İlk Yunan romanı Polipathis'ten temaşa-i Dünya'ya

Batılı bir tür olan roman, Osmanlı ve Yunan edebiyatlarına 19. yüzyılda girmiştir. İlk romanların yazıldığı ve okunduğu Osmanlı ve Yunan toplumları ise birbirlerinden bir hayli farklı tarihi ve sosyal değişimlerin eşiğindedirler. Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yayımlanan ilk romanlardan biri Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş tam anlamıyla orijinal bir eser değildir. Kulalı Evangelinos Misailidis Efendi, Grigorios Paleologos’un ilk defa 1839 yılında Atina’da Yunanca olarak yayımlanan Polipathis adlı romanını yeniden kurgulamış ve Temaşa-i Dünya’yı kendi orijinal eseriymiş gibi 1871-72 yılında İstanbul’da yayımlamıştır. Bu makalede Yunanlılar için yazılan bir romanın niçin Osmanlı İmparatorluğu içinde yaşayan okuyucu kitlesine hitap ettiği ve Temaşa-i Dünya olurken geçirdiği değişimlere değinilecektir.

19th century marks the time when ‘novel’ enters from west into Turkish and Greek literature. At that time, Ottoman and Greek societies were at the brink of very diverse historical and social changes. Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş, among the first novels published in the Ottoman Empire is not a genuine novel in the proper sense. Evangelinos Misailidis Efendi from Kula, re-edited Polyapthis, the Greek novel written by Grigorios Paleologos at Athens in 1839, and published Temaşa-i Dünya as if it was his original work in Istanbul in 1871–72. This article will investigate why a novel written for the Greeks has an impact on the readers who live within the boundaries of the Ottoman Empire, and the transition it had during Temasa-i Dunya.

___

Evangelinos Misailidis, Seyreyle Dünyayı (Temaşa-i Dünya ve Cefakâr u Cefakeş), Hazırlayanlar: Robert Anhegger ve Vedat Günyol, Gözden Geçirişmiş 2. Basım, Cem Yayınevi, İstanbul:1988.

Γρηγόριος Παλαιολόγος, Ο Πολυπαθής, Hazırlayan: Άλκης Αγγ έλου, Εστία, Αθήνα:2000.

Γι ώργος Κεχαγιόγλου, «Η Σπασμωδική Συγκριτική Γραμματολογία του Νέου Ελληνισμού και η ¨γραικοτουρκικ ή¨ διασκευή του Πολυπα θούς του Γρ. Παλαιολόγου», Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 11 (1995- 1996) σ.125-136.

Henri Tonet Ιστορία του Ελληνικού Μυθιστορήματος, (Μεταφ.Μαρίνα Καραμάνου), εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα: 2001.

Πηνελόπη Στ άθη, «Οι περιπέτειες του Πολυπα θούς του Γρ. Παλαιο- λόγου», Μνήμων 17 (1995) α-131-145.

Robert P. Finn, Türk Romanı (İlk Dönem 1872-1900), Bilgi Yayınevi, Ankara:1984.