Karâfî ve Edilletü’l-Vahdâniyye fi’r-Red ala’n-Nasrâniyye İsimli Eseri

VII. yüzyılda İslâm dinî ortaya çıktıktan sonra eskinin köklü dinleri ve din mensuplarıyla hem dinî alanda hem de sosyal alanda farklı diyaloglar içerisine girilmiştir. Dinî alanda ortaya çıkan diyaloglardan bir tanesi de her iki dinin mensuplarının kendi dinlerinin hakikatine ve üstünlüğüne vurgu yapan reddiye türünde eserler kaleme alma şeklinde kendini göstermiştir. Reddiye türü eserler, sırf entelektüel bir çabanın ürünü olmayıp aynı zamanda konjonktürel metinlerdir. Çalışmamız, XIII. yüzyılda yaşamış olan Karâfî’nin Dinler Târihi alanındaki eserlerinden birisi olan Edilletü’l-Vahdâniyye fi’r-Redd ala’n-Nasrâniyye isimli eseri bağlamında Müslüman-Hıristiyan diyaloğu ile Müslüman-Hıristiyan diyaloğunun oluşumuna reddiye literatürünün etkisi ve iki dinin mensuplarının birbirlerini nasıl anlayıp yorumladıkları hususunu konu edinmiştir. Çalışmamız, yazma eserlerin gün yüzüne çıkarılması bakımından önem taşımakla birlikte eserin yazarı Karâfî hakkında bilgi verme, eserin hangi bağlamda yazıldığı, hangi konuları ele aldığı, konuları işlerken nasıl bir yöntem izlediği, İslâm reddiye geleneği içerisinde nasıl bir yer edindiği ve Karâfî’nin Dinler Târihi alanındaki diğer eseri el-Ecvibe’den farkını ve benzerliğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Dinler Târihi, Karâfî, Edille, Reddiye, Hıristiyanlık

Al-Qarâfî and His Book Called Adilla al-Wahdâniyya fî al-Radd alâ al-Nasrâniyya

After the birth of Islam in the seventh century, various dialogues have been established both in the religious field and on the social scene with the rooted religions and members of the religon. One of the dialogues that emerged in the field of religion showed itself in the form of rejection or polemics, in which th member of both religions emphasized the truth and superiority of their religion. Polemical works are not just a product of an intellectual effort, but are also conjunctural texts. Our Works is based on the Muslim-Christian dialogue, and the influence of polemical literature on the formation of the Muslim-Christian dialogue and on how members of the two religions understood and intepreted each other in the context of the Adilla al-Wahdâniyya fî al-Radd alâ al-Nasrâniyya, one of the works of al-Qarâfî, who lived in the thirteenth century. Our works is important for he uncovering of a manuscript. It gives information about al-Qarâfî, the author of the book, the context, the subjects examined, the method followed in the book. This study also aims to reveal th place of this workk in the Islamic polemical literature, and the difference and similarity between this book and al-Acviba, al-Qarâfî’s other work is the field of History of Religions.

Keywords:

