Dijital Anlatılarda Erkeklik Temsilleri: Onur Saylak'ın Şahsiyet Dizisinin Göstergebilimsel Çözümlemesi

Toplumsal cinsiyet çalışmaları ilk dönemlerinde kadın kimliğine odaklanırken ardılı olan çalışmalarda erkekliğin inşası üzerine de çözümlemeler yapılmaya başlanmıştır. Elde edilen bulgular edebiyattan sinemaya birçok disiplinde yapılan araştırmalara katkı sunmuştur. Erkekliğin inşası, sinema ve televizyonda ele alındığında baş anlatı kişisi olan erkeklerin R. W. Connell’ın “hegemonik erkeklik” kavramıyla açıkladığı erkekliğin temsilcileri oldukları görülmüştür. Bu geleneksel anlatılarda, erkek anlatı kişileri, başta kadınlar olmak üzere yaşamlarındaki insanlar üzerinde doğrudan egemenlik kurmuş ya da kadınların kurtarıcıları olarak konumlandırılarak kahramanlaştırılmıştır. Bu çalışmanın amacı, dijital platformlarda yayınlanan anlatılarda erkeklik temsillerinde bir farklılık olup olmadığını göstergebilimsel yöntem çerçevesinde ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın veri tabanını Onur Saylak’ın yönettiği Şahsiyet dizisi oluşturmaktadır. Anlatıda hegemonik erkekliğin dışında, toplumsal cinsiyet rejiminin erkeklerden beklediği toplumsal cinsiyet rollerine uymayan ve “kahraman” olmayan, yenilebileceği de gösterilen Agâh Beyoğlu, Ateş Arbay ve Firuz adlı erkek karakterlerin eylemleri, eyleyen şeması kapsamında incelenmektedir. Anlatı kişilerinin eylemlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasında, eşitsizlik üzerine kurulan ataerkil yapının doğrudan etkisi olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte ataerkil yapının hegemonik erkeklik dışındaki erkeklik biçimlerine de yaptırımlar uyguladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

anlatılar, göstergebilim, Greimas, erkeklik, Şahsiyet

Representations of Masculinities in Narratives Published on Digital Platforms: Semiotic Analysis of Onur Saylak’s Series Named Şahsiyet

While the first period of gender studies focused on female identity, in the second period, the construction of masculinity was also started to be examined. The findings have contributed to research in many disciplines. When the construction of masculinity is discussed in cinema and television, it is seen that men who are the main narrative figures are the representatives of masculinity, which Connell explained with the concept of “hegemonic masculinity”. In these traditional narratives, men directly dominated the people in their lives, especially women, or were heroized by positioning them as the saviors of women. The aim of this study is to reveal whether there is a difference in the representations of masculinity in narratives published on digital platforms. Onur Saylak's series named Şahsiyet constitutes the database of the study. In the narrative, apart from hegemonic masculinity, the actions of the male characters named Agah Beyoğlu, Ateş Arbay and Firuz, who do not fit the gender roles that the gender regime expects from men and are not "heroes” and can be defeated, are examined within the scope of the actant schema. It has been revealed that the patriarchal structure based on inequality has a direct effect on the results of the actions of the three male narrative figures. However, it has been observed that the patriarchal structure punishes different forms of masculinity.

Keywords:

