Okul İklimine İlişkin Öğretmen ve Müdür Davranışları ile Örgütsel Bağlılık İlişkisinde İşkolikliğin Aracılık Etkisi

Bu çalışma okul iklimine ilişkin öğretmen ve okul müdürü davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişkide işkolikliğin aracılık etkisini belirlemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma ilişkisel tarama yöntemi ile tasarlanmıştır. Veri toplama aracı olarak Örgütsel İklim Ölçeği, DUWAS İşkoliklik Ölçeği ve Meyer ve Allen Örgütsel Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Kütahya’da ilk ve orta dereceli okullarda görev yapmakta olan 266 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın amacına uygun olarak farklı ölçüm modelleri oluşturulmuş ve modeller yapısal eşitlik modellemesi ile test edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre modellerden yalnızca iki tanesinin sınaması başarılı olmuştur. İşkoliklik aracı değişkeninin yalnızca destekleyici müdür davranışının örgütsel bağlılığın devam bağlılığı ve normatif bağlılık boyutları ile ilişkisinde aracılık etkisine sahip olduğu istatistiksel olarak ortaya konmuştur. Destekleyici müdür davranışı ile örgütsel bağlılık arasındaki pozitif yönlü ilişki öğretmenlerin sergilediği işkolik davranışlar ile pekişmektedir. Diğer bir ifade ile destekleyici müdür davranışlarının gözlemlendiği okullarda işkolik öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları diğer meslektaşlarına göre daha yüksektir. Ancak emredici müdür davranışı, kısıtlayıcı müdür davranışı, samimi öğretmen davranışı, meslektaşlar arası işbirlikçi öğretmen davranışı ve umursamaz öğretmen davranışı ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide işkolikliğin aracılık etkisinde bulunmadığı tespit edilmiştir.

The Mediating Effect of Workaholism in the Relationship between Teacher and Principal Behaviours Related to School Climate and Organizational Commitment

It was aimed to determine the mediating effect of workaholism in the relationship between teacher and principalbehaviours related to school climate and organizational commitment in this study. The study was designed throughcorrelational survey method. Organizational Climate Scale, DUWAS (Dutch Work Addiction Scale), Meyer andAllen Organizational Commitment Scale were used as data collection tools. 266 teachers working at primary andsecondary schools in Kütahya Province created the sample of the study. In accordance with the aim of the study,different measurement models were set and tested by structural equation modelling. In terms of the findings, thetests of only two models are successful. It is statistically proved that workaholism has a mediating effect only in therelationships between supportive principal behaviour and normative and continuance commitment dimensions oforganizational commitment. The positive relationship between supportive principal behaviour and organizationalclimate strengthens with the workaholic behaviours the teachers experience. In other words, workaholic teachersare more committed to their organizations in which the supportive principal behaviours are observed in comparisonwith their colleagues. However, any mediating effect of workaholism cannot be found in the relationships betweendirective principal behaviour, restrictive principal behaviour, collegial teacher behaviour, intimate teacher behaviour,disengaged teacher behaviour and organizational commitment.

