Stoa Felsefesinde Alegorik Yorum

Öz Hermeneutik tarihinde alegori ile düzanlam arasında daima mevcut olan çekişme, kutsal metinlerin yorumlanmasına ilişkin tartışmalardan çok önce, felsefenin doğumunun müjdelendiği zamanlarda ortaya çıkar. Kadim filozofların şiire ve şairlere olan tutumunda; bilgi türleri ile varlık kategorilerinin oluşturulmasında; ahlaki, toplumsal ve siyasi kaygıların gerisinde hep var olan bu çekişme, geleneksel felsefeye özgü ikiliklerden sadece biridir. Düzanlamın bazen diyalektik bazen de apodeiktik akıl yürütmelerle olan ortaklığına karşı sanatın yanı başında duran alegorik yorum, felsefe tarihi boyunca pek çok filozofun düşüncelerini aktarırken kullandığı bir araç olmuştur. Bu çalışmada alegorik yoruma felsefelerinde özel bir yer ayıran, alegorilere ve metaforlara olan yaklaşımlarıyla hermenuetik tarihinde önemli bir yer işgal eden Stoacılar ele alınmaktadır. Hem ait oldukları geleneği hem de kendi öğretilerini temellendirmek üzere mitosları nesne edinen ve onlarda içerilen muammalara rasyonel açıklamalar getiren Stoacıların alegorileri nasıl yorumladıkları ise Stoa felsefesinde alegorik yorumun işlevi ve kapsamı bağlamında değerlendirilmektedir. Böylece yorum tarihinde özel bir yere sahip olan Stoacılığın bu konumu nasıl edinmiş olabileceğine ve ardıllarına bıraktığı mirasın ne ölçüde korunduğuna dair bir sonuca varmak olanaklı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Stoacılık, Hermeneutik, Mitos, Alegori, Alegorik Yorum

