözen, G., Sözen, Z. & Ekonomi, M. (2003). By the Waters of the Meander: Priene-Miletus-Didyma. İstanbul: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
Şahin, E. (2014). Sosyokültürel yapı ve değişim bağlamında mimari mirasın korunmasına dair bir yöntem araştırması: Kapadokya- Güzelyurt örneği. (Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara).
Şimşek, İ. (2019). Kentsel arkeolojik sit alanlarında koruma- canlandırma önerileri: Hisar (Attouda) örneği. (Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli).
Tabak, S. (2002). Söke kazasının mülki taksimatının gelişimi (1850– 1950). Birinci uluslararası aşağı menderes havzası tarih, arkeoloji ve sanat tarihi sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s.46–51). İzmir.
Uçak, E. (2012). Dynamics of Gentrification in a Seashore Town: The Case of Alaçatı, İzmir. (Yüksek lisans tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Mühendislik ve Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir).
Vassallo, E. & Di Resta, S. (2015). Super–Municipal policies for conservation and enhancement of local identities: strategic plans for revitalisation of small historic centres. In Crisan, R., Fiorani, D., Kealy, L. & Musso, S. F. (Eds.),Advanced conservation–reconstruction: small historic centres conservation in the midst of change (pp.273-280). Hasselt: European Association for Architectural Education.
Yaltırık, F. (1995). Dilek Yarımadası Milli Parkı (Samsun Dağı, Kuşadası). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 45(1), 23-33.
Yapucu, O.P. & Özgün, C. (2011). Batı Anadolu’nun yol ağı: araştırmalar– II, Kuşadası limanı ve kervan yolları. Tarih Okulu Dergisi, 10, 59-71.
Yapucu, O.P. (2002). 19. yüzyıl ikinci yarısında söke. Birinci uluslararası Aşağı Menderes Havzası tarih, arkeoloji ve sanat tarihi sempozyumu bildiriler kitabı içinde (s.34–45). İzmir.
Zagroba, M. (2016). Issues of the revitalization of historic centres in small towns in Warmia. Procedia Engineering, 161, 221-225.
Zawadzka, A. (2017). Making small towns visible in Europe: The case of cittaslow network–The strategy based on sustainable development. Transylvanian Review of Administrative Sciences, 13, 90-106.