Uygurlarda Kötü Ruhlar ve Kötü Ruhlardan Korunmaya Yönelik Uygulamalar
Birçok çalışmaya konu alan ruhlar, düalist bir yapıya sahip olup iyi ve kötü olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İnsanlarının kendilerine zarar vermeyeceklerini düşündükleri ruhlar iyi olarak zarar verdikleri ve hastalıklara sebep oldukları düşünülen ruhlar ise kötü ruh olarak değerlendirilmiştir. Bu sebeple kötü ruhlardan kurtulmak ve uzak durmalarını sağlamak için bazı pratik ve uygulamalara başvurulmuştur. Köklü bir kültürel birikime sahip olan Uygurlarda, kötü ruhlardan korunmak için ruhlarla bağlantısı olduğu düşünülen perihon, cinkeş, dahan ve bahşi olarak adlandırılan ve olağanüstü özelliklere sahip olduğuna inanılan kişilere başvurulmuştur. Uygurlar, olağanüstü özelliklere sahip olan kişilere başvurmanın dışında bazı eşyaların da insanları kötü ruhlardan koruduğuna inanmış ve bu eşyaları kötü ruhlardan korunmak için kullanmışlardır. Kötü ruhların varlığına ait inançlar günümüzde de mevcuttur. Geçmişte kötü ruhlardan korunmak için yapılan bazı pratik ve uygulamalar, İslami unsurlarla harmanlanarak devam etmektedir. Çalışmada, Uygurlar arasında varlığına inanılan kötü ruhlardan bahsedilecek olup insanlara zarar verdiği ve hastalıkların sebebi olduğu düşünülen bu ruhlardan kurtulmak ve zarar vermelerini engellemek için yapılan uygulamalar üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Uygurlar, Kötü Ruhlar, Tedavi Uygulamaları
Evil Spirits and Practices for Protection from Evil Spirits in Uyghurs
Spirits, which are the subject of many studies, have a dualistic structure and are divided into two as good and bad. The spirits that people thought would not harm them were considered as good and the spirits that were thought to be harmful and cause illnesses were considered as evil spirits. For this reason, some practices and applications have been used to get rid of evil spirits and keep them away. In Uyghurs with a deep-rooted cultural background, In Uyghurs with a deep-rooted cultural background, in order to gain protection from evil spirits, people, who are thought to have connections with spirits such as perihon, jinkesh, dahan and bahşi and who are believed to have extraordinary properties, have been consulted. Apart from consulting people with extraordinary features, Uyghurs believed that some items also protect people from evil spirits and have used these to get protection from evil spirits. Beliefs about the existence of evil spirits still exist today. Some ancient practices and applications used to get protection against evil spirits continue as blended with Islamic elements. In the study, the evil spirits believed to exist among the Uyghurs will be mentioned, and the practices made to get rid of these spirits, which are thought to harm people and cause diseases and prevent them from harming will be emphasized.
Keywords:
Uyghurs Evil Spirits, Treatment Practices, Treatment Practices,
___
- Arslan K S (2010). Korkunun Kadınları: Cadılar ve Cadıcılık. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), 41-64.
- Arslan M (2005). Türk Destanlarında Evren Tasarımı. Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı.
- Atalay B (1985). Dîvanu Lugati’t-Türk Tercümesi, (DLT III). 3, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Çobanoğlu Ö (2009). Türk Halk Kültüründe Şeytan Telakkisi Üzerine Tespitler. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 269-282.
- Çobanoğlu Ö (2015). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Duvarcı A (2005). Türklerde Tabiat Üstü Varlıklar ve Bunlarla İlgili Kabuller, İnanmalar, Uygulamalar. Bilig, 32, 125-144.
- Duymaz A (2008). Türk Folklorunda Dış Ruh Tasarımı. Bilig, 45, 1-22.
- Frazer J G (2004). Altın Dal Dinin ve Folklorun Kökleri I. (Çev. Mehmet H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınevi.
- Işık R (2004). Türklerde Ağaçla İlgili İnanışlar ve Bunlara Bağlı Kültler. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 94-96.
- İnan A (1998). Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları. Makaleler ve İncelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1.
- İnayet A (2007). Türk Dünyası Efsane ve Masallarında Bir Dev Tipi: Yalmavuz/Celmoğuz. İzmir: Külcüoğlu Kültür Merkezi.
- İnayet A (2009). Bugünkü Uygurlarda Şamanlık ve Bir şaman Duası: Azâim Koşıkı” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 1(2), 42.
- Küçük M A (2013). Geleneksel Türk Dinindeki Ana/Dişil Ruhlara Mitolojik Açıdan Bakış. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1, 105-134.
- Nahmedov A (2016). Türklerde İsim Tabusu ve Bazı Yansımaları. Yeni Fikir, 17, 137-143.
- Ögel B (1995). Türk Mitolojisi II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Öger A (2017). Uygurlarda Muskacılık Geleneği ve Çağatayca Yazılmış Bir Muska Kitabı. Gazi Türkiyat, 20, 55-88.
- Öger A & Gönel T (2011). Uygur Türkleri Arasında Şamanlar ve Tedavi Yöntemleri. Turkish Studies, S. 6(4), 233-248.
- Öger A & Yıldız Altın K (2016). Uygurlarda Şamanizmden İslama Kötü Ruhların Dönüşümü. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 7, 14-25.
- Özen R & Yüksel E (2014). Kayseri Folklorunda Hayvanlar ile İlgili İnanışlar Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 11, 23-28.
- Rahman A (2006). Uyğurlarda Şamanizm. Pekin: Milletler Neşriyati.
- Roux J P (1999). Eskiçağ ve Ortaçağda Altay Türklerinde Ölüm. (Çev. Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Roux J P (2011). Eski Türk Mitolojisi. (Çev. Musa Yaşar Sağlam), Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
- Semet A & Ebeydullam D (2012). Uyğurlarda Tumar ve Tumarniñ Türliri Toğrisida. Ürümçi: Şincañ Üniversitesi İlmiy Jurnili, 1, 71-78.
- Serbest K (2018). Çağatayca Yazılmış Yusuf Beg-Ahmed Destanı (İnceleme ve Metin). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Şahin K & Toprak Ş (2016). Türk Kültüründe Ağacın Düşünsel ve Toplumsal Bağlamı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1309-1316.
- Tursun İ (2000). Kedimki Uyğur Medeniyiti. Ürümçi: Şincañ Halk Neşriyati.
- Uraz M (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
- Yavuz Y Ş (2008). Ruh, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35, İstanbul.
- Yıldız H (2013). Eski Uygur Türklerinde Şeytan Kavramı. Milli Folklor, 100, 213-224.
- URL-1. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c33d7810c46e0.85391178
- URL-2. http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/erman_artun_inanc_sistemleri.pdf
- URL-3. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c33d801ac2e65.52503668
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: Mersin Üniversitesi