PDF

___

Altun, S. A. (2001). Örgüt sağlığı. Ankara: Nobel Yayınları.
Altun, S. A. ve Memişoğlu, S. P. (2011). The effect of multiple source of performance evaluation on school climate. Elementary Education Online, 10 (2), 743-756.
Aziz, S. (2002). A study of workaholism: Toward clearing up the confusion (Doctoral dissertation). Bowling Green State University, Ohio.
Aziz, S., Uhrich, B., Wuensch, K. L., & Swords B. (2013). The workaholism analysis questionnaire: Emphasizing work-life imbalance and addiction in the measurement of workaholism. Journal of Behavioral ve Applied Management, 14 (2), 71-86.
Başol, G. ve Yalçın, B. (2009). Eğitim örgütlerinde Meyer ve Allen Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. 5th International Balkan Educational and Science Congress Full Text Book, 2, 497-507, Trakya University, Edirne, Turkey.
Bayraktaroğlu, S., Kutanis, R. Ö. ve Dosaliyeva, D. (2009). İşkoliklik ve örgütsel bağlılık: Bankacılık sektöründe karşılaştırmalı bir araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 21-23 Mayıs, Eskişehir.
Bayraktaroğlu, S., Yılmaz, S. E. ve Çetinel, E. (2015). İnsan kaynakları yönetimi bağlamında işkoliklik davranışları üzerine bir değerlendirme. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (15), 107-129.
Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, 59, 125-139.
Beek, I., Hu, Q., Schaufeli, W. B., Taris, T. W., & Schreurs, B. H. (2012). For fun, love, or money: What drives workaholic, engaged, and burned out employees at work?. Applied Psychology, 61 (1), 30-55.
Bilgen, N. (1990). Örgüt iklimi: Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
Broeck, A. V., Schreurs B., Witte, H. D., Vansteenkiste, M., Germeys, F., & Schaufeli, W. (2011). Understanding workaholics’ motivations: A self-determination perspective. Applied Psychology: An International Review, 60 (4), 600-621.
Buluç, B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 57 (15), 5-34.
Burke, R. J. (2000). Workaholism among women managers: Personal and workplace correlates. Journal of Managerial Psychology, 15 (6), 520-534.
Burke, R. J., & Koksal, H. (2002). Workaholism among a sample of Turkish managers and professionals: An exploratory study. Psychological Reports, 91 (1), 60-68.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Byrne, B.M. (1998), Structural equation modeling with LISREL, PRELIS and SIMPLIS: Basic concepts, applications and programming. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M., & Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111 (1), 180-213.
Çekmecelioğlu, H. G. (2006). Örgüt iklimi, duygusal bağlılık ve yaratıcılık arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi: Bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (2), 153-168.
Çetin, M. Ö. (2004). Örgüt kültürü ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çokluk, Ö. ve Yılmaz, K. (2010). The relationship between leadership behaviour and organizational commitment in Turkish primary schools. Bilig, 54, 75-92.
Doğan, T. ve Tel, F. D. (2011). Duwas İşkoliklik Ölçeği Türkçe formunun (DUWASTR) geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 61-69.
Douglas, E. J., & Morris, R. J. (2006). The antecedents of workaholism and other work behaviors. Career Development Internatıonal, 11 (5), 394-417.
Dönmez, B. ve Korkmaz, M. (2011). Örgüt kültürü-örgüt iklimi ve etkileşimleri. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 169-186.
Eshraghi H., Harati S. H., Ebrahimi K., & Nasiri M. (2011). The relationship between organizational climate and leadership styles of the managers of physical education offices in Isfahan Province. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5 (12). 1985-1990.
Gülova, A. A., İspirli, D. ve Eryılmaz, İ. (2014). İşkoliklik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik beyaz yakalılar üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 25-39.
Gürkan, G. Ç. (2006). Örgütsel bağlılık: Örgüt ikliminin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi ve Trakya Üniversitesi›nde örgüt iklimi ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin araştırılması (Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
Hair, J., Black, W. C., Barbin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2006). Multivariate data analysis with readings. New Jersey: Pearson Education International.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (1987). Educational administration: Theory, research, and practice. New York: Random House.
Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi. (Çev. Edt: S. Turan). Ankara: Nobel.
Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (1997). The road to open and healthy schools: A handbook for change. Thousand Oaks: Corwin Press.
Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools, healthy schools: Measuring organizational climate. London: Corwin Press.
Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1990). Socialization of student teachers. American educational research journal, 27 (2), 279-300.
Johnstone, A., & Johnston, L. (2005) The Relationship between organizational climate, occupational type and workaholism. New Zealand Journal of Psyschology, 34 (3), 181- 188.
Keller, A. C., Spurk, D., Baumeler, F., & Hirschi, A. (2016). Competitive climate and workaholism: Negative sides of future orientation and calling. Personality and Individual Differences, 96, 122-126.
Kesen, M. (2015). Örgütsel bağlılığın işkoliklik üzerindeki etkisi: Görgül bir araştırma. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Birimler Dergisi, 8 (4), 53-68.
Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13 (1), 57-91.
Korkmaz, M. (2011). İlköğretim okullarında örgüt iklimi ve örgüt sağlığının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1 (17), 117-139.
Kök, S. B. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın incelenmesine yönelik bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 291-310.
McMurray, A. J., Scott, D. R., & Pace, R. W. (2004). The relationship between organizational commitment and organizational climate in manufacturing. Human Resource Development Quarterly, 15 (4), 473-488.
Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1997). Commitment in the workplace. London: Sage Publications.
Özkaya, M. O., Kocakoç, İ. D. ve Kara, E. (2006). Yöneticilerin örgütsel bağlılıkları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir alan çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 2 (13), 77-96.
Özmen, Ö. T., Özer, P. S. ve Saatçioğlu, Ö. Y. (2005) Akademisyenlerde örgütsel ve mesleki bağlılığın incelenmesine ilişkin bir örnek araştırma. İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (2),1-14.
Pekdemir, I. ve Koçoğlu, M. (2014). İşkoliklik ile iş yaşam dengesi arasındaki ilişkide kişilik özelliklerinin aracılık rolü üzerine bir araştırma. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 309-337.
Porter, G. (1996). Organizational impact of workaholism: Suggestions for researching the negative outcomes of excessive work. Journal of Occupational Health Psychology, 1 (1), 70.
Schaufeli, W. B., Bakker A. B., Heijden, F., & Prins J. T. (2009). Workaholism, burnout and well-being among junior doctors: The mediating role of role conflict. Work ve Stress, 23 (2), 155-172.
Schaufeli, W. B., Taris, T. W., & Bakker, A. B. (2006). Dr. Jekyll or Mr. Hyde: On the di erences between work engagement and workaholism. In R. J. Burke (Ed), Research companion to working time and work addiction (pp.193-217). Glos: Edward Elgar Publishing.
Shapiro, F. R. (1984). Coinage of workaholic. American Speech, 375-375.
Snir, R., & Harpaz, I. (2004). Attitudinal and demographic antecedents of workaholism. Journal of Organizational Change Management, 17 (5), 520-536.
Snir, R., Harpaz, I., & Burke, R. (2006). Workaholism in organizations: New research directions. Career Development International, 11 (5), 369-373.
Spence, J. T., & Robbins, A. S. (1992). Workaholism: Definition, measurement, and preliminary results. Journal of Personality Assessment, 58 (1), 160-178.
Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
Taboli, H., Moghadam, R. K., Nia, M. K., & Bahramzade, M. (2016) Explanation of the relationship between organisational commitment and jop performance with the mediating role of workaholism among staff of Khorasan Razavi branches of Refah Bank in 2016. International Business Management, 10 (Special Issue 5), 6624-6630.
Turan, S. (1998). Measuring organizational climate and organizational commitment in human organizations (Doctoral disseretation). Ohio University, Ohio.
Varol, M. (1989). Örgüt kültürü ve örgüt iklimi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 44 (1), 195-222.
Wasti, S. A. (2000). Örgütsel bağlılığı belirleyen evrensel ve kültürel etmenler: Türk kültürüne bir bakış. İçinde Aycan, Z. (Ed.) Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları, (s. 201-224). Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2013). Örgüt iklimi ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1), 1-11.
Yılmaz, K., Altınkurt, Y., & Kesim, E. (2014). The relationship between school climate and the workaholism tendencies of teachers. Anthropologist, 18 (2), 277-288.
Yurter, Y. (2016). İlkokul ve ortaokullarda okul iklimi ile örgütsel yaratıcılık davranışları arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Yüceler, A. (2005). Örgütsel bağlılık ve örgüt iklimi ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Zohar, D. (2006). On the vicissitudes of the study of workaholism: A construct at a crossroad. Career Development International, 11 (5), 478- 482.

Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi-Cover

ISSN: 1300-4832
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 1995
Yayıncı: Pegem Akademi Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.