History of Religions, al-Qarâfî, Adilla, Polemics, Christianity,

PDF

___

Abdülhâlık, Müs’ad Abdüsselam, el-İmâmü’l-Karâfî ve Cuhûduhu fi’r-Reddi ale’l-Yahûd ve’n-Nasâra, Dâru’l-Muhaddisin, Kahire 2008. Apaydın, H. Yunus, “Karâfî”, DİA, TDV Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, XXIV, İstanbul 2001, s. 394-401.
Aydın, Fuat, Ali b. Rabben et-Taberî ve Eseri er-Red ale’n-Nasâra, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1994. Aydın, Mehmet, Müslümanların Hristiyanlara Karşı Yazdığı Reddiyeler ve Tartışma Konuları, TDV Yayınları, Ankara, 1998.
Bağdadî, İsmail Paşa. Hediyyetü’l Ârifin Esmâü’l-Müellifin ve Âsaru’l-Musannifin, Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut trs. Bayhan, Ahmet Ali, “Mısır’daki Eyyubi Devri Mimari Eserleri: Medreseler ve Hankah / Zaviyeler”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, sy. 12, 2004, s. 1-16.
Câferî, Sâlih b. Huseyn, et-Tahcil men Harrefe’t-Tevrat ve’l-İncil, thk. Muhammed Abdirrahman Gudde, Mektebetü’l-Abikan, Riyad 1998. Çelik, Mehmet, Süryani Târihi (I), Ayraç Yayınları, Ankara 1996.
Erdem, Mustafa, “Câhız ve el-Muhtar Fi’r-Redd ala’n-Nasâra İsimli Risâlesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 31, sy. 1, 1990, s. 453-473. Harman, Ö. Faruk, “Ahd-i Atik”, DİA, TDV Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, I, İstanbul 1998, s. 494-501.
İbn Ferhun, ed-Dibâcü’l-Müzheb fi Mârifeti Âyani Ulemâi’l-Mezheb, thk. Muhammed el-Ahmedi Ebu’n-Nur, Daru’t-Turas, Kahire trs.
İbn Hazm, Ebi Muhammed Ali İbn Ahmed, el-Fasl fi’l-Milel-i ve’l-Ehvâi ve’n-Nihal, thk. Muhammed İbrahim Nasr - Abdurrahman Umeyre, Dâru’l-Ciyl, Beyrut 1996.
İbn Tağriberdi, Yusuf, el-Menhelü’s-Sâfi, ve’l-Müstevfi Ba’de’l-Vâfi, thk. Muhammed Muhammed Emin, tkdm. Said Abdülfettah Aşur, Heyetü’l-Mısriyyetü’l-Ammeti, Kahire 1984. Kaplan, İbrahim, Erken Dönem Müslüman-Hıristiyan Teolojik İlişkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2006.
Karâfî, Şehâbeddin, el-Ikdü’l-Manzûm fi’l-Husûs ve’l-Umûm, thk. Ahmed el-Hatm Abdullah, el-Mektebetü’l-Mekkiyye, Mekke 1999.
Karâfî, Edilletü’l-Vahdâniyye Fi’r-Red ala’n-Nasrâniyye, İstanbul Süleymaniye Kütüphânesi, Reisü’l-Küttap, 7/586:275, a-288b. Karâfî, Şehâbeddin, Nefâisü’l-Usûl fi Şerhi’l-Mahsûl, thk. Adil Ahmed Abdülmevcud- Muhammed Muavvez, Mektebetü’n-Nizar Mustafa el-Baz, Mekke 1995.
Karâfî, Şehâbeddin, el-İstibsâr fi ma Tüdrikühü’l-Ebsâr, thk. Celal el-Cüheni.
Karâfî, Şehâbeddin, el-Ecvibetü’l-Fâhira ani’l-Esileti’l-Fâcira, thk. Mecdi Muhammed eş-Şehavi, Âlemü’l-Kutüb, Beyrut 2005.
Karlığa, Bekir, İslâm Düşüncesi’nin Batı Düşüncesi’ne Etkileri, Litera Yayıncılık, İstanbul 2004.
Keleş, Bahattin, “Memlukler Döneminde Sosyal Yapı”. Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, V, Ankara 2002, s. 394-398. Kitâb-ı Mukaddes, 3. Baskı, Kitâb-ı Mukaddes Şirketi, İstanbul 2003.
Kopraman, Kazım Yaşar, “Mısır Memlukleri (1250-1517)”, Türkler Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yayınları, V, Ankara 2002, s. 99-126. Özen, Âdem, “İslâm-Yahûdi Polemiği ve Tartışma Konuları”, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, sy. 9, 2000/2, s. 237-256.
Safedî, Selahaddin, el-Vâfi bi’l-Vefayât, thk. Ahmed Arnaut ve Türki Mustafa, Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, Beyrut trs.
Şehristanî, el-Milel ve’n-Nihal, trc. Mustafa Öz, Litera Yayıncılık, İstanbul 2008.
Şeşen, Ramazan. “Eyyubiler Devleti”. Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Târihi, Çağ Yayınları, VI, İstanbul 1987, s. 301-432.
Tümer, Günay, Küçük, Abdurrahman, Dinler Târihi, 4. Baskı, Ocak Yayınları, Ankara 2002.
Waardenburg, Jacques, Müslümanların Diğer Dinlere Bakışı, trc. Fuat Aydın, Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
Yiğit, İsmail, Memlukler, Kayıhan Yayınları, İstanbul 2008.
Yücedoğru, Zeynep, İbn Hazm ve er-Red Ala İbni’n-Nağrile el-Yehudi İsimli Reddiyesinin Analizi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya 2009.