narratives, semiotics, Greimas, masculinity, Şahsiyet,

PDF

___

Atasü, Erendiz (2009). Bilinçle Beden Arasındaki Uzaklık. İstanbul: Everest Yayınları.
Bozok, Mehmet (2011). Soru ve Cevaplarla Erkeklikler. İstanbul: Sosyal Kalkınma ve Cinsiyet Eşitliği Politikaları Merkezi Derneği.
Butler, Judith (2008). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. Çev. Başak Ertür. İstanbul: Metis Yayınları.
Chandler, Daniel (2007). Semiotics: The Basics. London, New York: Routledge.
Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. Çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Connell, R. W. (2005). Masculinities. California: University of California Press.
de Beauvoir, Simone (1980). İkinci Cins–Kadın: Genç Kızlık Çağı. Çev. Bertan Onaran. İstanbul: Payel Yayınevi.
de Saussure, Ferdinand (1998). Genel Dilbilim Dersleri. Çev. Berke Vardar. İstanbul: Multilingual.
Demir, Sedat (2009). Göstergebilim, Umberto Eco ve Yapıtları Bağlamında Göstergebilime Katkıları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ereke, Yasemin (2019). Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Alternatif Bir Anlatı: Şahsiyet Örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ereke, Yasemin ve Paylayandemir, Gizem (2020). Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Alternatif Bir Anlatı: Şahsiyet Örneği. İnif E-Dergi, 5(1): 110-128.
Kabadayı, Lale (2001). “Toplumsal Cinsiyet Olgusu İçinde Kadın Rollerindeki Olası Değişimin Film Örnekleminde İncelenmesi Yüzyıl Sonrasının Feminist Öngörüsü: Kaplan ve Ejderha”. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1: 175-184.
Kabadayı, Lale (2004). “A So-Called Feminist Discourse on Love at the Middle Age: Something's Gotta Give”. Interactions-Ege Journal of English and American Studies, 1(13): 123-125.
Kabadayı, Lale (2009). “‘İyi Adam-Kötü Adam’: Son Dönem Türk Sinemasında Erkek Karakter ve Stereotipleşme”. Erkek Kimliğinin Değişe(meye)n Halleri. Ed. Huriye Kuruoğlu. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Kabadayı, Lale (2015). “Kadın Yönetmenlerin Filmlerinde Kadınların Sesi/Sözü/Eylemi”. Türkiye Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler Konferansı XVI-Sinema ve Ses (İstanbul, 07 Mayıs 2015). İstanbul: Kadir Has Üniversitesi.
Kabadayı, Lale (2020). “2010 Sonrası Türk Sinemasının Cesur Kadın Karakterleri”. I. Uluslararası Kadın Sempozyumu-Sanat, Estetik ve Şiddet Üçgeninde Kadın (İzmir, 05-06 Mart 2020). İzmir: Ege Üniversitesi.
Kandiyoti, Deniz (2005). “The Paradoxes of Masculinity: Some Thoughts on Segregated Societies”. Dislocating Masculinity: Comparative Ethnographies. Ed. A. Cornwall & N. Lindisfarne. London: Routledge, 196-212.
Kıran, Ayşe (1990). “Dilbilim-Göstergebilim İlişkileri”. Dilbilim Araştırmaları, 1(1): 51-62.
Kıran, Ayşe (2010). “Çağdaş Bir Düşünme Biçimi Olarak Göstergebilim”. Dilbilim, 22: 1-16.
Labov, William (1973). Language in the Inner City: Studies in the Black English Vernacular. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Lotman, Juri (2019). Culture, Memory and History: Essays in Cultural Semiotics. Trans. Brian James Baer. New York: Palgrave Macmillan.
Mulvey, Laura (2010). “Görsel Haz ve Anlatı Sineması”. Sinema: Tarih-Kuram–Eleştiri. Ed. S. Büker ve Y. Gürhan. Çev. Nilgün Abisel. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 211-229.
Özbaş Anbarlı, Züleyha (2019). “Dijital Televizyon Dizilerinde Hegemonik Erkeklik”. Erciyes İletişim Dergisi, 1: 81-104.
Özbay, Cenk (2013). “Türkiye’de Hegemonik Erkekliği Aramak”. Doğu Batı, 63: 185-204.
Parsa, Alev Fatoş (2008). “‘Mutluluk Paradoksu’: Greimas’ın Eyleyensel Örnekçesiyle”. Film Çözümlemeleri. Ed. Seyide Parsa. İstanbul: Multilingual, 67-88.
Pleck, Joseph H. & Sawyer, Jack (1974). Men and Masculinity. New York: Prentice-Hall.
Rifat, Mehmet (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları 1: Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Sancar, Serpil (2009). Erkeklik: İmkânsız İktidar Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler. İstanbul: Metis Yayınları.
Segal, Lynne (1992). Ağır Çekim: Değişen Erkeklikler/Değişen Erkekler. Çev. Volkan Ersoy. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Stoller, Robert J. (1968). Sex and Gender. London: Karnac Books.
Takımcı, Dilek (2001). “Medyada Kadın”. Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 1. Ed. Melis Behlil. İstanbul: Bağlam Yayınları, 161-165.
Takımcı, Dilek (2006). Medya ve Kadın. İstanbul: Ebabil.
Uzdu Yıldız, Funda (2011). Göstergebilim Kiplikleri Açısından Anlatı Kişilerinin İncelenmesi. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yücel, Tahsin (2005). Yapısalcılık. İstanbul: Can Yayınları.