Türkan ÇALIŞKAN, Songül DURAN, Ayşe KARADAŞ, Özlem TEKİR

Kanser Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Araştırma, kanser tanısı alan hastaların yaşam kalitesini, sosyal destek düzeylerini ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı olarak gerçekleştirilen araştırmanın örneklemini, 01 Şubat - 01 Mayıs 2010 tarihleri arasında, Balıkesir’ de bir devlet hastanesinin kemoterapi ünitesinde ayaktan tedavisi yapılan ve çalışmaya katılmaya gönüllü 102 kanser tanısı almış hasta oluşturdu. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan sosyo-demografi bilgi formu, EORTC QLQ-C30 Yaşam Kalitesi Version 3.0 Türkçe Ölçeği ve Kanser Hastası Sosyal Destek Ölçeği (KHSDÖ) ile toplandı. Veriler, SPSS 21.0 paket programında değerlendirilip, istatistiksel analizde ortalama, yüzdelik dağılımları, korelasyon, t testi, One Way Anova, Bonferroni analizleri kullanıldı.Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalamasının 58,8±11,5 olduğu, %58,8' inin erkek, %60,8’inin ilköğretim mezunu, %90,2’sinin evli, %34,3’ünün herhangi bir işte çalışmadığı ve %96,1’inin sosyal güvenceye sahip olduğu belirlendi. Hastaların KHSDÖ toplam puan ortalaması 143,8±20,8 olup, algıladığı sosyal desteğin yüksek olduğu saptandı. Eğitim durumu, yaşanılan yer ile KHSDÖ madde toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark tespit edildi (p<0.05). Bonferroni ileri analizinde farkın lise mezunu olan hastalar ile okur-yazar olmayan hastalar arasında ve şehirde yaşayanlar ile köyde yaşayanlar arasında olduğu saptanmıştır.Hastaların EORTC QLQ-C30 Yaşam Kalitesi Ölçeği genel sağlık durumu alt ölçeği puan ortalaması 55.96±24.21 olarak orta düzeyde bulundu. Hastaların fonksiyonel ölçek bölümünden en yüksek puanı emosyonel fonksiyondan, en düşük puanı da uğraş fonksiyonundan aldıkları tespit edildi. Semptom ölçeği bölümünde ise en yüksek puan ortalaması maddi zorluk maddesinde görülürken, en yoğun görülen üç semptom yorgunluk, iştahsızlık, uykusuzluk olarak belirlendi.KHSDÖ ölçeği toplam puanı ile yaşam kalitesi ölçeği genel sağlık durumu alt ölçeği ve fonksiyonel ölçek alt ölçeği puanları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki, semptom ölçeği ile arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Hastaların sosyal destek düzeyi arttıkça yaşam kaliteleri yükselmekte, sosyal destek düzeyi azaldıkça ise yaşam kalitelerinin düşmekte olduğu belirlendi.Kanser hastalarının yaşam kalitelerinin orta düzeyde olduğu, hastaların ailesinden algıladığı sosyal desteğin yüksek olduğu, sosyal destek düzeyi arttıkça yaşam kalitesinin de arttığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kanser, Yaşam Kalitesi, Sosyal Destek

PDF

___

Ertem E, Alkım A, Bulut S, Sevil Ü. Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri ve Yaşam Kaliteleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2009; 2(2): 3-12.
Bıkmaz Z. Lösemili Hastaların Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne: 2009.
Beser NG, Öz F. Kemoterapi Alan Lenfomalı Hastaların Anksiyete-Depresyon Düzeyleri Ve Yaşam Kaliteleri. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2003; 7 (1): 47-58.
Akduman D. Larenks kanserlerini cerrahi sonuçları; evrelendirmelerinin preoperatif, intraoperatif ve postoperatif karşılaştırılması; sağkalım ve tedavi sonrası hayat kalitelerinin değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul: 2007.
Kutlu R, Çivi S, Börüban MC, Demir A. Kanserli hastalarda depresyon ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Selçuk Üniv Tıp Derg. 2011; 27(3): 149-153.
Gültekin Z, Pınar G, Pınar T, Kızıltan G, Doğan N, Algier L, Bulut I, Özyılkan Ö. Akciğer kanserli hastaların yaşam kaliteleri ve sağlık bakım hizmet beklentileri. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi. 2008; 2 (18): 99-106.
Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Uslu R. Kanserli bireylerin fonksiyonel durumları ve Algıladıkları Sosyal Desteğin İncelenmesi. Türk Onkoloji Dergisi. 2008; 23(3): 132-9.
Usta YY. Importance of Social Support in Cancer Patients. Asian Pacific J Cancer Prev. 2012; 13: 3569-72.
Penedo FJ, Traeger L, Benedict C, Thomas G, Dahn RJ, Krause MH, Goodwin J. Perceived Social Support as a Predictor of Disease-Specific Quality of Life in Head-and-Neck Cancer Patients. J Support Oncol. 2012; 10(3) 119-23.
Eylen B. Kanser Hastası Sosyal Destek Ölçeği' nin Geçerlik, Güvenirlik ve Faktör Yapısı Üzerine Bir Çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2002; 15(1): 109-117.
Helgeson VS. Cohen S. Social Support And Adjustment To Cancer: Reconciling Descriptive, Correlational, And Intervention Research. Health Psychology. 1996; 15(2): 135-48.
Çetin ZE. Parsiyel Larenjektomili Hastalarda Farkli Operasyon Tiplerinin Yutma Fonksiyonalrina ve Hayat Kalitesine Etkisi. Uzmanlık Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir: 2014.
Ünsal D, Tunç E, Pak Y. Rektal Kanser Tanılı Olgularda Adjuvant Tedavinin Uzun Dönem Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi. 2006; 3(16): 108-120.
Pınar S, Algier L, Çolak M, Ayhan A. Jinekolojik Kanserl Hastalarda Yaşam Kalitesi. Uluslararası Hematoloji-Onkoloji Dergisi. 2008; 3(18): 141-9.
Kimura CA, Kamada I, Guilhem D, Monteiro PS. Quality Of Life Analysis İn Ostomized Colorectal Cancer Patients. J Coloproctol. 2013; 33(4): 216-221.
Sarenmalm EK, Öhlen J, Jonsson T, Gaston-Johansson F. Coping with Recurrent Breast Cancer: Predictors of Distressing Symptoms and Health-Related Quality of Life. Journal of Pain and Symptom Management. 2007; 34(1): 24-39.
Rab F. Social Support as a Determinant of Health Related Quality of Life in Breast Cancer Survivors in California. Master of Sciences, The University of Western Ontario, London, Ontario, Canada: 2012.
Kızılcı S. Kemoterapi Alan Kanserli Hastalar Ve Yakınlarının Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler. C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1999, 3 (2): 18-26.
Heydarnejad MS, Dehkordi H, Dehkordi S. Factors Affecting Quality Of Life in Cancer Patients Undergoing Chemotherapy. African Health Sciences. 2011; 11(2): 266-70.
Gökgöz S, Sadikoglu G, Paksoy E, Guneytepe U, Özçakır A, Bayram N, Bilgel N. Health Related Quality of Life among Breast Cancer Patients: A Study from Turkey. Global Journal of Health Science. 2011; 3(2): 140-52.
Salonen P. Quality of Life in Patients with Breast Cancer. Academic Dissertation. Unıversıty Of Tampere, Finland: 2011.
Novothny P, Smith DJ, Guse L, Rummans TA, Hartmann L, Alberts S, Goldberg R, Gregory D, Johnson M. Sloan JA. A Pilot Study Assessing Social Support Among Cancer Patients Enrolled On Clinical Trials: A Comparison Of Younger Versus Older Adults. Cancer Management and Research. 2010; 2: 133-42.
Luszczynska A, Pawlowska I, Knoll N, Scholz U. Social Support And Quality Of Life Among Lung Cancer Patients: A Systematic Review. Psycho-Oncology. 2013; 22: 2160–2168.
Yamada TH. The Relationship Between Social Support, Optimism, And Cognition İn Breast Cancer And Non-Hodgkin's Lymphoma Survivors. Doctor of a thesis, The University of Iowa, Iowa City, 2011.
Özyurt BE. Kanser Hastalarının Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyine İlişkin Betimsel Bir Çalışma. Kriz Dergisi. 2014; 15 (1): 1-15.
Uysal N. Baş Boyun Kanserli Hastalarda Fonksiyonel Durum ve Sosyal Desteğin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara: 2011.
Naseri N, Taleghani F. Social Support in Cancer Patients Referring To Sayed Al-Shohada Hospital. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research. 2012; 17(4): 279-83.
Doğan N. Akciğer Kanserli Hastalarda Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum: 2011.