Franz Brentano'da İç Algı ve İç Gözlem Arasındaki Fark

Algı konusu ve algının işleyişi deneysel psikolojide derin bir ehemmiyete sâhiptir. Bu makalede iç algı ve iç gözlem arasındaki fark; 19. ve 20. yy. felsefe dünyasını ve özellikle de bu dönemdeki ruhbilim(nefisbilim) çalışmalarını derinden etkilemiş olan ünlü filosof Franz Brentano'nun (1838-1917) düşünceleri ve bu alana kazandırdığı yeni kavramlar göz önünde bulundurularak açıklanmaya çalışılmıştır. Brentano'nun, yoğun olarak ilgilendiği algı mevzûsuna yeni açılımlar getirdiği ve düşüncelerinin batı felsefesinde hâlâ güncelliğini ve hatta gizemini korumakta olduğunu müşâhede ediyoruz. Makalenin esas amacı; Brentano'nun, fenomen, görünüş ve algı konularına yüklediği yeni anlamları göz önünde bulundurarak, onun iç algı ve iç gözlem konularını anlayışını irdelemektir. Algı ve gözlem kavramlarını birbirlerinden ayıran ana nedenleri; algı ve gözlem aracılığıyla dış dünyadan neleri kazanabileceğimizi sorgulayarak ve elden geldiğince konunun derinliğine nüfûz ederek ortaya çıkarmaktır.

The Defference Between Inner Perception and Inner Observation of Franz Brentano

The subject of perception and its function have a great importance on the empirical psychology. In this article I tried to explain the difference between inner perception and inner observation in accordance with the thesis of Franz Brentano (1838-1917) who had great influence on the philosophical thinking and especially on the psychological research of the 19th and 20th century. The significant message of the article is on one hand the idea that "what we perceive as inner perception can never be the object of inner observation," but on the other hand to support the theme by detained edits and further to find out what differences exist between the perception and observation as a method of gaining knowledge about the external world.

PDF

___

Albertazzi L. The School of Franz Brentano. Dordrecht 1996.

Antonelli, Mauro Seiendes, Bewusstsein, Intentionalität im Frühwerk von Franz Brentano, Alber, 2001.

Brandl, Johannes Innere Wahrnehmbarkeit und intentionale Inexistenz als Kennzeichen psychischer Phänomene, Brentano Studien IV 1992/1993, Hrsg. von Wilhelm Baumgartner, Franz-Peter Burkard, Franz Wıedmann In Verbindung mit der Franz Brentano Foundation, Verlag Röll 1993, Würzburg, S.131-155.

Baumann, Peter Erkenntnistheorie, Lehrbuch Philosophie Verlag J.B. Metzler Stuttgart-Weimar, 2002.

Brentano, Franz Psychologie vom empirischen Standpunkt, I Bd. Felix Meiner Verlag, Unveränderter Nachdruck 1973 der Ausgabe von 1924, Hamburg.

Brentano, Franz Psychologie vom empirischen Standpunkt, II Bd. Felix Meiner Verlag , Unveränderter Nachdruck 1973 der Ausgabe von 1924, Hamburg.

Brentano, Franz Psychologie vom empirischen Standpunkt, III Bd. Felix Meiner Verlag, Unveränderter Nachdruck der Ausgabe von 1925, Hamburg 1959.

Brentano, Franz Untersuchungen zur Sinnespsychologie, Über Individuation, multiple Qualität und Intensität sinnlicher Erscheinungen hrsg. von Roderick M. Chisholm Hamburg, Meiner, 1979. S.66-68.

Brentano, Franz Über die Zukunft der Philosophie, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1968.

Brentano, Franz “Philosophische Untersuchungen zu Raum, Zeit und Konti-nuum” Aus d. Nachlaß mit Anmerkungen von Alfred Kastil hrsg. u. eingeleitet von Stephan Körner 1. Aufl. Hamburg, Meiner, 1976.

Duralı, Teoman “Türkce’nin Felsefe-Bilim Sözlüğü” Kutadgubilig Felsefe Bilim Araştırmaları Dergisi, Sayı 5 Mart 2004, s. 317.

Kraus, Oskar Franz Brentano: Zur Kenntnis seines Lebens und seiner Lehre mit Beitrigen von Carl Stumpf und Edmund Husserl. München 1919.

Prechtl Peter, Burkard Franz-Peter, Metzler Philosophie Lexikon 2. Auflage, Stuttgart 1999.

Schneider, Norbert: Erkenntnistheorie im 20. Jahrhundert, Philipp Reclam jun., Stuttgart, 1998.

Smith B. Austrian Philosophy. The Legacy of Brentano 1994.

Ulfig, Alexander: Lexikon der philosophischen Begriffe, Komet Verlag GmbH, Köln, 2003.