Türk Düşüncesi’nde Batı Felsefesi’nin Alımlanışına Bir Örnek: HASAN CEMİL ÇAMBEL’İN “FICHTE VE FICHTE’NİN HİTÂPLARI” ÇALIŞMASI

Bu çalışmada, Batılı bir filozofun, Modern Dönem Türk Düşüncesi'nde alımlanışının (resepsiyon) ilginç bir örneğinin tanıtımı ve analizi ele alınmaktadır. Hasan Cemil Çambel emekli bir asker ve diplomat olarak Batı felsefesiyle ve edebiyatıyla ilgilenmiştir. Alman filozof Fichte'yi, Modern Türk Devleti'nin ideolojisinin oluşumu bağlamında anlamış ve Fichte'nin eserlerini Türkçeye kazandırarak söz konusu ideolojisini bu değerler üzerine temellendirmek istemiştir. Dönemin ilgileri ve yapılan tartışmalara bakıldığında; neden Fichte'nin ve özellikle de bu eserinin üzerinde durulduğu dikkat çekmesi gereken sorulardır. 20. yüzyılın ilk yarısında yükselen Alman milliyetçiliği ile gündeme gelen, görüşlerinden yararlanılan ve bu milliyetçiliğin Avrupa'ya ve Avrupa kültürüne olan olumsuz etkilerden dolayı ya çok övülen ya da çok fazla eleştirilen bir 19. yüzyıl filozofunun, yazıldığı ve ders olarak üniversitede okunduğu (Vorlesung, takrir-ders) dönemde kayda değer bir etkisinin olmadığını bildiğimiz bir eserin (Alman Ulusuna Seslenişler/Reden an die Deutsche Nation) neden Modern Türk Düşüncesi'nde farklı bir ilgi uyandırdığı sorusuna cevap aramakla, dönemi anlamak açısından somut bir örnek olarak değerlendirilecektir

An Example Of Reception Of Western Philosophy In Modern Turkish Thought: HASAN CEMIL ÇAMBEL AND HIS WORK “FICHTE VE FICHTE’NİN HİTÂPLARI”

The aim of this work is to introduce and analyse the reception of western philosophy in Turkish Thought in modern period through a remarkable example. Hasan Cemil Çambel (1878-1967, Istanbul) had an interest in and worked on western philosophy and literature after his retirement from military and diplomatic service. He acknowledged a 19th century philosopher Fichte as a base for the ideology of Modern Turkish State. Therefore he introduced this western philosopher to Turkish. This brings following questions to mind: Why Fichte? Why this work? Fichte was recognised as one of the promoters of German nationalism. Some praised him for that while others criticized him for his role on nationalism’s bad influence on European culture. Despite it was taught as a lecture in universities, his work titled Reden an die Deutsche Nation was uninfluential in its time. Even so it was received as an important work in Turkish thought. This work examines Reden an die Deutsche Nation in order to comprehend the related period in Turkish thought

___

Aliy, Abdurrahman; “Alman İdealizmi ve Fichte’nin Subjektif İdealist Tanrı Kavramı: Kutadgubilig”, S. 19, Mart 2011, s. 315-339.

Balaban, Rahmi; Fichte’nin Hitabeleri, Dereli Basımevi, İzmir, 1938.

Cevizci, Ahmet; Felsefe Tarihi, Say Yayınları, İstanbul, 2009.

Copleston, Frederick; Felsefe Tarihi, C. VII, Bölüm 1a; Alman İdealizmi. Çev. Aziz Yardımlı. İstanbul, 2010.

Fichte, Johann Gottlieb; Sämmtliche Werke, (SW) 8 Bände, hrg. von I. H. Fichte, Berlin 1845/46. 2/221. Tıpkıbasım, ek olarak 9-10-11. Cilter, Berlin 1971.

Gökberk, Macit; Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 5. Baskı, 1985.

Hirschberger, Johannes; Geschichte der Philosophie, Komet, 2 Bände, 2000.

Historisches Wörterbuch der Philosophie, Schwabe Verlag, Basel, 1971-2007.

Kılıçaslan, Eyüp Ali- Ateşoğlu, Güçlü; Alman İdealizmi I. Fichte, Doğu-Batı, Ankara, 2006.

Weber, Alfred; Felsefe Tarihi, Çev. H. Vehbi Eralp, Sosyal Yayınları, İstanbul, 5. Baskı, 1993.