Ekolojik kimlik ve ekolojik ayak izi: Çevre sorunlarında bir ikilem mi?

Araştırmada ekolojik kimliğin belirleyicileri ile ekolojik ayak izi farkındalığının belirleyicilerini saptamak ve ekolojik kimlik ile ekolojik ayak izi farkındalığının ilişkisini araştırmak amaçlanmıştır. Tanımlayıcı tipteki bu araştırma Türkiye’de yaşayan 18 yaş ve üzeri gönüllü 630 yetişkin ile Nisan - Mayıs 2022 tarihleri arasında sosyal medya üzerinden çevrimiçi olarak yürütülmüştür. Veriler; Tanımlayıcı Form, Ekolojik Kimlik Ölçeği (EKÖ) ve Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Ölçeği (EAİFÖ) ile toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; katılımcıların %63,5’i kadın, %39,7’si 25 yaşın altında, %68,6’sı üniversite ve üzeri eğitimlidir. Çok Değişkenli Lineer Regresyon analizinde yaşa ve cinsiyete göre düzeltilen modellerde Merkezilik ekolojik kimliği arttıkça gıda ayak izi ve enerji ayak izi farkındalığının arttığı, farklılaşma ekolojik kimliği artıkça enerji ayak izi farkındalığının azaldığı belirlenmiştir. Özdeşlik ve merkezilik ekolojik kimliği arttıkça ulaşım ve barınma, atıklar ve su tüketimi ayak izi farkındalıklarının arttığı ancak farklılaşma ekolojik kimliği azaldıkça ulaşım ve barınma, atıklar ve su tüketimi ayak izi farkındalıklarının arttığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ekolojik kimlik, ekolojik ayak izi, ekolojik ayak izi farkındalığı, yetişkin Abstract

Ecological identity and ecological footprint: A dilemma in environmental problems?

In this study, it was aimed to determine the determinants of ecological identity and ecological footprint awareness and to investigate the relationship between ecological identity and ecological footprint awareness. This descriptive study was conducted between April and May 2022 with 630 volunteer adults aged 18 and over living in Turkey online via social media. Data were collected with Descriptive Form, Ecological Identity Scale (EIS), and Ecological Footprint Awareness Scale (EFAS). According to the findings obtained from the research; 63.5% of the participants were women, 39.7% were under the age of 25, and 68.6% were university or higher educated. In the Multivariate Linear Regression Analysis, it was determined that in the models adjusted for age and gender, the awareness of the food footprint and energy footprint increased as the ecological identity of Centrality increased, and the awareness of the energy footprint decreased as the ecological identity of differentiation increased. It was determined that as identity and centrality ecological identity increases, transportation and shelter, waste and water consumption footprint awareness increases, but as differentiation ecological identity decreases, transportation and shelter, waste and water consumption footprint awareness increases.

Keywords:

Ecological identity, ecological footprint, ecological footprint awareness, adult,

