Âşık Seyrânî’nin ve Âşık Şenlik’in İptida Redifli Şiirleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme

Bu çalışmada farklı coğrafyalarda ve farklı zamanlarda yaşamış olan iki halk âşığının iptida redifi ile yazmış oldukları şiirleri incelenerek mukayese edilmeye çalışılmıştır. Şiirlerini genellikle dörtlüklerle ve hece ölçüsü ile yazan Seyrânî bu şiirini aruz vezni ile beyit şeklinde gazel türünde yazmıştır. Zaman zaman Bektaşilikle olan bağlantısı da dile getirilen Seyrânî, bu gazelinde Hz. Muhammet’ten bahsetmekte ve ona övgüler dile getirmektedir. Âşık Şenlik ise dîvânî türünde yazmış olduğu şiirini dörtlüklerle yazmış ve hece ölçüsünü kullanmıştır. Sünni gelenekten gelen ve yaşamında bu hassasiyeti ile öne çıkan Âşık Şenlik ise bu şiirinde Hz. Ali’den bahsetmekte ve ona övgüler dizmektedir. “Bir işe başlamak, başlangıç” anlamlarına gelen iptida kelimesi hem halk şiirinde hem de divan şiirinde zaman zaman redif olarak kullanılmaktadır. Bu iki şiirde de âşıklar kendi şiirlerinde iptida redifini kullanarak Hz. Muhammet’i ve Hz. Ali’yi başlangıca koymakta, onların bir şeylerin başlangıcı olduklarını ifade etmektedirler. Bu şiirlerin içeriği ve şekli, âşıkların ruh ve zihin dünyalarını yansıtması ve sanat anlayışlarını göstermesi açısısndan önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Âşık Seyrânî, Âşık Şenlik, Hz. Muhammet, Hz. Ali, şiir.

A Comparative Study on Ashik Seyrânî’s and Ashik Şenlik’s Poems with İptida Repeated Voice

In this study, the poems of two minstrel who lived in different geographies and at different times, written with “iptida” repeated voice, will be examined and compared. Seyrânî, who usually writes his poems with quatrains and syllabic meter, wrote this poem in the form of a ghazal with aruz prosody and couplet. Seyrânî, whose connection with Bektashism is also mentioned from time to time, in this ghazal of Hz. He talks about Muhammad and praises him. On the other hand, Âşık Şenlik wrote his poem in divani style with quatrains and used syllabic meter. Âşık Şenlik, who comes from the Sunni tradition and comes to the fore with this sensitivity in his life, is the Prophet in this poem. He talks about Ali and praises him. The word iptida, which means “to start a job, to begin”, is sometimes used as a redif in both folk poetry and divan poetry. In these two poems, the minstrels describe Hz. Muhammad and Hz. Ali. The minstrel express that they are the beginning of something. In terms of reflecting the spirit and mental worlds of the minstrel, the content of these poems and their preferences in terms of form are also important in terms of their understanding of art.

Keywords:

Ashik Seyrânî, Ashik Şenlik, Hz. Mohammed, Hz. Ali, poetry.,

PDF

___

Alptekin, B. ve Coşkun, N. (2006). Çıldırlı Âşık Şenlik Divanı. Ankara: Çıldır Belediyesi Yayınları.
Aslan, E. (2013). Çıldırlı Şenlik. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/senlik-cildirli [Erişim tarihi: 23.05.2022].
Avcı, S. (2004). Ben İlim Şehriyim Ali de Onun Kapısıdır Hadisi Üzerine. Marife Dergisi, 3, 371 -381.
Aydın, İ. H. (2002). Kenz-i Mahfî. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 25, s. 258-259). İstanbul: TDV Yayınları.
Güzel, A. (2015). Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kımışoğlu, Z. (2018). Bektaşi Âşık Şiiri Geleneği İçinde Develili (Everekli) Seyrani’nin Yeri. I. Uluslararası Develi - Âşık Seyrânî ve Türk Kültürü Kongresi 2. Kitap “Âşık Seyrânî Bildirileri”, Develi Belediyesi Yayınları, 153-162.
Pusmaz, D. İlim Şehrinin Kapısı: Hz. Ali (r.a). https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=11814 [Erişim tarihi: 23.05.2022].
Kubbealtı Lugatı. http://lugatim.com/ [Erişim tarihi: 19.05.2022].
Kuran-ı Kerim. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/enbiya-suresi-21/ayet 107/kuran-yolu-meali-5 [Erişim tarihi: 02.06.2022].
Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi: 29.05.2022].
Yıldırım, A. (2018). ‘Sen Olmasaydın Felekleri Yaratmazdım’ Hadis-i Kudsîsinin Klasik Şiire Yansımaları. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1(1), 154-168.
Yıldırım, Ö. (2018). Çıldırlı Âşık Şenlik’in Şiirlerinin Dili (Giriş-Gramer-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Yılmaz, B. (2015). Çanakkale Savaşları Etrafında Teşekkül Eden Halk Anlatıları: Çanakkale Örneği. Doktora Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Yüksel, H. A. (1987). Âşık Seyrani. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Uçan Eke, N. (2011). Nâ’ilî’nin ‘Âfitâb’ Redifli Gazelinin Şerhi ve Yapısalcılık Açısından İncelenmesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 30, 179-200.
Uyanıker, N. (2014). Manzum Dinî Kahramanlık Hikâyeleri Bağlamında Hz. Ali ile Kahkaha Sultan Cengi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 12, 191-227.