PDF

___

ARİSTOTELES (1996). Metafizik, 2. Basım, çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınları.
ARİSTOTELES (2012). Poietika, çev. Nazile Kalaycı, Ankara: Pharmakon Yayınevi.
ARNIM, Hans von (1964). Stoicorum Veterum Fragmenta Vol. I-IV, Stuttgart: Teubner.
BOYS-STONES, George. R. (2003a). “Introduction”. Metaphor, Allegory, and the Classical Tradition: Ancient Thought and Modern Revisions, ed. G. R. Boys-Stones, pp.1-5, Oxford: Oxford University Press.
CICERO, Marcus Tullius (1923). On Divination, trans. by W. A. Falconer, Cambridge, Harvard University Press.
CICERO, Marcus Tullius (1931), On Ends, trans. by H. Rackham, Cambrdige: Harvard University Press.
CICERO, Marcus Tullius (1939). Brutus-Orator, trans. by G. L. Hendrickson & H. M. Hubbell, Cambridge: Harvard University Press.
CICERO, Marcus Tullius (1967). Academica, trans. by H. Rackham, Cambridge, Harvard University Press.
CICERO, Marcus, Tullius (2012). Tanrıların Doğası, çev. Çiğdem Menzilcioğlu, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
CICERO, Marcus, Tullius (2014). Yükümlülükler Üzerine, çev. C. Cengiz Çevik, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
CORNUTUS, L. Annaeus (2018). Greek Theology, Fragments, and Testimonia, trans. & ed. G. Boys-Stones, Atlanta: SBL Press.
DIELS, H. & KRANZ, W. (1974). Die Fragmente der Vorsokratiker. Three Vols. Berlin: Weidmann.
EMPIRICUS, Sextus (1933). Outlines of Pyrrhonism, trans. by R.G. Bury, Cambridge: Harvard University Press.
EUSEBIOS (1871). Eusebii Caesariensis Opera Vol I Praeparationis Evangelicae Libri I-X, ed. Wilhelm Dindorf, Leipzig: B. G. Teubneri.
EUSEBIUS (1942). The Ecclesiastical History Volume II. Books 6-10 trans. by J. E. L. Oulton, Cambridge: Harvard University Press.
EPICTETUS (1928). Discourses Books 3-4- Fragments the Encheiridion, trans. by W.A. Oldfather, Cambridge, Harvard University Press.
EPICTETUS (1998). Discourses Books 1-2, trans. by W.A. Oldfather, Cambridge, Harvard University Press.
FREDE, Michael (1978). “Principles of Stoic Grammar”, The Stoics, ed. J. Rist, pp. 27-75, London: University of California.
GALEN (2005). On the Doctrines of Plato and Hippocrates, trans. & ed. Philip De Lacy, Berlin: Akademie Verlag.
HERACLITUS (2005). Heraclitus, Homeric Problems, trans. & ed. Donald A. Russell ve David Konstan, Atlanta: SBL Press.
ITALICUS, Silius (1934a), Punica, Volume I: Books 1-8, trans. by J. D. Duff. Cambridge: Harvard University Press.
ITALICUS, Silius (1934b), Punica, Volume I: Books 9-17, trans. by J. D. Duff. Cambridge: Harvard University Press.
LAERTİOS, Diogenes (2015). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, çev. Candan Şentuna, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
LAERTIUS, Diogenes (1931). Lives of Eminent Philosophers Books 6-10, trans. by R. D. Hicks, Cambridge: Harvard University Press.
MOST, G. W. (1989) “Cornutus and Stoic Allegoresis: A Preliminary Report”, Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt 36.3, ed. Wolfgang Haase, pp. 2014- 2066.
ORIGENIS (1876). Contra Celsum, ed. Wilhelmus Selwyn, London; Cantabrigiae.
PFEIFFER, Rudolf (1968). History of Classical Scholarship: From the Beginnings to the End of the Hellenistic Age, Oxford: Clarendon Press.
PLATON (1997). İon, çev. İhsan Bozkurt, İstanbul: MEB Yayınları.
PLATON (2000). Kratylos, çev. Cenap Karakaya, İstanbul: Sosyal Yayınları.
PLATON (2017). Devlet, çev. S. Eyüboğlu ve M. A. Cimcöz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
PLATON (2019). Phaidros, çev. Ari Çokona, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
PLUTARCH (1976). On Stoic Self-Contradictions, Moralia Volume XIII: Part 2, trans. by Harold Cherniss, Cambridge: Harvard University Press.
RAMELLI, Ilaria (2011). “The Philosophical Stance of Allegory in Stoicism and its Reception in Platonism, Pagan and Christian: Origen in Dialogue with the Stoics and Plato”, International Journal of the Classical Tradition, Vol. 18, No. 3, pp. 335-371.
SENECA, Lucius, Annaeus (1992). Ahlaki Mektuplar, çev. Türkân Uzel, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
SENECA, Lucius, Annaeus (2017). Bilgenin Sarsılmazlığı Üzerine, çev. C. Cengiz Çevik, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
STRABO (1917). Geography, Volume I, trans. by H. L. Jones, Cambridge: Harvard University Press.
STRABO (1928). Geography, Volume V, trans. by H. L. Jones, Cambridge: Harvard University Press.
TATE, J. (1930). “Plato and Allegorical Interpretation (Continued)”, The Classical Quarterly, Vol. 24, No. 1, pp. 1-10.
VAN SIJL, Clara (2010). Stoic Philosophy and the Exegesis of Myth. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Utrecht University, Netherlands.
YILDIRIM, Fatma Berna (2018). “Yorum Tarihinden Öğretici Bir Hata: Kitabı Mukaddes Yorumculuğunda ‘Tanrı’nın İsmi’ Meselesi, Monograf, 2018/10, ss. 166- 199.
ZELLER, Eduard (1870). The Stoics, Epicureans and Sceptics, trans. by O. Reichel, London: Longmans, Green, and Co.