PDF

___

Akıllı, H., Kemahlı, F., Okudan, K., & Polat, F. (2008). Ekolojik ayak izinin kavramsal içeriği ve Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde bireysel ekolojik ayak izi hesaplaması. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15, 1–25.
Aksoy, B., & Karatekin, K. (2011). Farklı programlardaki lisans öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 23–36.
Akyüz, Y., Atış, E., Çukadar, M., & Salalı, E. (2016). Akademisyenlerin ekolojik etkilerinin incelenmesi: E.Ü. Ziraat Fakültesi Örneği. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 1427–1436.
Alnıaçık, Ü. (2010). Çevreci yönelim, çevre dostu davranış ve demografik özellikler: Üniversite Öğrencileri üzerinde bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 507–532.
Artvinli, A., Aydın, R., & Terzi, İ. (2019). Pre-Service teacher education at ecological footprint awareness: Level of classroom teacher candidates. In Osmangazi Journal of Educational Research © OJER (Vol. 6, Issue 1).
Aydın, F., Coşkun, M., Kaya, H., & Erdönmez, İ. (2011). Gifted students’ attitudes towards environment: A case study from Turkey. International Journal of Nematology and Entomology, 6(7), 1876–1883.
Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye).
Çelik Coşkun, I. & Sarıkaya, R. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının ekokolik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 1761– 1787.
Demirkol, M., & Aslan, İ. (2021). Sınıf öğretmenlerinin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri. Journal of Computer and Education Research, 9(18), 904–928. https://doi.org/10.18009/jcer.901915
Demirtaş, F., & Çinici, A. (2019). Sekizinci sınıf öğrencilerinin ekolojik ayak izleri ile sürdürülebilir çevre tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 46– 65. https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.549459
Eren, Ö., Parlakay, O., Hilal, M., & Bozhüyük, B. (2017). Ziraat Fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(2), 138– 145. https://doi.org/10.13002/jafag4315
Faul, F., Erdfelder, E., Buchner, A., & Lang, A.-G. (2009). Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses. Behavior Research Methods, 41, 1149–1160.
Gezer, M., & İlhan, M. (2018). Ekolojik kimlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 1121–1142.
Gümüş, N., & Karaca, Ş. (2020). Sosyal sorumlu tüketimin çevreci tüketime etkisinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 77–88.
Günal, N., Işıldar, G. Y., & Atik, A. D. (2018). Üniversite öğrencilerinin ekolojik ayak izi azaltılması konusundaki eğilimlerinin incelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 11(4), 34–46.
Güngör, H., & Kalburan, F. N. C. (2022). Okul öncesi eğitim kurumu çalışanlarının ekolojik ayak farkındalık düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 1(1), 17–26.
İnci, E. İ. (2019). Antalya il merkezinin ekolojik ayak izinin ve halkın çevresel farkındalık düzeylerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Antalya, Türkiye).
Kashima, Y., Paladino, A., & Margetts, E. A. (2014). Environmentalist identity and environmental striving. Journal of Environmental Psychology, 38, 64–75. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.12.014
Keleş, Ö. (2011). Öğrenme halkası modelinin öğrencilerin ekolojik ayak izlerini azaltmasına etkisi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 1143–1160.
Keleş, Ö., Uzun, N., & Özsoy, S. (2008). Öğretmen adaylarının ekolojik ayak izlerinin hesaplanması ve değerlendirilmesi. Ege Üniveritesi Ege Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(9), 1–14.
Kılıç, S., & Tok, N. (2013). Çevrecilikte yeni bir kimlik: Ekolojizm a new ıdentity in environmentalism: Ecologism. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(2), 2013.
Koç, H., & Karatekin, K. (2013). Coğrafya öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 28, 139–174.
Kurt, P. (2020). Ortaokul 7. ve 8. sınıf düzeyinde ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi konularına ilişkin durum tespiti: Bayramiç İlçesi örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale, Türkiye).
Monfreda, C., Wackernagel, M., & Deumling, D. (2004). Establishing national natural capital accounts based on detailed Ecological Footprint and biological capacity assessments. Land Use Policy, 21(3), 231–246. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2003.10.009
Özgen, U., & Demirci-Aksoy, A. (2017). Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara İli Örneği). Third Sector Social Economic Review, 52(3), 46–65. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.17.11.790
Rees, W. E. (1992). Ecological footprints and appropriated carrying capacity: what urban economics leaves out. Environment and Urbanization, 4(2), 121–130.
Schwartz, J., & Miller, T. (1991). The Earth’s best friends. American Demographics, 13, 26–35.
Seçgin, F., Yalvaç, G., & Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Karikatürler Aracılığıyla Çevre Sorunlarına İlişkin Algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11(13), 391–398.
Sivrikaya, Ş. (2018). Fen Bilgisi Ve Türkçe Öğretmen Adaylarının Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya, Türkiye).
Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 99– 110.
TÜİK. (2021). TÜİK Ana Sayfa Veri Portalı. Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuk.gov.tr/Bulten/Index? p=Istatstklerle-Cocuk-2020-37228#
Uğulu, İ., & Erkol, S. (2013). Biyoloji öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. E-Journal of New World Sciences Academy NWSA-Education Sciences, 8(1), 79–89.
Urbańska, M., Charzyński, P., Gadsby, H., Novák, T.J., Şahin, S., & Yilmaz, M. D. (2022). Environmental threats and geographical education: Students’ sustainability awareness—evaluation. Education Sciences, 12(1), 1–15. https://doi.org/10.3390/educsci12010001
Vrasidas, C., Zembylas, M., Evagorou, M., Avraamidou, L., & Aravi, C. (2007). ICT as a tool for environmental education, peace, and reconciliation. Educational Media International, 44(2), 129–140. https://doi.org/10.1080/09523980701295125
Walton, T.N., & Jones, R. E. (2017). Ecological identity: The development and assessment of a measurement scale. Environment and Behavior, 0, 1–33. https://doi.org/10.1177/0013916517710310
Wilson, R. A. (1996). Starting EARLY: Environmental education during the early childhood years. Journal of Wildlife Rehabilitation, 23(2), 23–25.
Wright, L. A., Simon, K., & Lan, W. (2011). ‘Carbon footprinting’: Towards a universally accepted definition. Carbon Management, 2(1), 61–72. https://doi.org/10.4155/cmt.10.39
WWF. (2020). Yaşayan Gezegen Raporu 2020 –Biyolojik Çeşitlilik Kaybını Tersine Çevirmek. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/2020_yaayan_gezegen_raporu_ozet_10_09_2020.pdf
Yıldız, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerinin belirlenmesi ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye).