Eleştirel Düşünme Becerisi Öğretim Programı Tasarısının Öğrencilerin Yansıtıcı Düşünme Becerilerine Etkisi

Bu çalışmanın amacı araştırmacılar tarafından geliştirilen eleştirel düşünme becerisi öğretim program tasarısının, 5. sınıf öğrencilerinin yansıtıcı düşünme becerileri üzerindeki etkisini belirlemektir. Araştırma sürecinde eleştirel düşünme becerisi öğretim program tasarısı öğrencilere beceri temelli bir yaklaşımla uygulanmış ve araştırmada ihtiyaç duyulan veriler yarı deneysel desen ile elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Afyonkarahisar il merkezinde bulunan iki ortaokuldaki iki adet beşinci sınıf oluşturmaktadır. Öğrencilerin yansıtıcı düşünme becerilerini ölçmek için Yıldırım (2012) tarafından geliştirilen “Yansıtıcı Düşünme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda deney grubunun yansıtıcı düşünme ölçeğinden elde ettiği erişi puanlarının anlamlı olarak farklılaştığı belirlenmiştir. Buna ek olarak deney grubundaki öğrencilerin beceri temelli eleştirel düşünme öğretimi sürecindeki yansıtıcı düşünme erişi puanları bilgisayar, tablet ve akıllı telefon başında geçirilen günlük zaman ve interneti kullanma amacı değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterirken, cinsiyet, sosyoekonomik düzey, bir ayda okunan kitap sayısı, TV başında geçirilen günlük zaman ve ders dışı etkinliklere katılım durumu değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler:

eleştirel düşünme, yansıtıcı düşünme, program tasarısı

The Effect of Curriculum Design of Critical Thinking on Students’ Reflective Thinking Skills

The aim of this study is to determine the effect of curriculum design of critical thinking skill that was developed by researchers on reflective thinking skills of 5th grade students. In the research process, curriculum design of critical thinking skill was implemented by a skill-based approach and the data which is needed was obtained by quasi-experimental design. The study group of this research consists of two fifth grade classrooms in two secondary schools located in Afyonkarahisar city center in 2015-2016 academic years. The "Reflective Thinking Scale" developed by Yıldırım (2012) was used to measure the reflective thinking skills of the students. As a result of the analysis of data, gain scores that were obtained from reflective thinking scale of experimental group indicated a statistically significant difference. In addition to this gain scores that were obtained from reflective thinking skill test of experimental group indicate a statistically significant difference according to daily time spent on computer, tablet and smart phone, purpose of using internet variables. Contrary to this, gain scores did not indicate a statistically significant difference according to gender, socio-economic level, number of books read in a month and participation in extracurricular activities.

Keywords:

