COĞRAFYA ÖĞRETİMİNDE GEZİ GÖZLEM YÖNTEMİ: ÖRNEK BİR ROTA ÇALIŞMASI
Coğrafya
öğretim programında yer alan coğrafi gözlem ve arazide çalışma becerisinin
öğrencilere kazandırılmasında ve coğrafi bilginin aktarılmasında gezi-gözlem
yöntemi etkili bir şekilde uygulanmalıdır. Ancak bu uygulamanın amacından
uzaklaşmaması için planlı ve programlı olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Bu çalışma coğrafya öğretimi kapsamında planlanan gezi-gözlem yöntemi
uygulamaları için fiziki, beşeri ve ekonomik coğrafya konularını kapsayan bir
gezi-gözlem rotası oluşturmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Aksaray il
merkezinden başlayan gezi-gözlem rotası, sırasıyla Akhisar köyü, Karacaören
köyü, Helvadere kasabası, Belisırma köyü, Ihlara kasabası, Güzelyurt ilçesi,
Sivrihisar köyü, Yaprakhisar köyü, Selime kasabası ve Kızılkaya köyü
etaplarından oluşmaktadır. 10 farklı etaptan oluşan bu rotanın gezi-gözlem
yöntemi uygulamaları kapsamında tamamı kullanılabileceği gibi konu ve anahtar
kavramlar çerçevesinde zengin bir coğrafi donanıma sahip her etap kendi
içerisinde ya da birkaç etap birleştirilerek de kullanılabilir. Ortaöğretim
coğrafya öğretim programında yer alan öğrenme alanlarıyla ve kazanımlarla da ilişkilendirilmiş
olan bu rotanın, coğrafya öğretim programının ilgili kazanımlarıyla yüksek
düzeyde ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma ile ortaya konulan
gezi-gözlem rotasının, üniversitelerin coğrafya, sosyal bilgiler ve sınıf
öğretmenliği anabilim dallarında öğrenim gören öğrenciler ve ortaöğretim
öğrencileri ile gerçekleştirilecek olan planlı gezi-gözlem faaliyetlerine katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.
Excursion Observation Method in Teaching Geography: A Sample Route Study
The method of excursion-observation should be effectively used in
teaching students the skills of geographical observation and studying in the
field which are a part of geography teaching program and in transferring
geographical knowledge. However, this practice should be executed accordingly
to plan and program in order not to deviate from the purpose. This study is
realized to create an excursion observation route for excursion observation
practices planned within geography teaching including physical, humane and
economical geography. The excursion observation route starting in Aksaray city
center consists of Akhisar Village, Karacaören Village, Helvadere Village,
Belisırma Village, Ihlara town, Güzelyurt County, Sivrihisar Village,
Yaprakhisar Village, Selime town and Kızılkaya Village, respectively. This
route including 10 different stages can be used within excursion observation
method practices and also each stage with rich geographical equipment in the
frame of key concepts can be used alone or by uniting a few stages. This route
associated with learning domains and achievements in secondary education
geography teaching program is detected to be highly associated with related
achievements of geography teaching program. The excursion observation route
stated with this study is thought to contribute to students studying in the
departments of geography, social studies and classroom teacher and to their
secondary students in their planned excursion observation activities.
___
- Akınoğlu, O. (2005). Coğrafya eğitiminin etkililiği ve sorunları.
Marmara Coğrafya Dergisi, 12, 77-96.
- Arıbaş, K. (2015). Güzelyurt İlçesi’nin (Aksaray) Beşeri ve Ekonomik
Coğrafyası. Konya: Çizgi Kitapevi.
- Aytaç, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde
gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. Hasan Ali Yücel Eğitim
Fakültesi Dergisi, 11(21), 55-69.
- Ballı, A. (2009). 9. sınıf fiziki coğrafya konuları öğretiminde gezi
gözlem yönteminin önemi (bağcılar ilçesi örneği). (Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden
edinilmiştir.
