Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Bilim Adamları

Tarihin her döneminde eğitimin geliştiği ülkelerde bilimin; bilimin geliştiği ülkelerde de eğitimin geliştiği inkâr edilemez bir gerçektir. Birbirini karşılıklı olarak besleyen bu iki olgu, günümüz toplumlarının dünyada söz sahibi olabilmelerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle ders kitaplarında çocukların bilime olan ilgi ve merakını artıracak ve onlara rol model olacak bilim adamlarına ve onların yaptıkları ilmi araştırmalara yer verilip verilmediği ya da ne kadar yer verildiği önemlidir. Bu araştırmanın amacı da sosyal bilgiler dersinde bilim adamlarına nasıl ve ne kadar yer verildiğinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve sosyal bilgiler ders kitapları incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, 4,5,6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders/çalışma kitaplarında adı geçen bilim adamlarından çoğunun batı medeniyetine mensup olduğu, Türk-İslam medeniyetine mensup olanların genelde sosyal bilimler alanında çalışma yapmış olanlardan seçildiği, bilim dünyasına son derece önemli katkılarda bulunmuş birçok Türkİslam bilgininden hiç bahsedilmediği görülmektedir

Scientists in Social Sciences Textbooks

It is a fact that in every period of history, in countries where education flourished, science flourished, too; in countries where science flourished, education also flourished. These two phenomena, which nourish each other mutually, play an important role for today’s societies to have a voice in global affairs. For this reason, children’s interest and curiosity for science should be enhanced in order to be a pioneer of science in Turkish and Islamic world. To achieve this goal, scientists who can be role models and the scientific researches they contributed to should be included in the textbooks. The purpose of this study is to reveal how and how much these scientists are included in social sciences courses. For this purpose, the curriculum and the textbooks of social sciences courses have been examined. According to the results acquired from our research, it is seen that the majority of the scientists mentioned in the 4th, 5th, 6th and 7th grade course books/workbooks are from Western civilization and the ones from Turkish Islamic civilization were selected mostly from those who studied social sciences while many of the Turkish and Muslim scientists who made great contributions to the world of science are excluded

