TÜRK DÜŞÜNCESİNDE MODERN BATI FELSEFESİNİN ALIMLANIŞI: BAŞLANGICINDAN İKİNCİ MEŞRUTİYETE KADAR SÜRELİ YAYINLAR ÜZERİNDEN BİR ARAŞTIRMA

Bu makalenin amacı, başlangıcından İkinci Meşrutiyet'e kadar süreli yayınlar üzerinden Türk düşüncesinde modern batı felsefesinin alımlanışını takip etmektir. Amacımız, çağdaş Türk düşüncesinin oluşumunu ve meselelerini süreli yayınlar üzerinden felsefî ve teorik bir zeminde analiz etmektir. Bunu gerçekleştirmek maksadıyla çok sayıda süreli yayın taranmış olmasına rağmen, bu makalede temsil gücü yüksek süreli yayınlar esas alınarak ancak bir kısmına yer verilmiştir. Sonuç bölümünde, makalede yer verdiğimiz ve yer verme imkanı bulamadığımız ancak taradığımız süreli yayınlardan haraketle ulaştığımız sonuçlar maddeler halinde sıralanmıştır

RECEPTION OF WESTERN PHILOSOPHY IN TURKISHTHOUGHT: A RESEARCH ON PERIODICALS FROM ITSSTART TO SECOND CONSTITUTIONAL ERA

The purpose of this article is to observe reception of modern western philosophy in Turkish thought through periodicals published from the beginning and until the Second Constitution. Our aim is to analyse the formation of modern Turkish thought and its issues through periodicals on a philosophical and theoretical basis. In spite of going through a great number of periodicals to do this, in this article only the most relevant periodicals which have representational power are included. In the conclusion section, the results are listed with periodicals that have been used and those that have been unavoidably excluded

___

Abdullah Cevdet; "Doktor Gustave Le Bon", İctihad, sy. 8, (1905), s. 118-120.

Ahmed Midhat Efendi; Ben Neyim? Hikmet-i Maddiyeye Reddiye (haz. Nurettin Gemici), İstanbul : Dergâh yay., 2014.

----; Nizâ'-ı İlm ü Dîn, I-IV, İstanbul : Tercüman-ı Hakikat Matbaası, 1313-18.

----; Çocuk Melekât-ı Uzviye ve Rûhiyesi (haz. Gizem Akyol), İstanbul: Dergah yay., 2016.

----; "Felsefe ve Felâsife", Dağarcık, sy. 3 (1288), s.80-86; sy. 4, s. 121-124.

----; "Felsefenin Sergüzeşt-i Ahvali", Dağarcık, sy. 5 (1288), s. 148-155.

----; "Feylesof-i Meşhûr Voltaire", Dağarcık, sy. 6 (1288), s. 188-192.

----; "İfâde-i Merâm", Dağarcık, sy. 1 (1288), s. 2-3.

----; "İlim ile Fen", Dağarcık, sy. 1 (1288), s. 27-28.

----; "Teşekkür", Dağarcık, sy. 6 (1288), s. 176.

----; Shopenhauer'in Hikmet-i Cedidesi (haz. Zeynep Uysal), İstanbul: Dergah yay., 2016.

Ali Suâvi; "Demokrasi", Ulûm, sy. 18 (15 Safer 1287), s. 1083-1107.

----; "Halk Hakimiyeti", Ulûm, sy. 9 (1286), s. 18.

----; "Kudret-i Siyâsiyye der Düvel-i İslâmiyye", Ulûm, sy. 16 (15 Muharrem 1287), s. 981- 1000.

----; "Lisan ve Hatt-ı Türkî", Ulûm, sy. 2 (1286), s. 69-78; sy. 3, s. 115-134.

----; "Türk", Ulûm, sy. 2 (7 Cemâziyelevvel 1286), s. 1-17.

----; "Yarım Fakih Din Yıkar", Ulûm, sy. 17 (29 Muharrem 1287), s. 1025-1028.

----; "Yeni Osmanlılar Tarihi", Ulûm, sy. 15 (1 Muharrem 1287), s. 892-932.

----; "Materyalist: Ehl-i Madde...", Ulûm, sy. 17 (1287), s. 1008-1020.

----;; "er-Redd alâ men radde ale'l-Gazzâlî", Ulûm (5 Recep 1286), sy. 7, s. 361-385.

Ulûm; "Zamâne Hutbesi", sy. 18 (15 Safer 1287), s. 1116.

Aydın, Cemil; Mecmua-ı Fünun ve Mecmua-ı Ulum Dergilerinin Medeniyet ve Bilim Anlayışı (yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.

Aydın, İskender; İctihad Mecmuası (266-358. Sayılar) Üzerinde Bir Araştırma (yüksek lisans tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.

