Tabibin felseye ihtiyacı var mı? İbn Hindu'ya göre tıp-felsefe ilişkisi

İslam medeniyetinin klasik çağında felsefe bütün bilim dallarını içerse de tıbbın bü bilimler arasındaki yeri ve onun, özellikle felsefenin teorik kısmıyla ilişkisi belirsizlikler içermektedir. Bu çalışma, sözkonusu iki disiplin arasındaki ilişkiyi, İbn Hindû'nun (ö. 423/1032) Miftâhu't-tıbb {Tıbbın Anahtarı) adlı eseri çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. 10.-11. yüzyıl İslam medeniyetinde felsefe ve tıp alanında önde gelen isimlerden biri olan İbn Hindû, tüm felsefî ilimleri, bir tabibin ihtiyacını açısından ele almakta ve eserinin sonunda, tıp öğrencileri için temel mantık, felsefe ve tıp terimlerini içeren bir sözlüğe yer vermektedir.

Does a phylician need philosophy? Ibn Hindu on the relationship between philosophy and medicine

Although philosophy during the classical period of Islamic civilization covers all branches of science, the place of medicine among other sciences and its relationship theoretical part of philosophy in particular is not clear. This paper aims to analyze the relationship between these two disciplines on the basis of Ibn Hindû's (d. 423/1032) Miftâh al-tibb {The Key to Medicine). Ibn Hindû, an important figure of philosophical and medical circles of 10th and 11th centuries in Islamic civilization, examines all philosophical sciences according to need of a physician and at the end of his work, gives a list of basic logical, philosophical and medical terms for the students of medicine.

PDF

___

Aristoteles, İkinci Çözümlemeler, çev. Ali Houshiary, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2005.
Erdemir, Ayşegül Demirhan, "Ali b. el-Abbas el-Mecûsî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. II (İstanbul 1989), s. 379-380.
Fârâbî, İhsâu 'l-ulûm, nşr. Muhsin Mehdî, Fârâbî: Kitâbu 'l-Mille ve nusııs uhrcı, 2. bsk., Beyrut: Dâru'l-meşrık, 1991.
Gutas, Dimitri, "İbn Sînâ Devrinde Tıp Teorisi ve Bilimsel Metot", İbn Sînâ nın Mirası, ed.-çev. M. Cüneyt Kaya, 2. bsk., İstanbul: Klasik Yayınları, 2010, s. 229-245.
Gutas, Dimitri, "Paul the Persian on the Classification of the Parts of Aristotle's Philosophy: A Milestone between Alexandria and Bagdad", Der Islam, sy. 60 (1983), s. 255-67.
Gutas, Dimitri, Avicenna and the Aristotelian Tradition: Introduction to Reading Avicenna's Philosophical Works, Leiden: E. J. Brill, 1988.
Halîfât, Sahbân, İbn Hindu: Sîretühû, ârâuhu'l-felsefıyye, müellefâtiihû, II c., Amman: Menşûrâtü Câmi'ati'l-Ürdüniyye, 1996.
Hârezmî, Mefâtîhu 'l-ulûm, nşr. Muhammed Kemaleddin el-Edhemî, Kahire 1349/1930.
Huneyn b. İshâk, Risâletü Huneyn b. İshâk ilâ Ali b. Yahyâ fi zikri mâ türcime min kütübi Câlînûs bi-ilmihî ve ba 'zi mâ lem yütercem, nşr. Abdurrahman Bedevî, Dirâsât ve nusûsfı'l-felsefe ve'l-ulûm inde'l-Arab, Beyrut 1981, s. 149-179.
İbn Hindû, Miftâhu't-tıb, nşr. Sahbân Halîfât, İbn Hindû: Sîretühû, ârâuhu'l-felsefıyye, müellefâtühû, Amman: Menşûrâtü Câmi'ati'l-Ürdüniyye, 1996, c. II, s. 572-785.
İbn Hindû, Mültekatât mine 'r-Risâleti 'l-müşevvika, nşr. Sahbân Halîfât, İbn Hindû: Sîretühû, ârâuhu'l-felsefıyye, müellefâtühû, Amman: Menşûrâtü Câmi'ati'l-Ürdüniyye, 1996, c. I, s. 195-201.
İbn Sînâ, el-Kânûn fî't-tıbb, nşr. İ. el-Kaşş, A. Zey'ûr, 4 c., Beyrut: İzzeddin, 1413/1993.
İbn Sînâ, Mantıku'l-meşrıkiyyîn ve'l-kasîdetü'l-müzdevice fı'l-mantık, Kahire: Matba'atü'l-mürîd, 1328/1910.
İbn Sînâ, Risâle fi aksâmi 'l-ulûmi 'l-akliyye, Tis 'u resâil fi 'l-hikme ve 't-tabî 'iyyât içinde,Kahire: Dâru'l-Arab, 1989, s. 104-118.
Jolivet, J., "Classification of the Sciences", Encylopedia of the History of Arabic Science, ed. R. Rashed, R. Morelon, London: Routledge, 1996, c. Ill, s. 1008-1025.
Kaya, M. Cüneyt, "Tabipler İçin Felsefe: İbn Hindu'nun Felsefe Tasavvuru ve Sözlüğü", Felsefe Arkivi, sy. 34 (2009) (yakında yayınlanacak).
Kindî, İlk Felsefe Üzerine (Kitâb fı'l-felsefeti'l-ûlâ), çev. Mahmut Kaya, Kindi: Felsefi Risaleler, 2. bsk., İstanbul: Klasik Yayınları, 2006.
Kutluer, İlhan, İslâm 'in Klasik Çağında Felsefe Tasavvuru, İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
el-Mecûsî, Ali b. el-Abbas, Kâmilü's-sınâ'ati'l-tıbbiyye, ed. Fuat Sezgin, 2 c., Frankfurt am Main: Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften, 1996 (eserin 1294 tarihli baskısının tıpkıbasımıdır).
el-Mesîhî, Ebû Sehl, "Esnâfu'l-ulûmi'l-hikemiyye", nşr. Muhammed Takî Dânişpejuh, Tahkîkât-ı İslâmî, VI/1-2 (1370 hş./[1991-1992]), s. 211-220.
et-Taberî, Ali b. Rabben, Firdevsü'l-hikme fı't-tıb, nşr. Muhammed Zübeyr es-Sıddîkî, Berlin: Matba'a-i Âftâb, 1928.
Taylan, Necip, "Ali b. Rabben et-Taberî", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), c. II (İstanbul 1989), s. 434-436.
Ullmann, Manfred, Islamic Medicine, Edinburgh: Edinburgh University Press, 1978.

Kutadgubilig: Felsefe Bilim Araştırmaları-Cover

ISSN: 1303-3387
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2002
Yayıncı: Dergah Yayınları A.Ş.

Arşiv