- Baydil, E. (2001). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Pegem Akademi
Yayıncılık.
- Bozdağan, A. E., Okur, A. & Kasap, G. (2015). Planlı bir alan gezisi
için örnek uygulama: bir fabrikası gezisi. Karadeniz Sosyal Bilimler
Dergisi, 7(2), 79-90.
- Büyükkaragöz, S. & Çivi, C. (1999). Genel Öğretim Metotları. (10.
Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın.
- Çalışkan, O. (2008). Flüvyal jeomorfoloji konularında gezi-gözlem
metodu ve değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Anakara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara).
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
- Demirel, Ö. (2009). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanatı. (15.
Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Doğanay, H. (1993). Coğrafya’ da Metodoloji. İstanbul: Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınevi.
- Doğanay, H. (2002). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. (5. Baskı).
İstanbul: Aktif Yayınevi.
- Dunphy, A. & Spellman, G. (2009). Geography fieldwork, fieldwork
value and learning styles. International Research in Geographical
and Environmental Education, 18(1), 19-28.
- Fuller, I., Edmondson, S., France, D., Higgitt, D., & Ratinen, I.
(2006). International perspectives on the effectiveness of geography
fieldwork for learning. Journal of Geography in Higher Education,
30(1), 89-101.
- Garipağaoğlu, N. (2001). Gezi-gözlem metodunun coğrafya eğitimi
ve öğretimindeki yeri. Marmara Coğrafya Dergisi, 3(2), 13-30.
- Gök, Y. & Girgin, M. (2001). Ortaöğretim coğrafya programında
deney ve gezi-gözlemin önemi. Doğu Coğrafya Dergisi, 7(6), 61-73.
- Hupy, J. P. (2011). Teaching geographic concepts through fieldwork
and competition. Journal of Geography, 110(3), 131-135.
- Kent, M., Gilbertson, D. D. & Hunt, C. O. (1997). Fieldwork in
geography teaching: A critical review of the literature and
approaches. Journal of Geography in Higher Education, 21(3), 313-
332.
- Kızılçaoğlu, A. (2003). İlköğretim okullarında bir kırsal yerleşmeye
düzenlenecek gözlem gezisinde gerçekleştirilecek etkinlikler ile bir
gezi planı önerisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 6(9), 1-21.
- Krakowka, A. R. (2012). Field trips as valuable learning experiences
in geography courses. Journal of Geography, 111(6), 236-244.
- Leydon, J. & Turner, S. (2013). The challenges and rewards of
introducing field trips into a large introductory geography class.
Journal of Geography, 112(6), 248-261.
- MEB (2017). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı.
http://mufredat.meb.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
- Özay, E. (2003). Ortaöğretim coğrafya eğitimi ve öğretiminde gezi-
gözlem metodunun öğrenci başarısı üzerine etkisi ve diğer öğretim
metodlarıyla karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul).
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
- Özgen, N. (2011). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir
yaklaşım: gezi- gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi,
23, 373-388.
- Pawson, E. & Teather, E. K. (2002). 'Geographical Expeditions':
Assessing the benefits of a student-driven fieldwork method. Journal
of Geography in Higher Education, 26(3), 275-289.
- Şahin, C. (1998). Coğrafyaya Giriş. Ankara: Gündüz Eğitim
Yayıncılık.
- Şahin, V. & Özey, R. (2012). İngiltere’de lisans düzeyinde coğrafi
arazi çalışmaları. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 1-17.
- Taşoğlu, M. (2010). Coğrafya öğretiminde okul dışı etkinliklerin
öğrencinin akademik başarısına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ adresinden
edinilmiştir.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma
Yöntemleri. (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, C. & Bilgi, M. G. (2011). Aday öğretmenlerin coğrafya arazi
çalışmalarına bakışı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2),
961-983.
- Yılmaz, C. (1997). Coğrafya eğitiminde arazi tatbikatlarının önemi ve
bir uygulama örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 10, 287-307.