Emre ŞAN

Fransız Fenomenolojisinde Yönelimsellik ve Verilmişlik: M. Henry ve M. Merleau-Ponty

Fransız fenomenolojisinin temel figürleri Husserl’in eserinin şu iki merkezi fikrini başlangıç noktası olarak alırlar: Transandantal bilincin içkinliği fikri ve aşkınlık ve açıklık olarak yönelimsellik fikri. Husserl bütün yaşamı boyunca bu iki yaklaşımı birbirlerinden ayırmayarak onları kırılgan bir dengede tutmaya çalıştı. Fakat, kendisinden sonra gelen düşünürler bu dengeyi bir kenara bırakıp söz konusu iki yaklaşım arasındaki karşıtlıktan beslenip kendi fenomenolojik yorumlarını ortaya koydular. Böylece içkinlik fenomenolojileri ve aşkınlık fenomenolojileri, her biri kendi tarzında olmak üzere, kartezyen biçimde işlenmiş ve içkinliğin aşkınlığa önceliğini esas alan “aşkınlıktaki içkinlik” görüşüne alternatif çözümler önermişlerdir. Aşkınlıktaki içkinlik görüşü bir yandan aşkınlık ve nesnellik arasındaki çakışmaya diğer yandan da varoluş ve (yaşantıların) içkinliği arasındaki çakışmaya dayanır ve bu iki çakışma da bizi beliren ile belirmenin kendisi yani tezahür arasındaki çakışmaya gönderir. Husserl’in ardından gelen Fransız fenomenologlar -her biri kendi özel tarzında- “yönelimselliğin kökeni sorusu” ile ilgilenir. Önerdikleri farklı çözümlere rağmen hemen hemen hepsi fenomenlojiye karşı aynı eleştirel yaklaşımla (yönelimselliğin kendi öz temelini oluşturmaktan yoksun olmasıyla) hareket ederler ve yönelimsel olmayana (bir anlamda ontolojik, etik ve metafizik olana) merkezi bir konum atfederek fenomenolojiyi kendisinin dışıyla ilişkiye sokmaya çalışırlar. Hemen hemen hepsinin ortak eğilimi, yönelimsel bilinç ve onun noetik-noematik yapısı tarafından belirlenen anlam verilişlerine indirgenemeyecek istisnâi fenomenleri, (“görünmez”, “ten”, “vahşi veya spontane anlam”, “sembol”, “duygulanım”, “yüz”) mercek altına almaktır. Sınırdaki fenomenlere yöneliş, fenomenolojinin Alman kurucularıyla yeni bir tartışmanın fitilini ateşler. Fransız fenomenologlar Husserl ve Heidegger’in eserlerine eleştirel bir mesafe alıp hem onlarla birlikte hem de onların eserlerindeki düşünülmemiş boyutlar içinden düşünerek fenomenolojiye yeni bir kimlik kazandırırlar. Bu yeni fenomenoloji hareketi klasik fenomenolojinin yöntemini yeniden düzenleyerek belli bir “aşırı-fenomen” ya da “karşı-fenomen” deneyimiyle ilgilenir.

Intentionality and Givenness in French Phenomenology: M. Henry and M. Merleau Ponty

My guiding research hypothesis is as follows: the significant progress made by the phenomenology of immanence (according to which no worldly hetero-givennesswould be possible without subjectif self-givenness) and by the phenomenology of transcendence (which states that no subjectif self-givenness would be possible without worldly hetero-givenness) are not distinguished so much by the positing of new problems as by the reformulation of “the question of the ground of intentionality” that fueled the entire phenomenological tradition. It is striking thatdespite the different solutions they offer, these two approaches have the same critical orientation regarding phenomenology (they characterize intentionality by its failure to ensure its own foundation), and they have the task of testing phenomenology in a confrontation with its various outsides such as “Invisible”, “Totality”, “Affectivity” or “Le visage” which escape the Husserlian concept of experience determined by the consciousness and its correlative noetic-noematic structure. This pathos of thought which is proper to the French phenomenology wants to go further than what remains unquestioned in Husserl (presence determined in the solid figures of intuition and objectness), and in Heidegger (presence determined as phenomenon of being). This new phenomenological movement reorganize and revise the method of classic phenomenology and deal with a certain experience of “hyper-phenomenon” or “counter-phenomenon” which is an event of appearing that establishes itself by itself.

PDF

___

BARBARAS, Renaud (2006) Desire and Distance Introduction to a Phenomenology of Perception, translated by Paul B. Milan, California: Stanford University Press.
BOEHM, Rudolf (1959) "Les ambiguïtés des concepts husserliens d'immanence et de transcendance", Revue philosophique de la France et de l'étranger, vol 149, pp. 481-527.
HENRY, Michel (2015) "Material Phenomenology", The Quiet Powers of the Possible Interviews in Contemporary French Phenomenology, edited by Tarek R. Dika and W. Chris Hackett, foreword by Richard Kearney, New York: Fordham University Press.
HENRY, Michel (1963) L'essence de la manifestation, Paris: Presses Universitaires de France.
HUSSERL, Edmund (1964) Leçons pour une phénoménologie de la conscience intime du temps, translated by. Henri Dussot, Paris: Presses Universitaires de France.
HUSSERL, Edmund (1970a) Cartesian Meditations, translated by Dorion Cairns, The Hague, Netherlands: Martinus Nijhoff.
HUSSERL, Edmund (1970b) Crisis of the European Sciences and Transcendental Phenomenology: An Introduction to Phenomenological Philosophy, translated by David Carr, Evanston, IL: Northwestern University Press.
HUSSERL, Edmund (1962) Ideas I: General Introduction to Pure Phenomenology, translated by W. R. Boyce Gibson, New York: Collier.
MERLEAU-PONTY, Maurice (1968) The Visible and the Invisible, translated by Alphonso Lingis, Evanston, IL: Northwestern University Press.
MERLEAU-PONTY, Maurice (2005) Phenomenology of Perception, translated by Paul Kegan, London: Routledge.
PATO?KA, Jan (1988) Qu'est-ce que la phénoménologie? translated by E. Abrams, Grenoble: Millon, 1988.
PATO?KA, Jan (1992) Introduction à la phénoménologie de Husserl, translated by E. Abrams Grenoble: Millon.
PATO?KA, Jan (1995) Papiers phenomenologiques, translated by E. Abrams, Grenoble: Millon.
ROMANO, Claude (2015) At the Heart of Reason, translated by Michael B. Smith and Claude Romano, Evanston, IL: Northwestern University Press.
SEBBAH, François-David (2012) Testing the limit: Derrida, Henry, Levinas, and the phenomenological tradition, translated by Stephen Barker, Stanford: Stanford University Press.
ŞAN, Emre (2012) Transcendance comme problème phénoménologique: Lecture de Merleau-Ponty et Pato?ka, prefaced by Renaud Barbaras, Paris: Mimesis.