12024

Okul Etkililiğinin Bir Yordayıcısı Olarak Öğretmen Liderliği

Bu araştırmada öğretmen algılarına göre öğretmen liderliği ile okul etkililiği arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmaya İstanbul’un Üsküdar ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerinde görev yapan toplam 546 öğretmen katılmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında “Öğretmen Liderliği Ölçeği” ve “Etkili Okul Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Doğrusal Regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları okul etkililiği boyutlarından okul programı ve eğitim öğretim sürecinin en etkili boyut olduğunu, öğrenci boyutunun ise en az etkili boyut olduğunu göstermiştir. Öğretmen liderliği davranışlarının sergilenme düzeyi orta derecenin üzerinde bulunmuştur. Aynı zamanda öğretmen liderliğinin tüm boyutlarının okul etkililiğinin tüm boyutlarıyla pozitif yönde ve anlamlı ilişkileri olduğu bulunmuştur. Diğer yandan araştırma sonuçları öğretmen liderliği boyutlarından kurumsal gelişmenin okul etkililiğinin tüm boyutlarının anlamlı ve tek ortak yordayıcısı olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma sonuçları ilgili alan yazınla ilişkili bir biçimde tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Öğretmen Liderliği, Etkili Okul, Okul Etkililiği, Öğretmen liderliği davranışları.

Teacher Leadership as a Predictor of School

In this study, the relationship between teacher leadership and school effectiveness was examined according to the teacher perceptions. 546 teachers in total working at primary, secondary and high schools in Üsküdar district of Istanbul participated in the study. The “Teacher Leadership Scale” and “Effective School Scale” were used to collect the data in the study. The arithmetic mean, Pearson Product-Moment Correlation Coefficient and Multiple Linear Regression analysis were used in the analysis of the data. The results of the study indicated that school program and educational process were the most effective dimension and the student dimension was the least effective dimension among the school effectiveness dimensions. The level of exhibiting teacher leadership behaviors was found to be above the medium level. It was also found out that all dimensions of teacher leadership had positive and significant relationships with all dimensions of school effectiveness. On the other hand, the results of the study indicated that institutional development was the significant and the only common predictor of all dimensions of school effectiveness among the teacher leadership dimensions. The results of the study were discussed with regard to the related literature, and some suggestions were presented.

Keywords:

Teacher Leadership, Effective School, School Effectiveness, Teacher Leadership Behaviors,

