Bilge Karasu’nun Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı Öykü Kitabı Üzerine Postmodernist Bir Okuma Denemesi

20. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan postmodernizm, ilkin mimaride görülmeye başlanır. Modernizmin katı, direktif içkin, yol gösterici, üstenci ve bir yere kanalize etme argümanları dışına çıkan postmodernizm, modernizme doğrudan bir karşıtlık içermekten ziyade, zamanla aynileşen bir durum olarak kabul edilir. Zikredildiği üzere önce mimaride ortaya çıkan postmodernizm, sonrasında felsefe, sanat ve edebi alanlarda belirir. Birçok özelliğiyle farklılık içeren postmodernizm, kayda değer belirdiği alanlardan biri edebi sahadır. Edebi türlerde karşılık bulan kavramın özellikle yoğun bir anlatım, iç içe girmiş dil örüntüleri ve taşıdığı söylem katmanları bakımından hikâyede yansıması farklı bir seyir izler. Hikâyenin bazı türlerle yüzeysel benzerliğinden öte ayrıştırıcı müstakilliği bu sürecin kendine has bir gelişim içermesini sağlar. Yakın dönem Türk hikâyesinde, bu anlamda örnek verilebilecek yapıtlardan söz etmek mümkündür. Bunlardan biri Bilge Karasu tarafından kaleme alınan Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı adlı yapıttır. Üç hikâye içeren yapıtta postmodernizmin özelliklerinden seçkincilik, parçalı (kesintili) zaman, izlenim ve duygu anlatımı, okur odaklı/çoklu yorum, parodi, metinlerarasılık ve üstkurmaca gibi unsurların görüldüğü bir yaklaşım mevcuttur. Bu kavramlarla modernizmle biçimlenmiş ideolojik, üst anlatılara dayalı ve idealize edilen atmosferinin tartışılması sağlanarak farklı bir bakış sunulur. Bu doğrultuda hikâyelerde, modern sonrası insanın eylem ve zihin yönüyle ifşa edilip betimlendiği bir anlatımla karşılaşılır. Postmodernist çizgilerin etkin olduğu bu söylem, beslendiği düşünsel, kuramsal ve felsefi argümanlarla çağın ve bireyin anlaşılmasına odaklanır. Bu çalışma ile zikredilen yapıtta postmodernist unsurlardan seçkincilik, tarih ve metinlerarasılığın karşılıkları, çağın durumsal iz düşümleri ve hikâyedeki kişilerden hareketle postmodern insanın edim ve bilinç süreçlerinin tartışılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bilge Karasu, hikâye, postmodernizm, modernizm, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı.

A Postmodernist Reading on the Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı by Bilge Karasu

Postmodernism, which emerged after the second half of the 20th century, first began to be seen in architecture. Postmodernism, which goes beyond the strict, directive, immanent, guiding, subordinate and channeling arguments of modernism, is considered as a situation that becomes homogeneous over time, rather than containing a direct opposition to modernism. As mentioned, postmodernism, which first appeared in architecture, then appears in philosophy, art and literary fields. Postmodernism, which differs in many features, is one of the fields in which it is noteworthy. The reflection of the concept, which finds its counterpart in literary genres, in the story follows a different course, especially in terms of intense expression, intertwined language patterns and the layers of discourse it carries. The distinctiveness of the story beyond its superficial resemblance to some genres makes this process a unique development. In the recent Turkish story, it is possible to talk about works that can be given as examples in this sense. One of them is the work called Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı, written by Bilge Karasu. In the work, which includes three stories, there is an approach that features elements of postmodernism such as elitism, fragmented (interrupted) time, impression and emotion expression, reader-oriented/multiple interpretation, parody, intertextuality and metafiction. With these concepts, a different perspective is presented by discussing the ideological, meta-narrative and idealized atmosphere shaped by modernism. In this direction, a narrative in which the post-modern human being is exposed and described in terms of action and mind is encountered in the stories. This discourse, which is dominated by postmodernist lines, focuses on understanding the age and the individual with the intellectual, theoretical and philosophical arguments it feeds on. With this study, it is aimed to discuss the act and consciousness processes of postmodern man, based on the postmodernist elements elitism, the counterparts of history and intertextuality, the situational projections of the age and the people in the story.

Keywords:

Bilge Karasu, story, postmodernism, modernism, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı.,

