Okul Yöneticilerininve Öğretmenlerin Değerlendirme Sürecinde Örgütsel Adalete İlişkin Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma
Öğretme öğrenme sürecinin geliştirilmesinde önemli bir etken olan değerlendirme, öğrencilere nitelikli bir eğitim sağlarken öğretmenlere ise kendilerini geliştirme fırsatı sunmaktadır. Bu iki süreci önemli ölçüde etkileyen değerlendirmenin adil olması ise örgütün verimliliği, çalışanların örgüte bağlılığı ve iş doyumu gibi etkenler açısından örgütsel etkililiği olumlu yönde etkileyebilmektedir. Bu araştırmada Aydın ili Efeler ilçesinde bulunan Anadolu liselerinde görev yapan müdürlerin ve öğretmenlerin değerlendirme sürecinde örgütsel adalete ilişkin görüşleri incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle desenlenen araştırmada görüşme tekniği kullanılmıştır. Veriler, Aydın ili Efeler ilçesinde bulunan 7 Anadolu lisesinde görev yapan 7 müdür ve 14 öğretmen ile yapılan görüşmeler yoluyla toplanmıştır. Müdürlere ve öğretmenlere, "adalet, örgütsel adalet ve değerlendirme sürecinde adalet" ile ilgili olarak altı soru sorulmuştur. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler içerik ve betimsel analiz teknikleri ile analiz edilmiştir. Bulgulara göre müdürler değerlendirme sürecinde örgütsel adalet kavramını genellikle 'örgütte tüm çalışanlara hak ettiklerini verme, herkese eşit mesafede durma, ders dağılımlarını adil olarak planlama ve mevzuata göre davranma' şeklinde algılamaktadırlar. Adalet kavramını öğretmenler ise temelde 'eşitlik, hakkaniyet, emek harcayanın emeğine ve niteliklerine göre değer verme' olarak tanımlamaktadırlar. Değerlendirme süreci ile ilgili olarak okul müdürleri özellikle ders dağıtımı konusunda adil olduklarını belirtirken, öğretmenler dönüt almadan yapılan değerlendirmenin amacına ulaşmadığını belirtmişlerdir. Değerlendirme ile ilgili olarak öğretmen algıları ise bütünüyle sürecin adil olmadığı yönündedir. Müdür ve öğretmenlerin ortak noktası ise değerlendirme sürecinin tam anlamıyla adil olabilmesi için standart değerlendirme kriterlerinin olması gerektiğidir. Araştırma sonuçları ilgili alan yazınla ilişkili bir biçimde tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.
A Qualitative Investigation on the Views of School Principals and Teachers about Organizational Justice in Evaluation Process
Evaluation which is an important factor during the development of teaching-learning process is providing students a quality education while it offers teachers the opportunity of improving themselves. The fairness of the evaluation that affects these two process significantly increases organizational efficiency like organizational productivity, organizational commitment and job satisfaction. In this study, administrators' and teachers' perceptions related to organizational justice in evaluation process in Aydın Anatolian High Schools were examined. The research was designed as a qualitative study and has been performed through interviews. The data were gathered from 7 administrators and 14 teachers by semi structured interview method. Six questions were asked to administrators related to organizational justice in evaluation process. Content and descriptive analysis techniques were used to analyze the data. According to findings, school administrators perceive the concept of organizational justice in evaluation process as "giving employees what they deserve in the organization, being at an equal distance to all, being fair in distribution of courses and behaving according to the legislation". The teachers at Anatolian high schools define the justice as "equality, fairness, valuing according to efforts and quality of teachers". The administrators emphasize that they are fair regarding the distribution of the courses. However, it is referred from the research that administrators are not fair with teachers from the point of distributive justice in evaluation process. It is seen that the perception of teachers related to the organizational justice is not as totally fair. The common point that both administrators and teachers have is necessity of the standard criteria in evaluation process
___
- Akbaba-Altun, S. ve Memişoğlu, S. P. (2008). Performans değerlendirmesine ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (53), 7-24.
- Aktaş, E. ve Üner, N. (2010). Performans değerlendirme sistemlerinin örgütsel adalet algısı üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Aydın, İ. (2014). Öğretimde denetim. Ankara: Pegem Akademi.
- Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi. Ankara: Hatiboğlu.
- Babaoğlan, E. ve Ertürk, E. (2013). öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 87-101.
- Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
- Balkar, B. ve Şahin, S. (2010). İlköğretim II. kademe öğretmenlerinin öğretmen performansını değerlendirme model ve uygulamalarına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 9(1), 396-412.