Beşir Fuad; "Harâret ve Hayat", Hâver, sy. 1 (15 Cemâziyelâhir 1301), s. 13-17.

----; "Saint Trofem'in Diz Kapağı", Hâver, sy. 2 (1 Receb 1301), s. 58-61; sy. 3, s. 92-95; sy. 4, s. 115-118.

----; "Tarih-i Felsefeden Bir Katre", Hâver, sy.1 (15 Cemâziyelâhir 1301), s. 22-26.

Budak, Ali, Mecmûa-i Fünûn: Osmanlının İlk Bilim Dergisi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat yay., 2011.

"Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye Nizâmnâmesi", Mecmua-i Fünûn, sy.1 (1279), s. 2-10.

Dündar, Akünal; "İlk Türk Dergisi: Mecmua-i Fünun", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim yay., 1985, I, 117-118.

Gökyay, Orhan Şaik; "Kâtib Çelebi", DİA: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 2002, XXV, 36-40.

Hatemi, Hüseyin; Medeni Hukuka Giriş, İstanbul: Oniki Levha yay., 1997.

"Hikmet-i Tabiiyyeden İlm-i Semâvi'ye Dair Bir Hoca ile Şakird Beyninde", Mecmûa-i Fünûn, sy. 1 (1279), s. 37-43; s. 79-86; sy. 6, s. 249-258; sy. 11, 470-476; sy. 15 (1280), s. 106-114; sy. 20, s. 230-238, sy. 24, s. 487-492.

İbn Sînâ, Ruh Risâlesi, Müteferrika içinde, sy. 3 (1290), s. 66-79.

İbnu?lemin Mahmud Kemal [İnal]; Son Asır Tu?rk Şairleri, I-IV, İstanbul : Degâh yay., 1988, II, 997.

İhsanoğlu, Ekmeleddin; "Cemiyet-i İmiye ve Mecmua-i Ulum", Osmanlı İlmî ve Meslekî Ce- miyetleri, İstanbul : IRCICA, 1987, s. 221-245.

Işıl, Yeşim; Bir Aydınlanma Hareketi Olarak Mecmua-i Fünun (yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1986.

Kahraman, Âlim; "Mecmûa-i Ulûm", DİA, 2003, XXVIII, 274-275.

Koloğlu, Orhan; 1908 Basın Patlaması, İstanbul: Has-Baş, 2005.

Kuntay Mithad, Cemal; Namık Kemal: Devrinin I?nsanları ve Olayları Arasında, İstanbul: Maarif Vekâleti, 1949, II/1, s. 483-487.

Mardin, Şerif; Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İstanbul : İletişim yay., 2010.

Mehmed Said; "Nazarî ve Amelî Beyninde Olan Cihet-i Vahdet", Mecmûa-i Fünûn, sy. 9 (1279), s. 368-376.

Mehmed Nâdir; "Cemiyyet-i Hükemâ", Âfâk, sy. 1 (20 Zilhicce 1299), s. 16-20.

Mektep, sy. 9 (23 Eylül 1307), s. 101.

Montesquieu; Kanunların Ruhu, c?ev. Fehmi Baldas?, I-II, Ankara: Milli Eg?itim Bakanlıg?ı, 1963-65.

Muallim Cevdet; "Daru?lmuallimîn'in Yetmiş Birinci Sene-i Tedrisiyyesi Vesilesiyle Mu?essesenin İlk Mu?du?ru? Cevdet Paşa'nın Hayat-ı İlmiyyesi Üzerine Konferans", Tedrisat Mecmuası, sy. 39 (1 Haziran 1333), s. 435.

Mukaddime, Âfâk, sy. 1 (20 Zilhicce 1299), s. 1-2.

----; Cüzdân, sy.1 (1289).

Münif Efendi; "Târîh-i Hükemâ-yı Yunan", Mecmûa-i Fünûn, sy. 13 (1280), s. 21-20.

Nâmık Kemal; "Devlet-i Aliyye-yi Bulundug?u Ha?l-i Hatar-na?kdan Hala?sın Esbabı", Hu?rriyet, sy. 9 (24 Ag?ustos 1868), s. 1.

----; "Hasta Adam", Hürriyet, sy.24, (23 Şaban 1285), s. 1.

----; "Hukuk", I?bret, sy. 5 (13 Rebiülâhir 1289), s. 1-2.

----; "Hu?rriyet", Hürriyet, sy. 37 (1869), s. 1-2.

----; Nâmık Kemal, "Mu?ka?tebât-ı Siya?siyye (I?kinci Mektup)", Muharrir, I/3 (1294), s. 66.

