İSLAM FİLOZOFLARINA GÖRE FELSEFEDEN ÖNCE ÖĞRENİLMESİ GEREKEN İLİMLER

Bu çalışmamızda İslam filozoflarından Kindî, Fârâbî ile İhvân-ı Safâ topluluğunun, felsefe öğreniminden önce öğrenilmesi gereken ilimler hakkındaki görüşlerini ele aldık. Bunun için öncelikle söz konusu filozofların felsefe tanımları ve bu ilmi öğrenmedeki amaçları üzerinde durduk. Kindî, felsefe öğreniminden önce bilinmesi gereken ilimleri matematik, sonra mantık, sonra da fizik olarak belirlemektedir. Fârâbî ise önce ahlaken yetkin olmayı şart koşmakta ardından da geometrik ispat şekillerinin ve mantığın öğrenilmesini gerekli görmektedir. Fârâbî ile çağdaş olan İhvân-ı Safâ, felsefeden (metafizikten) önce bilinmesi gereken ilimleri sırasıyla matematik, geometri, müzik, astroloji, mantık ve fiziğe denk gelen doğa bilimi olarak belirlemektedir. Meseleyi günümüz açısından değerlendirebilmek için son bölümde Türkiye’de felsefe bölümlerinin müfredatını genel bir bakış açısıyla inceledik. Müfredat derslerini felsefe tarihi, felsefenin ilgilendiği konu ve alanları içeren spesifik dersler ve mantık dersleri şeklinde üç kategoride ele aldık. Sonuç olarak İslam filozofları tarafından önerilen felsefe öğrenim metodunun, zihni soyut bilgilere hazırlamak ve anlamayı kolaylaştırmak için sağladığı faydalara değindik. Güncel eğitim müfredatımız bilgi verme noktasında yeterli görülse bile yine de bu bilgilerin etkin öğrenilmesi sağlayacak bir hazırlığımızın olmadığını ifade edebiliriz. Bu yüzden temel düzeyde de olsa öğrencilerin seviyesine göre matematik içerikli derslerin müfredata eklenmesi gerektiğini savunduk. Felsefenin konusunun metafizik olmadığını kabul ettiğimizde de bu durumun değişmediğini, bilimsel gelişmelerden haberdar olmak ve felsefeyle ilişkilendirebilmek için fizik, kimya gibi derslerin bulunması gerektiği sonucuna ulaştık. 

SCIENCES THAT MUST BE LEARNED BEFORE PHILOSOPHY ACCORDİNG TO ISLAMIC PHILOSOPHERS

In this study, we dealt with the viewpoints of Islamic Philosophers Kindî, Fârâbî and İhvân-ı Safâ Community on the sciences that should be learnt before philosophy. For this, firstly, we examined the definitions of these philosophers on philosophy and their purposes in learning it. Kindî determined that mathematics, logic and physics should be learnt before philosophy. Fârâbî, on the other hand, claimed that ethical values should be sufficient first, and then geometrical proofs and logic should be learnt afterwards. Ihvân-ı Safâ, which was in the same century with Fârâbî, claimed that mathematics, geometry, music, astrology, logic and natural sciences, which corresponded to physics, before philosophy (metaphysics). In order to assess this topic in terms of our present time, in the last section, we examined the curriculum of philosophy in Turkey with a general viewpoint. We also investigated the curriculum under three categories as history of philosophy, the specific subjects in which philosophy was interested, and logic classes. We also examined the learning method of philosophy of Islamic scholars, which brought benefits and ease for preparing the mind for abstract knowledge and to facilitate understanding. Although our up-to-date educational curriculum is considered to be sufficient in providing information, we may claim that we do not have a preparation that will enable the efficient learning of this knowledge. For this reason, we defended that idea that classes with mathematical contents should be added to the curriculum. When we accept that the subject of philosophy is not metaphysics, this situation does not change, and there must be physics, chemistry and similar subjects to know scientific developments to associate them with philosophy. 

___

  • Âmirî (2005). “İslâm’ın Üstünlüğü”. İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde (Çev. M. Kaya)., (s. 197-204). 3. Baskı, İstanbul: Klasik.
  • Beitia, A. Cortabarria (1982). “Kindî’de İlimlerin Sınıflandırılması”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Çev: Emrullah Yüksel. S. 5. ss. 219-243.
  • Çetinkaya, B. A. (2005). “Bilimler Ansiklopedisi Klasiği Olarak İhvân-ı Safâ Risâleleri”. Dinî Araştırmalar, (VIII/22), 263-286.
  • Fârâbî (1997), İdeal Devlet, Çev.: Ahmet Arslan, Vadi Yayınları, Ankara.
  • Fârâbî (2005). “Felsefe Öğreniminden Önce Bilinmesi Gerekenler” İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri içinde (Çev. M. Kaya), (s. 109-116). 3. Baskı, İstanbul: Klasik.
  • Fârâbî (2008a). Kitâbu’l-Burhân (Çev. Ö. Türker, Ö. M. Alper). İstanbul: Klasik.
  • Fârâbî (2008b). Harfler Kitabı (Çev. Ö. Türker). İstanbul: Litera Yayıncılık.
  • İbn Sînâ (2004). Metafizik I (Çev. E. Demirli, Ö. Türker). İstanbul: Litera Yayınları.
  • İhvân-ı Safâ (2012). İhvân-ı Safâ Risaleleri (Çev. A. Durusoy, B. A. Çetinkaya vd.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Kindî (2002). Felsefî Risâleler (Çev. M. Kaya). İstanbul: Klasik.
  • Sergejew, I. &Winter, K. & Bloch E. (2016), İbn Sina Aklın Ustası, Çev.: Mehmet Çallı, Gazi Ateş, Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
  • Uysal, E. (2000). “İhvân-ı Safâ”, İslam Ansiklopedisi, C.: 22, 1-6.