PDF

___

Aji, A. (2017). Dilde Özgürlük: Bilge Karasu’nun Eserlerinde Yenilikçi Atılımlar. (haz. Doğan Yaşat). İstanbul: Metis Yayınları, 15-24.
Akman, İ. (2016). Bilge Karasu’nun Eserlerinde Postmodern Unsurlar. Doktora Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
Akman, İ. (2018). Postmodern Dil Anlayışı Ekseninde Göçmüş Kediler Bahçesi Kitabı. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 63-79.
Aktay, Y. (2008). Kavramsal Açıdan Modernizm ve Postmodernizm’e Bakmak. Hece Dergisi, 138, 139, 140, 8-16.
Aktulum, K. (2000). Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınları.
Alan İ. (2005). Bilge Karasu’nun Hikâyeciliği. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
Andaç, F. (2020). Bilge Karasu ile Yazıda Yaşamak. Cumhuriyet Gazetesi. [Erişim Tarihi: 28.08.2021].
Aras, E. (2017). Tamlık/Bütünlük Kavramı Üzerinden Bilge Karasuyu Okumak: İncitmebeni Masalı. Journal of Turkish Language and Literature, 4, 15-26.
Atiker, E. (1998). Modernizm ve Kitle Kültürü. Ankara: Vadi Yayınları.
Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. (çev. İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Benjamin, W. (1993). Son Bakışta Aşk. (haz. Nurdan Gürbilek). İstanbul: Metis Yayınları.
Cantay, T. (1991). At Meydanı. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 4. Cilt, 82-83.
Cengiz, S. (2015). Bilge Karasu’dan Distopik Bir Modernizm Eleştirisi: Gece. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 49-54.
Çoban, B. Z. (2008). Bizans İkonoklazmanın Nedenleri ve İslâm Etkisi Tartışması. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4, 117-145.
Ecevit, Y. (1996). Orhan Pamuk'u Okumak. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ecevit, Y. (2001). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ekin, A. (2019). 1950 Kuşağı Öykücülerinde Gerçeküstücü Öğeler. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık.
Gelir, Y. (2021). Fikir ve Sanatla Örülmüş Bir Ömür: Hüsrev Hatemi. İstanbul: Mahya Yayınları.
Geyik, N. E. (2020). Bizans Tarihinde İkonoklazma Dönemi ve İkonoklazmanın Aya Sofya’ya Etkisi. International Journal of Social, Politicaland Ekonomic Research, 3, 575-590.
Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları. (çev. Ersin Kuşdil). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Gökberk, Ü. (1997). Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı. Bilge Karasu Aramızda. (haz. Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen). İstanbul: Metis Yayınları, 122-152.
Gürbilek, N. (1997). Yazı ve Arınma. Bilge Karasu Aramızda. (haz. Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen). İstanbul: Metis Yayınları, 182-204.
Harvey, D. (1997). Postmodernliğin Durumu. (çev. Sungur Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
Hegel, (1986). Tinin Görüngübilimi. (çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
İleri, C. (2007). Yazının da Yırtılıverdiği Yer. İstanbul: Metis Yayınları.
Jameson, F. (2005). Modernizm İdeolojisi Edebiyat Yazıları. (çev. Kemal Atakay, Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
Jameson, F., Habermas, J., Lyotard, J. F., (1990). Postmodernizm. (haz. Necmi Zekâ). (çev. Gülengül Naliş, Dumrul Sabuncuoğlu, Deniz Erksan). İstanbul: Kıyı Yayınları.
Karasu, B. (2019). Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı. İstanbul: Metis Yayınları.
Kuçuradi, İ. (1997). Değer, Değerler ve Yazın. Bilge Karasu Aramızda. (haz. Füsun Akatlı, Müge Gürsoy Sökmen). İstanbul: Metis Yayınları, 205-221.
Kutsal Kitap (2001). Vahiy 12:1. İstanbul: Derya Baskı.
Lee, J. H. (2004). Bizans Siyasi ve Sosyal Tarihinde Tasvir Kırıcılık (İkonoklazma) Hareketinin Başlangıç Dönemi. Yüsek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Kuramı. (çev. Aslıhan Aksoy). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Lyotard, J. F. (2014). Postmodern Durum. (çev. İsmet Birken). Ankara: Bilgesu Yayınları.
Oppermann, S. (2006). Postmodern Tarih Kuramı. Ankara: Phoenix Yayınları.
Orhanoğlu, H. (2019). Çok Sesli Bilinç ve Gerçeklik: Bilge Karasu Metinleri. Türk Dili, Şubat, 40-54.
Özel, A. (2016). Bilge Karasu’nun “Göçmüş Kediler Bahçesi”ne Teknik ve Estetik Yaklaşım, Bartın Üniversitesi Uluslararası Edebiyat ve Toplum Sempozyumu, 28-30 Nisan, 51-56.
Sim, S. (2006). Postmodernizm ve Felsefe. Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü. (çev. Mukadder Erkan, Ali Utku). Ankara: Ebabil Yayınları.
Somuncuoğlu Özot, G. (2014). Postmodern Roman: Kurgu, Dil ve Kişiler Kadrosu. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish ör Turkic, 9(6), 973-987.
Şahin, S. (2009). Gece Gibi Bir Roman. Turkish Studies Internatioanal Periodical For the Language, Literature and History of Turkish ör Turkic.
Şenürkmez, K. Y. (2017). Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı’nda Süreklilik, Dönüşüm ve Müzikal Akış. (haz. Doğan Yaşat). İstanbul: Metis Yayınları, 144-158.
Şişman, G. (2018). Bilge Karasu-İnsan ve Eser. Doktora Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Taşdelen, V. (2008). Hermeneutik ve Postmodernizm. Hece Dergisi, 138-139-140, 89-109.
Uzunaslan, A. (2005). Antik Roma’da Gladyatör Oyunları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 58.
Yalçın, S., D. (2008). 1980 Sonrası Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Hece Dergisi, 138-139-140, 343-356.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Lili_Marleen [Erişim Tarihi: 13.01.202].