critical thinking, reflective thinking, curriculum design,

PDF

___

Aktaş, B. Ç. (2016). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin eleştirel okuma özyeterlik algısı ve yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1186-1202. doi: 10.17755/esosder.76856.
Beyer, B. (1995). Critical thinking. Indiana: Phi Delta Kappa Educational Foundation.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Chi, F. (2010). Reflection as teaching inquiry: Examples from Taiwanese in‐service teachers. Reflective Practice, 11(2), 171-183. doi: 10.1080/14623941003672410.
Choy, S. C. & Oo, P. S. (2012). Reflective thinking and teaching practices: A precursor for incorporating critical thinking into the classroom. International Journal of Instruction, 5(1), 167-182. Retrieved from http://www.e-iji.net/dosyalar/iji_2012_1_11.pdf.
Demirbaş, B. (2012). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin yansıtıcı düşünme beceri düzeyleri ile öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme tekniklerini bilme ve tercih etme sıklıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Duchscher, J. E. (1999). Catching the wave: understanding the concept of critical thinking. Journal of Advanced Nursing, 29(3), 577-583. doi: 10.1046/j.1365-2648.1999.00925.x
Elaldı, Ş. (2013). Yansıtıcı düşünme etkinlikleri ile destekli tam öğrenme modelinin tıp fakültesi öğrencilerinin üstbiliş becerileri, öz-düzenleme stratejileri, öz-yansıtma becerileri, öz-yeterlik inançları, eleştirel düşünme becerileri ve akademik başarılarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Elder, L. & Paul, R. (2004). Critical thinking and the art of close reading (part IV). Journal of Developmental Education, 28(2), 36–37. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ718574.pdf.
Ennis, R. (1997). Incorporating critical thinking in the curriculum: an introduction to some basic issues. Inguiry: Critical Thinking Across the Disciplines, 16(3), 1-9. Retrieved from http://faculty.education.illinois.edu/rhennis/documents/IncorpY400dpiBWNoDropPp1-9PrintD.pdf.
Epstein, R. L. & Kernberger, C. (2006). Critical thinking (Third Edition). Canada: Thomson Wadsworth.
Gelter, H. (2003). Why is reflective thinking uncommon. Reflective Practice, 4(3), 337–345. Retrieved from https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:978213/FULLTEXT01.pdf.
Griffin, M. (2003). Using critical incidents to promote and assess reflective thinking in preservice teachers. Reflective Practice, 4(2), 207-220. doi: 10.1080/14623940308274.
Halpern, D. F. (1996). Thought and knowledge: an introduction to critical thinking (3rd ed.). Mahwah, NJ: L. Erlbaum Associates.
King, P. M. & Kitchener, K. S. (1994). Developing reflective judgment: Understanding and promoting intellectual growth and critical thinking in adolescents and adults. San Francisco: Jossey-Bass.
Kurnaz, A. (2013). Eleştirel düşünme öğretimi etkinlikleri planlama-uygulama ve değerlendirme. (2. Baskı). Konya: Eğitim Kitabevi.
Mason, M. (2008). Critical thinking and learning. USA: Blackwell Publishing.
Moon, J. (2008). Critical thinking: An exploration of theory and practice. London and New York: Routledge.
Norton, J. L. (1994). Creative thinking and locus of control as predictors of reflective thinking in pre-service teachers, Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED366579.pdf.
Özensoy, A. U. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sosyal bilgiler dersinin eleştirel düşünme becerisine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Paul, R. & Elder, L. (2013). Kritik düşünce (Esra Aslan & Gamze Sart Çev.). Ankara: Nobel Yayınları (2012).
Rodgers, C. (2002). Defining reflection: another look at John Dewey and reflective thinking. Teachers College Record, 104(4), 842–866. Retrieved from http://www.bsp.msu.edu/uploads/files/Reading_Resources/Defining_Reflection.pdf.
Ross, D. D. (1989). First steps in developing a reflective approach. Journal of Teacher Education, 40(2), 22-30. doi: 10.1177/002248718904000205
Ruggerio, V. R. (1990). Beyond feelings: a guide to critical thinking (Third Edition). California: Mayfield Publishing Company.
Saçlı, F. (2013). Yaratıcı drama eğitiminin aday beden eğitimi öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerileri ve eğilimleri üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Semerci, N. (2000). Kritik düşünme ölçeği. Eğitim ve Bilim, 25(116), 23-27. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/download/5275/1438 adresinden alınmıştır.
Semerci, N. & Yanpar Yelken, T. (2010). İlköğretim programlarındaki ortak temel becerilere ilişkin öğretmen görüşleri (Elazığ ili örneği). Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 8(2), 47-54. http://web.firat.edu.tr/daum/default.asp?id=99 adresinden alınmıştır.
Şahin, A. (2015). Öğretim ilke ve yöntemleri. G. Ocak (Ed.) içinde Temel öğretme-öğrenme yaklaşımları (stratejiler). (ss. 214-257). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Şahin, A. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 108-119. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/70293 adresinden alınmıştır.
Taggart, G. L. & Wilson, A. P. (1998). Promoting reflective thinking in teachers 44 action strategies. California: Corwin Press.
Tican, C. (2013). Yansıtıcı düşünmeye dayalı öğretim etkinliklerinin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine, eleştirel düşünme becerilerine, demokratik tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Ünver, G. (2003). Yansıtıcı düşünme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Weast, D. (1996). Alternative teaching strategies: The case for critical thinking. Teaching Sociology, 24, 189-194. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/1318809?seq=1#page_scan_tab_contents.
Wilson, J. & Jan, L. W. (1993). Thinking for themselves developing strategies for reflective learning. Australia: Eleanor Curtain Publishing.
Yıldırım, C. (2012). Bilimsel süreç becerileri etkinliklerinin ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin yansıtıcı düşünmelerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.