11937

MODERN BİLİMİN SOSYOEKONOMİK TEMELLERİ ÜZERİNE HESSEN-GROSSMAN TEZİNE DAYALI BİR İNCELEME

Bu makalede amacımız Gideon Freudenthal ve Peter Mclaughlin editörlüğünde2009 yılında Springer basımıyla yayımlanmış The Social and Economic Rootsof The Scientific Revolution adlı eser temelinde Marxist bilim tarihi yazımınınönemli örneklerinden biri olan Boris Hessen ve Henryk Grossmann teziniincelemek, bu doğrultuda modern bilimin ortaya çıkış süreçlerini, diyalektikmateryalizmin bilgi süreçlerini analiz yöntemiyle, Newton’un ve Descartes’ınmekanistik evren görüşüne ulaşmasına neden olan sosyoekonomik arka planıortaya koymaktır. Hessen tezinde, Burjuva’nın ihtiyaçları temelinde Avrupa’dailetişim, endüstri ve savaşların mekanik bilimin çeşitli dalları ile ilişkisi araştırılmış,Grossmann tezinde ise, 15. yüzyılda Leonardo Da Vinci örneği üzerinden,makineleşmenin gereği ve sonuçları doğa kavrayışındaki değişikliğe yol açmasıbakımından incelenmiştir. Modern bilimin oluşum süreci salt bir entelektüel etkinlikolmayıp aynı zamanda temelini emek süreçlerinde bulur. Hessen-Grossmanntezine göre, entelektüel üst yapı maddi alt yapı tarafından zorunlu olarakbelirlenir. Bilimsel gelişmelerin ardında göz ardı edilemeyecek kadar büyüksosyoekonomik etkenler vardır. Çalışmamızda Hessen-Grossmann tezi eksenindebilimsel gelişmelerin ardındaki sosyoekonomik arkaplanı analiz edeceğiz vemaddi temellerin entelektüel gelişimdeki inkâr edilemez etkisini ele alacağız.

ON THE SOCIOECONOMIC FOUNDATIONS OF MODERN SCIENCE: AN INVESTIGATION BASED ON THE HESSEN-GROSSMAN THESIS

In this article, our aim is to analize the book The Social and Economic Roots of The Scientific Revolution, edited by Gideon Freudenthal and Peter Mclaughlin. It is an important example for the application of Marxist method in the History of Science. It deals with Boris Hessen and Henryk Grossmann’s analysis of the emergence of modern science. Latter looked at Newton and Descartes’s understanding of mechanistic universe and how it is related to their socioeconomic background by applying the method of dialectical materialism. Hessen investigated the relationship between the science of mechanics and -in line with the needs of the bourgeois in Europe- communication, industry and wars. Meanwhile, Grossmann tackles with Leonardo da Vinci’s works as an entry point for discussing how the need for mechanization and its results have altered the view of nature. Modern science evolved, according Hessen-Grossmann, not simply as a result of intellectual activities but it is also determined by labor processes. According to Hessen-Grossmann thesis, intellectual superstructure is determined by the material infrastructure. Behind every scientific improvement, there are numerous socioeconomic determinants which can not be ignored. This study will analize the socioeconomic background which influence the scientific improvements. We will argue that the influence of material background on the intellectual developments and progress is undeniable..

___

Alatlı, Alev; Batıya Yön Veren Metinler II. 2. baskı, İstanbul: Alfa Yayınları, 2016.

Alatlı, Alev; Batıya Yön Veren Metinler IV, 2. baskı, İstanbul: Alfa Yayınları, 2016.

Aristoteles; Metafizik,. çev. Ahmet Arslan, 4. baskı, İstanbul: Sosyal Yayınları, 2012.

Aristoteles; Fizik, çev. Saffet Babür, 5. baskı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2014.

Bachelard, Gaston; Bilimsel Zihnin Oluşumu, çev. Alp Tümertekin, 1. baskı, İstanbul: İthaki Yayınları, 2013.

Balcı, Mehmet Emin; “Pathos ve Ethos ArasıI Bir Kavram: Bilim Sosyolojisi”, FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Güz 2011, S. 12, s. 79-89.

Balkız, Bekir ve Öğütle, Vefa Saygın; Bilim Sosyolojisi İncelemeleri, 2. baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2016.

Borkenau, Franz; Der Übergang vom feudalen zum bürgerlichen Weltbild, Paris: Librairire Felix Alcan,1934.

Brutt, Edwin Arthur; The Metaphysical Foundations of Modern Science, Atlantic Highlands, N.J.: Humanities Press, 1980.

Bumin, Tülin; Tartışılan Modernlik Descartes ve Spinoza, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1996.

Colish, Marcia L.; “Machiavelli’s Art of War: A Reconsideration”, Renaissance Quarterly, c. 51, S.4, Cambridge University Press, Winter 1998, s. 1151-68.

Comte, Aguste; Pozitif Felsefe Kursları, 1. baskı, İstanbul: Sosyal Yayınları, 2001.

Cushing, James T.; Fizikte Felsefi Kavramlar 1, çev. B. Özgür Sarıoğlu, 2. baskı, İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları, 2010.

Çotuksöken, Betül ve Saffet Babür; Metinlerle Orta Çağ’da Felsefe, 1. baskı, İstanbul: Ara Yayıncılık, 1989.

Daston, Lorraine; “Science Studies and the History of Science”, Critical Inquiry, c. 35, S. 4, The Fate of Disciplines, ed. James Chandler, 2009, s. 801.

Demir, Ömer; Bilim Felsefesi, Ankara: Vadi Yayınları, 2009.

Denkel, Arda; İlk Çağ’da Doğa Felsefeleri, 1. baskı, İstanbul: Doruk Yayıncılık, 2003.

Denkel, Arda; Bilginin Temelleri, 2. baskı, İstanbul: Doruk Yayıncılık, 2011.

Descartes, René; Felsefenin İlkeleri, çev. Mesut Akın, 13. baskı, İstanbul: Say Yayınları, 2014.

Descartes, René; Yöntem Üzerine Konuşma, çev. Özcan Doğan, 1. baskı, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2014.

Engels, Friedrich; Anti-Düring, çev. Kenan Somer, 4. baskı, Ankara: Sol Yayınları, 2003.

Feyerabend, Paul; Bilim Kilisesi, çev. Cevdet Cerit, 1. baskı, İstanbul: Pınar Yayınları, 1991.

Gavroğlu, Kostas; Bilimlerin Geçmişinden Tarih Üretmek, çev. Ari Çokona, 1.baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2006.

Gilderhus, Mark T.; Tarih ve Tarihçiler Tarih Yazıcılığına Giriş, çev. Emine Sonnur Özcan, 1. baskı, Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi, 2011.

Gilson, Ettienne; Orta Çağ Felsefesinin Ruhu, çev. Şamil Öçal, 1.baskı, İstanbul: Açılım Kitap Pınar Yayınları, 2003.