PDF

___

Ahmed, A. (1969). Garb’ın İslam’dan öğrendikleri. İstanbul: Mihrab
Akbaba, B. (2014. İnkılâp Tarihi öğretiminde biyografiler. Mustafa Safran (Ed.), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri içinde (s.379-383). (2. baskı). İstanbul: Yeni İnsan
Al-Khalili, J. (2010). Science in the Muslim world. Physics World, Nisan
Al-Khalili, J. (2011). Revelations of a golden age. Physics World, Mart
Aslan, O. (2013). Bilimin Tanımı Özellikleri ve Bilim Tarihinin Aşamaları. Murat Demirbaş (Ed.),
Bilimin Doğası ve Öğretimi içinde (s.23-53). Ankara: Pegem
Barthold, W. (2012). İslam Medeniyeti Tarihi. (4. baskı). M. Fuad Köprülü. (Çev.). Ankara: Çağ yay.
Bassiouni, M.C. (2012). Islamic civilization. URL: https://goo.gl/rQQTJD. Erişim tarihi: 12.12.2016
Bedevi, A. (2012). Batı düşüncesinin oluşumunda İslam’ın rolü. Muharrem Tan. (Çev.). İstanbul: İz yay.
Beg, M.A.J. (2006). Essays on the origins of Islamic civilization. Kube Publishing
Bouamrane, C. (2009). Ortaçağ İslam dünyasında bilim ve gelişmesi. Hüseyin Şimşek. (Çev.) İstem, 14, 383 - 396
Creswell, J., W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Mesut Bütün & Selçuk Beşir Demir. (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal
Doğan, M. (2010). Bilim ve teknoloji tarihi. Sümerlerden günümüze bilim ve teknoloji. Cumhuriyet Türkiye’sinde bilim ve teknoloji. Ankara: Anı
Döğen, Ş. (1984). Müslüman ilim öncüleri ansiklopedisi. İstanbul: Yeni Asya
Durant, (1950). The age of faith. URL: https://goo.gl/YLB2uU. Erişim tarihi: 01.02.2017 Gingerich, O. (2016). İslamic astronomy. Islam & Science. October
Hassani, Salim T. S. (2010). 1001 icat. Dünyamızda İslam mirası. Salih Tahir. (Çev.). Manchester: Foundation For Science Technology and Civilisation,
Hunke, S. (1987). Avrupa’nın üzerine doğan İslam güneşi. Servet Sezgin. (Çev.). İstanbul: Bedir
İzmirli, İ.H. (1977). İslam mütefekkirleri ile garp mütefekkirleri arasında mukayese. Süleyman Hayri Bolay (Sadeleştiren). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı
Kamali, M.H. (2003). Islam, rationality and science Islam & Science, 1, 115-134
Karabekir, K. (1992). Paşaların kavgası. (2. Baskı). İstanbul: Emre
Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebî türlerin kullanım durumu.
Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 230-255
Mansouri, R. (2007) A Way Forward For Islamic science. Physics World. Ağustos.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. Selahattin Turan. (Çev. Ed.). Ankara: Nobel
Mez, A. (2014). Onuncu yüzyılda İslam medeniyeti. İslam’ın rönesansı. (3. baskı). Salih ŞABAN. (Çev. Ed.). İstanbul: İnsan yay.
Nasr, S. H. (2003). Islam, science and muslims. A conversation with Seyyed Hossein Nasr. Islam & Science,1, 5-28
Nasr, S. H. (2006). İslam ve bilim. İslam medeniyetinde pozitif bilimlerin tarihi ve esasları. İstanbul: İnsan Ofek, H. (2011). Why the Arabic world turned away from science. The New Atlantis, 30, 3-23
Overbye, D. (2001). How Islam won, and lost, the lead in science. URL: https://goo.gl/llKbqQ. Erişim tarihi: 03.01.2017
Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma Ve Değerlendirme Yöntemleri. (çev. ed. Mesut Bütün & Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi
Russell, B. (1954). The Scientific Outlook. (Third impression). London: Unwin brothers Sayılı, A. (2010). Bilim tarihi: Hayatta en hakiki mürşit ilimdir. (2. basım). İstanbul: Gündoğan
Seignobos, C. (1960). Avrupa milletlerinin mukayeseli tarihi. Samih Tiryakioğlu (Çev.). İstanbul: Varlık
Sezgin, F. (2008a). Bilim tarihi sohbetleri. Söyleşi: Sefer Turan. İstanbul: Timaş.
Sezgin, F. (2008b). İslam’da bilim ve teknik. C.1. (2. basım). Abdurrahman Aliy. (Çev.). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.
Sezgin, F. (2014). Tanınmayan Büyük Çağ. İstanbul: Timaş
Topdemir, H.G. ve Unat, Y. (2011). Bilim tarihi. (3. Baskı). Ankara: Pegem akademi.
Turhan, M. (1951). Kültür Değişmeleri. Ankara: Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Kültür Unat, Y. (2006). Battânî ve Zîc-i Sâbî adlı astronomi eseri, I. Uluslararası Katılımlı Bilim, Din ve Felsefe Tarihinde Harran Okulu Sempozyumunda sunulmuş bildiri, 28-30 Nisan 2006 Şanlıurfa,
1, 347-368. Erişim adresi: https://goo.gl/CeFKxx. Erişim tarihi: 15.01.2017
Unat, Y. (2016). 1933 Yılında Ali Yar Tarafından Yazılmış Lise III Kozmografya Kitabı ve Liselerde Astronomi Dersleri. Kastamonu Eğitim Dergisi. 24 (4), 2073-2088
Yıldırım, C. (2004). Bilim felsefesi. (9. Baskı) İstanbul: Remzi yay.
Yıldırım. A. & Şimşek. H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (5. baskı). Ankara: Seçkin yay.
Zerrinkub, A. (2009). İslam Medeniyeti Mucizesi. (çev Abuzer Dişkaya) İstanbul: Ağaç yay.
Zeydan, C. (1971). İslam Medeniyeti Tarihi. (çev. Zeki Megamiz). İstanbul: Doğan Güneş yay.
URL 1: https://goo.gl/LzJ2Y1. Erişim tarihi: 04/03/2017
URL 2: https://goo.gl/LXl3IZ. Erişim tarihi 06/01/2017
URL 3: https://goo.gl/tBF5Rt. Erişim tarihi 11/12/2016
URL 4: https://goo.gl/Bdz5Dv. Erişim tarihi 05/02/2017