Nevşehir bölgesinde bağcılık kültürü, Anadolu binlerce yıllık birikimi olan bir geleneğin devamı niteliğindedir. Yetiştirilen üzümler sadece yaş ve kuru üzüm olarak tüketilmemekte, aynı zamanda pekmez, sirke ve şarap yapımında da kullanılmaktadır. Pekmez, sirke ve şarap için kullanılacak üzümler “şaraphane”, “şaraplihane”, “şırahane” ya da “ şırhane” adı verilen özel yerlerde ezilip üzüm suyu elde edilir. Çalışma konumuz olan şırahaneler aynı zamanda Nevşehir’in geleneksel mimarisi ile bütünleşmiştir. Şırahaneler, kaya evlerde, mağaralarda, kiliselerde, manastırlarda ve evlerde görülmektedir. Bölgede bunun dışında adeta günümüz evlerini andıran, mutfak, yatak odası, kiler ve çeşitli yaşam alanlarının olduğu Özkonak Yeraltı Şehri, Derinkuyu Yeraltı Şehri, Kaymaklı Yeraltı Şehri, Tatlarin Yeraltı Şehri mimari yapılarında şırahaneleri barındırmaktadır. Şırahaneler yeraltı şehirlerinin dışında Göreme Açıkhava Müzesi’nde Yılanlı Kilise, Ürgüp İlçesi Cemil Köy’ün Doğusunda Bulunan Keşlik Manastırı’nda, Karşı Kilise (Saint Jean Kilisesi)’de ziyaretçilere tanıtılmaktadır. Günümüzde bölgedeki turizm faaliyetlerinin gelişmesiyle birlikte evler otellere dönüşmüş, şırahaneler/şaraphaneler asıl mimariden ayrılmadan, özgünlüğünü koruyarak konaklayan misafirlere doğal ortamında sergilenmekte ve misafirlere kültür turizmi bağlamında tanıtılmaktadır. Ayrıca otel odalarına tafana (mutfak), şırahane, mahzen odası vs. isimler verilerek konaklamak isteyenlerin dikkatine sunulmaktadır. Çalışmada, söz konusu yapıların tespit edilen sosyo-kültürel ve ekonomik yönleri halk bilimi ve kültür ekonomisi bağlamında ele alınıp değerlendirilmiştir.

The viticulture culture in the Nevşehir region is the continuation of a tradition that has accumulated thousands of years in Anatolia. The grapes grown are not only consumed as fresh and raisins, but are also used in molasses, vinegar and wine making. Grapes to be used for molasses, vinegar and wine are crushed in special places called “winery”, “wine house”, “şırahane” or “şırhane” and grape juice is obtained. Our subject of study, şırahane, is also integrated with the traditional architecture of Nevşehir. Şırahane can be seen in rock houses, caves, churches, monasteries and houses. Apart from this, Özkonak Underground City, Derinkuyu Underground City, Kaymaklı Underground City, Tatlarin Underground City, which resembles today's houses, have kitchens, bedrooms, cellars and various living spaces in the region. Apart from the underground cities, Şırahane are introduced to the visitors at the Yılanlı Church in Göreme Open Air Museum, in Keşlik Monastery in the east of Cemil Village in Ürgüp district and in Karşı Church (Saint Jean Church). Nowadays, with the development of tourism activities in the region, houses have turned into hotels, grape houses/wineries are exhibited in their natural environment to the guests who stay without leaving the original architecture, and are introduced to the guests in the context of cultural tourism. In addition, hotel rooms, tafana (kitchen), şırahane, cellar room, etc. It is presented to the attention of those who want to stay by giving names. In the study, the determined socio-cultural and economic aspects of the said buildings are handled and evaluated in the context of folklore and cultural economy.