DERS KİTAPLARI NE SÖYLER, ÖĞRENCİLER NE ANLAR: DERS KİTAPLARI GÖRSELLERİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Eğitim süreci doğumdan başlayarak ölüme kadar devam eder. Yaşamının her anında insan, bir şeyler öğrenmeye muhtaçtır. Bu öğrenmelerin önemli bir kısmının gerçekleştiği okullarda, eğitimin bir parçası da ders kitaplarıdır. Ders kitapları, Millî Eğitim Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu öğretim programları esas alınarak hazırlanır. Öğretim programlarında yer alan kazanımlar ve bu kazanımlarla ilgili açıklamalar dikkate alınarak ders kitapları yazılır. Dolayısıyla ders kitaplarında yer alan bütün yazılı ve görsel unsurlar, öğrenmenin gerçekleşmesi için birer mesaj taşımaktadırlar. Özellikle ilkokul gibi erken dönemler düşünüldüğünde, yazılardan önce görsellerin dikkat çektiği söylenebilir. Dolayısıyla görseller, öğrencinin fotoğrafik hafızasına hitap eder ve yazıdan daha fazla anlam ifade edebilir. Bakanlığın belirlediği kazanımlar kadar, ders kitabı yazarları ve çizerlerin sahip oldukları düşünce sistemi de ders kitaplarına yansıyacaktır. Hatta denilebilir ki; Bakanlığın murat ettiği ile yazarın kitaba yansıttığı, kimi zaman uyuşmayabilir de. Bu çalışma, ilkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarının öğrenciler üzerinde ne tür etkiler bırakabileceği üzerine bir değerlendirme amacı taşımaktadır. Öğrenci ders ve çalışma kitaplarında yer alan görseller ve yazılı metinler bu kapsamda incelenmiştir. “Bâtıl şeyleri iyice tasvir, sâfi zihinleri idlâldir.” kaidesi esas alınarak, bazen müsbet manayı ifade etmek için kullanılan materyallerin beklenmedik, menfi sonuçlarının olabileceği varsayımından hareket edilmiştir. Temel olarak ders kitaplarındaki görseller ve yazılı metinler incelenmiş, öğretim programından hangi kazanımla ilgili olduğu belirlenerek, öğrenciye kazandırılmaya çalışılan müsbet özellikler açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ders kitapları, müsbet hareket, olumlu içerik

PDF

___

Akpınar, B. (2011). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Data Yayınları.
Bayram, S. (2006). İlköğretimde materyal kullanımı. Ankara: Morpa.
Boyd, D., & Arnold, M. L. (2000). Teachers’ Beliefs, Antiracism and Moral Education: Problems of intersection. Journal of Moral Education, 29 (1), 23–45. http:// doi.org/10.1080/030572400102916 (Erişim tarihi: 10. 04.2018).
Dalkılıç, H., & Gölge, N. (2014). İlköğretim hayat bilgisi 1 öğrenci ders ve çalışma kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
Demircioğlu, E. (2013). Dokuzuncu Sınıf Tarih Ders Kitabında Yer Alan Görseller Hakkında Öğretmen Görüşleri: Trabzon Örneği. Journal of Turkish Studies, 8 (7), 95–95. http://doi.org/10.7827/Turkish Studies.5394 (Erişim tarihi: 10.04.2018).
Demirel, Ö. (2005). Öğretimde planlama ve değerlendirme Öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Güneş, F. (2013). Görsel Okuma Eğitimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1). http://doi.org/10.14686/201312014 (Erişim tarihi: 10.04.2018)
Hesapçıoğlu, M. (1998). Öğretim ilke ve yöntemleri: eğitim programları ve öğretim. İstanbul: Beta.
MEB. (2007). Ders kitapları ile eğitim araçlarının incelenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yönerge.
MEB. (2009a). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı (15-. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
MEB. (2009b). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (15-. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
Nursi, S. (1990). Hutbe-i Şamiye. İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, S. (1995). Şualar. İstanbul: Envar Neşriyat.
Nursi, S. (2000a). Mektubat. İstanbul: Sözler Yayınevi.
Nursi, S. (2000b). Sözler. İstanbul: Sözler Yayınevi.
Özçelik, D. A. (2010). Eğitim programları ve öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
Said Nursi: Öğretmenlere her gün için 10 altın verirdim. (2013, Kasım 24). http://www.risalehaber.com/said-nursi-ogretmenlere-her-gun-icin-10-altin-verirdim-197171h.htm (Erişim tarihi: 01.07.2016).
Sönmez, V. (2001). Program geliştirmede öğretmen el kitabı (9. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Tatlı, A. (2012). Bediüzzaman’ın Yeni Bir Eğitim Modeli: Mana-yıHarfî. Medresettüzzehra Sempozyumu “ Said Nursi Eğitim Felsefesi”. 12-14 Ekim 2012, Van.
TTKB. (2013). Taslak Ders Kitaplarının İncelenmesinde Değerlendirmeye Esas Olacak Kriterler, http://e mufredat.meb.gov.tr/Dokumanlar/14062748_incelemekriterleri_14012013.pdf (Erişim tarihi: 10.04.2018).
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.