- Başaran, İ. E. (1994). Eğitim yönetimi. Ankara: Kadıoğlu.
- Berg, B. L. (2001). Qualitative research methods for the social sciences. Boston: Allyn and Bacon.
- Beugr, C. D. (2002). Understanding organizational justice and its impact on managing employees: An African perspective. The International Journal of Human Resource Management, 13(7), 1091-1104.
- Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Akademi.
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
- Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86, 386- 400.
- Çelebi, N., Vuranok, T. T. ve Turgut, I. H. (2015). İlk ve ortaokullarda öğretmenlerin ödül sistemine ilişkin görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 75-104.
- Erel, D. (1997). Başarım değerlemede adalet ve işgorenlerin doyumu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52(1-4), 287-298.
- Eren, E. (2012). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta.
- Eroğlu, Ş. G. (2014). Çalışanların örgütsel adalet algısının örgütsel güven üzerindeki etkileri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 1(1), 53- 66.
- Folger, R. V., & Cropanzano, R. (1998). organizational justice and human resource management. USA: Saga Publications Inc.
- Folger, R. V., Cropanzano, R., & Konovsky, M. A. (1992). A due process metaphor for performance appraisal. Research in Organizational Behavior, 14, 129-177.
- Güney, S. (2011). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel.
- Gürbüz, S. (2007). Yöneticilerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının iş tatmini ve algıladıkları örgütsel adalet ile ilişkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Irak, D. U. (2004). Örgütsel adalet: Ortaya çıkışı, kuramsal yaklaşımlar ve bugünkü durumu. Türk Psikoloji Yazıları, 7(13), 25-43.
- İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Konya: Çizgi.
- İşcan, Ö. F. ve Nakdiyok, A. (2004), Çalışanların örgütsel bağdaşımlarının belirleyicileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59(1), 181-201.
- Johnson, B. ve Christensen, L. (2014). Nicel, nitel ve karma araştırma (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
- Kuş, E. (2003). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı.
- MEB (2002). Okulda performans yönetimi taslak model. Ankara: MEB EARGED.
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expande sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Nabatchi, T., Bingham, L. B., & Good, D. H. (2007). Organizational justice and workplace mediation: A six factor model. International Journal of Conflict Management, 18(2), 148-176.
- Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 45-65.
- Özgan, H. ve Bozbayındır, F. (2011). Okullarda adil olmayan uygulamalar ve etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 66-85.
- Özmen, F. ve Üzmez, İ. T. (2007). Örgütsel etkililik açısından performans değerlendirme-iş ve eğitim örgütlerinde performans değerlendirme süreci. e-Journal of New World Sciences Academy, 2(1), 14-30.
- Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 307-331.
- Süzen, A. Z. (2007). İnsan kaynakları yönetim süreçleri çerçevesinde öğretmen değerlendirmesinde performans değerlendirme: Özel bir ilköğretim okulundaki sınıf öğretmenlerinin görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
- Şahin, B. ve Taşkaya, S. (2010). Sağlık çalışanlarının örgütsel adalet algılarını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 13(2), 85-113.
- Şeşen, H. ve Basım, H. N. (2010). Çalışanların adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. ODTÜ Geliştirme Dergisi, (37), 171-193.
- Tan, Ö. ve Çetin, C. (2011). Performans değerlendirme sistemine ilişkin örgütsel adalet algısının sistemden duyulan memnuniyet üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Tuna, M. (2013). Örgütsel adalet: Kamu ve özel sektör kuruluşlarında bir araştırma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 997-1023.
- Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (24), 543-559.
- Yıdırım, M. C. (2008). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin öğretmenlerin ödüllendirilmesine ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (56), 663-690.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Seçkin.
- Yılmaz, K. (2008). Devlet ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel adalet algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (10), 579- 616.
- Yürür, Ş. (2008). Örgütsel adalet ile iş tatmini ve çalışanların bireysel özellikleri arasındaki ilişkileri analizine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 295-312.
- ISSN: 1300-4832
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1995
- Yayıncı: Pegem Akademi Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.
Sayıdaki Diğer Makaleler
Okullardaki Paylaşılan Liderliğe İlişkin Ampirik Araştırmaların İncelenmesi
Okul Müdür Yardımcısı Görevlendirilmesine İlişkin Yönetici ve Öğretmen Görüşleri
NECDET KONAN, SALİH YILMAZ, Büşra BOZANOĞLU
ZEHRA KESER ÖZMANTAR, MEHMET SİNCAR
Okul İklimi ile Öğretmenlerin Özerklik Davranışları Arasındaki İlişki