PDF

___

Ağırman, N. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen yeterlik ve öğretmen liderlik düzeylerinin değerlendirilmesi [The evaluation of the teacher competence and teacher leadership levels of primary school teachers] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum
Anderson, J. C., & Gerbing, D. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49, 155-doi:173. 10.1007/BF02294170
Angelle, P. S., Nixon, T. J., Norton, E. M., & Niles, C. A. (2011, November). Increasing organizational effectiveness: An examination of teacher leadership, collective efficacy, and trust in schools. Paper presented at the annual meeting of the University Council for Educa-tional Administration, Pittsburgh. PA. Retrieved from http://web.utk.edu/~elps/Faculty_Staff/CE.TL.Trust.11.19.11.pdf
Aslan, M.(2011). Öğretmen liderliği davranışları ve sınıf iklimi: Öğretmen ve öğrenci görüşleri bağlamında bir araştırma [Teacher leadership behaviors and classroom climate: A study in the context of teacher and student opinions] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
Ayık, A., & Ada, A. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkili-liği arasındaki ilişki [The relationship between the school culture created in primary schools and school effectiveness]. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 429-446.
Balcı, A. (2011). Etkili okul ve okul geliştirme (5.baskı) [Effective school and school improve-ment (5th edition)]. Ankara: Pegem Akademi.
Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme [An evaluation of the leadership roles exhibited by teachers at pri-mary schools] (Yayımlanmamış doktora tezi). Malatya, Türkiye.
Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı [Data analysis handbook for social sciences]. Ankara: Pegem Akademi.
Can, N. (2014). Öğretmen liderliği (4.baskı) [Teacher leadership (4th edition)]. Ankara: Pegem Akademi.
Chamberland, L. (2009). Distributed leadership: Developing a new practice: An action re-search study (Unpublished doctoral thesis). California State University, Monterey Bay.
Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 1019-1031. doi: 10.1037/0022-006X.55.4.584
Danielson, C. (2006). Teacher leadership that strengthens professional practice. Alexandria, VA: ASCD.
Demirtaş, H. ve Güneş, H. (2002). Eğitim yönetimi ve denetimi sözlüğü [Educational manage-ment and inspection dictionary]. Ankara: Anı Yayıncılık . Demirtaş, H., Üstüner, M., Özer, N. ve Cömert, M. (2008). Öğretmenler kurulu toplantılarının etkililiğine ilişkin öğretmen görüşleri [Teachers’opinions on the effectiveness of the board of teachers meetings]. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 55-74.
Donaldson, G. A. (2006). Cultivating leadership in schools: Connecting people, purpose and practice. New York: Teachers College Press. Fullan, M. (1993). Change Forces. Toronto: Falmer . Gaffney, M., & Faragher, R. (2010). Sustaining improvement in numeracy: Developing peda-gogical content knowledge and leadership capabilities in tandem. Mathematics Teacher Edu-cation and Development, 12(2), 72–83.
Gravetter, F., & Wallnau, L. (2014). Essentials of statistics for the behavioral sciences (8th ed.). Belmont, CA: Wadsworth
Güven, Y. (2015). Lider öğretmenlerin okul kültürüne etkileri [The effects of leader teachers on school culture] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
Harris, A., & Muijs, D. (2005). Improving schools through teacher leadership. Maidenhead: Open University Press.
Hart, A. W. (1994). Creating teacher leadership roles. Educational Administration Quarterly, 30(4), 472–497. https://doi.org/10.1177/0013161X94030004005
Hesapçıoğlu, M. (2006). Eğitim kurumlarında kalite olgusu ve kalite güvence sistemleri [The phenomenon of quality and quality assurance systems in educational institutions]. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 143-160.
Hofman, R. H., Hofman, W. H. A., & Gray, J. M. (2015). Three conjectures about school effectiveness: An exploratory study. Cogent Education, 2(1), 1-13. doi:10.1080/2331186X.2015.1006977
Hopkins, D. (2001). School improvement for real. London: Routledge Falmer.
Hoque, K. E., Alam, G. M., & Abdullah, A. G. K. (2011). Impact of teachers’ professional development on school improvement—an analysis at Bangladesh standpoint. Asia Pacific Education Review, 12(3), 337-348. doi:10.1007/s12564-010-9107-z
Horng, E., Klasik, D., & Loeb, S. (2010). Principal's time use and school effectiveness. Ameri-can Journal of Education, 116(4), 491-523. doi:10.1086/653625
Hoy, W. K. (1992). Faculty trust in colleagues: linking the principal with school effectiveness. Journal of Research and Development in Education, 26(1), 38-45.
Hunzicker, J. (2012). Professional development and job-embedded collaboration: How teachers learn to exercise leadership. Professional Development in Education, 38(2), 267–289. doi:10.1080/19415257.2012.657870.
Johnson, S. M. (2012). Having it both ways: Building the capacity of individual teachers and their schools. Harvard Educational Review, 82(1), 107-122.
Jöreskog, K., & Sörbom, D. (2001). LISREL 8.51. Mooresvile: Scientific Software.
Katzenmeyer, M., & Moller, G. (2001). Awakening the sleeping giant: Helping teachers devel-op as leaders. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Kazancıoğlu, M. M. (2008). Özel okullarda üst düzey yöneticilerin liderlik tarzları ve okul etkililiği üzerine bir çalışma (İstanbul örneği) [A study on the leadership styles of senior managers in private schools and school effectiveness (Example of Istanbul)], (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Kılınç, A. Ç. (2014). Examining the relationship between teacher leadership and school climate. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(5), 1729–1742. https://doi.org/10.12738/estp.2014.5.2159
Kılınç, A. Ç. ve Recepoğlu, E. (2013). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğine ilişkin algı ve beklentileri [The perceptions and expectations of secondary school teachers in relation to teacher leadership]. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3(2), 175-215.
Kline, R. B. (2005). Principle and practice of structural equation modeling. New York, NY: Guilford.
Kuşaksız, N. (2010). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri [The levels of primary schools’ having effective school characteristics according to the opinions of teachers] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversi-tesi, Konya.
Lewis, C. C., Perry, R. R., Friedkin, S., & Roth, J. R. (2012). Improving teaching does improve teachers: Evidence from lesson study. Journal of Teacher Education, 63(5), 368-375. doi:10.1177/0022487112446633
Lezotte, L. W. (1992). Effective school: Past, present and future. Retrieved from http://www.effectiveschools.com/images/stories/brockpaper.pdf
Lunenburg, C., & Ornstein, A. C. (1991). Educational administration. CA: Wadsworth.
Muijs, D., and Harris, A. (2006) Teacher led school improvement: Teacher leadership in the UK. Teachıng and Teacher Educatıon, 22 (8). pp. 961-972. ISSN 0742-051X. http://dx.doi.org/10.1016/j.tate.2006.04.010
Murphy, J. (2005). Connecting teacher leadership and school improvement. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Ngang, T. K., Abdullah, Z. ve Mey, S. C. (2010). Maldivler temel eğitim okullarında öğretmen liderliği ve okul etkililiği [Teacher leadership and school effectiveness at Maldives elementary schools]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 255-270.
Özçetin, S. (2013). Öğretmen liderliğinin okulun liderlik kapasitesinin gelişimine etkisi: Bir durum çalışması [The effect of teacher leadership on the improvement of school leadership capacity: A case study] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Özdoğru, M. ve Aydın, B. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin karara katılma durumları ve istekleri ile motivasyon düzeyleri arasındaki ilişki [The relationship between the states of participating in decision and motivation levels of primary school teachers]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 357-367.
Sammons, P., Hillman, J., & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. A report by the Institute of Education for the Office for Standards in Education. Retrieved from http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED389826.pdf [Verified 29 May 2017].
Schmoker, M. (2006). Results now: How we can achieve unprecedented improvements in teaching and learning. Alexandria, VA: ASCD.
Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (1996). A beginner’s guide to structural equation model-ing. Hilsdale, NJ: Erlbaum.
Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı etkili okullar [Perfection-seeking in educa-tion: Effective schools]. Ankara: Pegem Akademi
Trochim, W. M., & Donnelly, J. P. (2006). The research methods knowledge base (3rd ed.). Cincinnati, OH: Atomic Dog.
Ülger, M. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin öğretmen liderliği algılarının, örgütsel vatandaşlık ve işe sarılma düzeyleriyle ilişkisi üzerine bir araştırma [A study on the relationship of the teacher leadership perceptions of secondary school teachers with organizational citizenship and the levels of commitment to work] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zirve Üniversi-tesi, Gaziantep.
Wenner, J. A., & Campbell, T. (2017). The theoretical and empirical basis of teacher leadership: A review of the literature. Review of Educational Research, 87(1), 134-171. doi:10.3102/0034654316653478
Yılmaz, V. (2006). İlköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri [The levels of primary schools’ having effective school characteristics] (Düzce ili örneği). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
York-Barr, J., & Duke, K. (2004). What do we know about teacher leadership? findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255-316. doi:10.3102/00346543074003255