----; "Terakki", İbret, sy. 45 (3 Ramazan 1289), s. 1-3.

----; "Usul-i Mes?veret Hakkında Mektuplar I", Hürriyet, sy. 12 (27 Cemâziyelevvel 1285), s. 5-8.

----; "Ve s?âvirhüm fi'l-emr", Hürriyet, sy. 4 (1868), s. 1-4.

Okay, M. Orhan; "Âfâk", DİA, 1988, I, 396.

----; "Güneş", DİA, 1996, XIV, 296-297.

----; "Hâver", DİA, 1996, XVI, 528.

Polat, Nazım H.; "İctihad", DİA, 2000, XXI, 446-448.

Rousseau, J. J.; Toplum Sözleşmesi, çev. Alpagut Erenulu, Ankara : Öteki Yayınevi, 1996

Sağlam, Engin; Mecmûa-i Fünûn Dergisi (inceleme, tahlilî fihrist ve seçilmiş metinler) (yüksek lisans tezi), Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004.

Schiller; "Wilhelm Tell (Guillaume Tell) ", çev. A. Münif, İbn Sînâ, sy. 1 (1 Cemâziyelâhir 1298), s. 13-14.

Seçkin, Süheyla; İctihad Mecmuası (101-200. Sayılar) (yüksek lisans tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1990.

Şen, Adil; İbrahim Müteferrika ve Usûlü'l-Hikem fî Nizâmi'l-Ümem, Ankara : TDV yay., 1995.

Şenel, Cahid; "Hikmet ve Nizâm'ın Yeniden İnşâsı: Yeni Osmanlı Neşriyâtına Giriş", Kutadgubilig: Felsefe - Bilim Araştırmaları, sy. 27 (2015), s. 165-186.

----; "Tanzimat'tan Günümüze Felsefe Dergileri: Açıklamalı ve Seçme Bir Bibliyografya Denemesi", Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, IX/17 (2011), s. 433-488.

Svarverud, Rune; The Notions of 'Power' and 'Rights' in Chinese Political Discourse (http:// Talat Bey; "Mukaddime", Kasa, sy. 1 (1290), s. 2-5.

Tansü, Yunus Emre; Batıcı Düşüncenin Etkili Bir Sözcüsü Olarak İctihad Dergisi (1904-1932) (doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.

Toprak, Zafer; "Fikir Dergiciliğinin Yüz Yılı", Türkiye'de Dergiler Ansiklopediler (1849- 1984), İstanbul: Gelişim yay., 1984, s. 13-54.

Tutkun, Semiramis; İctihad Mecmuası (1-100) (yüksek lisans tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.

Uçman, Abdullah; "Mecmûa-i Fünûn", DİA, 2003, XXVIII, 270-271.

Ülken, Hilmi Ziya; Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul : Türkiye İş Bankası Yayınları, 2013.

----; Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul : Ülken yay., 1979.

----; Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul : Ülken yay., 2005.

"Ulûm-ı Akliyyenin Taksîmât ve Târifat ve Her Birerlerinin Hâvi Olduğu Fevâidi Mübeyyin Bir Makâle-i Mücmeledir", Müteferrika, sy. 1 (1290, s. 8-12.

"Ulûm-i Akliyyenin Taksîmat ve Târifatından Mâ Ba'dı Olarak Hukemânın Terceme-i Ahvâ- li", Müteferrika, sy. 2 (1290), s. 44-57.

Vattel, Emer de; The Law of Nations, or, Principles of the Law of Nature, Applied to the Conduct and Affairs of Nations and Sovereigns, with Three Early Essays on the Origin and Nature of Natural Law and on Luxury (ed. and Introduction Béla Kapossy ve Richard Whitmore), Indianapolis: Liberty Fund, 2008 (http://oll.libertyfund.org/titles/2246#lfVattel_head_007: erişim tarihi, 12.03.2015).

Volney, Franc?ois de; Harabeler, c?ev. Sa?mim Ka?zım Akses, I?stanbul: Milli Eg?itim Bakanlıg?ı, 1946.

Vorlander, Karl; Felsefe Tarihi, c?ev. Mehmet I?zzet - Orhan Saadeddin, İstanbul: İz yay., 2004.

Yıldız, Osman; İctihad Mecmuası (201-165. Sayılar) (yüksek lisans tezi), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.

Yörük, Ali Adem; "İlk Hukuk Lügatlerimiz (1870-1928)", Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, sy. 2 (2006), s. 99-128.

----; Mekteb-i Hukuk'un Kuruluşu ve Faaliyetleri (1878-1900) (yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2008.

Yücel, Doğuhan Murat; Vatel'in Hukûk-u Nâs Adlı Eserinde Doğal Hukuk (yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015.