Fatma BAKAR, Çağrı AVAN, BAHATTİN AYDINLI

Üstün Yetenekli Öğrenciler ve Normal Akranlarının Geri Dönüşüm ve Çevresel Etkileri Üzerine Tutumlarının Karşılaştırılması

Plastiklerin üretim artışı, geri dönüşüm ve depolamadaki yetersizlikler, bilinçsiz kullanım ve bertaraf alışkanlıkları, bu konuyu giderek daha önemli hale getirmeye başlamıştır. Bundan dolayı bu problemlerin çözümünde özellikle üstün yetenekli bireylere görev düşmektedir. Bu çalışmada Batı Karadeniz Bölgesinde bulunan Bilim ve Sanat Merkezlerinde (BİLSEM) öğrenim gören ulaşılabilen tüm ortaokul öğrencilerinin plastik atıkların geri dönüşümü ve çevreye etkileri konularında tutumları tarama yöntemiyle incelenmiştir (175 öğrenci). Normal akranlarında ise Kastamonu il merkezinde 11 ilköğretim okulunda öğrenim gören öğrenciler dahil edilmiştir (1492). Veri toplama aracı olarak daha önceden geliştirilen Çevre Tutum Ölçeği (ÇTÖ) kullanılmıştır. Toplanan veriler nicel olarak SPSS 15 programı ile analiz edilmiştir. BİLSEM öğrencileri ile normal akranları t-testi ile karşılaştırılarak anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. BİLSEM öğrencilerinin Geri Dönüşüm konusunda üst biliş becerilerinin yüksek olduğu anlaşılırken normal akranlarında çevre için fedakarlık yapabilme ve emek harcama kapasitelerinin daha fazla olduğu söylenebilir. Bu durum bilinçlenme arttıkça doğal duyguların kaybolmasına ve ekonomik düşünmeye sebep olmaktadır. Bu düşünceye literatürde ekonomi merkezli perspektif denilmektedir. Öte yandan çevre için fedakarlık yapabilme ve haklarından vazgeçebilme ise kozmopolit sonrası toplumlarda ekolojik vatandaşlık olarak isimlendirilebilir. Sonuç olarak hedef ve amaçların birey, toplum ve çevre açısından tutarlı bir şekilde belirlenerek öğrencilerin çevre bilincini artırmak için öğretim programlarındaki çevre konularının güncellenmeli ve çevreye yönelik çalışmaların içerisinde aktif olarak yer almaları sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Çevre eğitimi, plastik atıklar, geri dönüşüm, tutum ölçeği, bilim ve sanat merkezi, üstün yetenekli öğrenci

The Attitude Comparison of Gifted Students and Normal Peers on the Recycling and Environmental Effects

The increase in the production, incapacity in recycling and storage, unaware use and disposal of plastics have triggered these issues. Therefore, gifted individuals should take part in more in solution of these problems. In this study, the attitudes of the gifted students in art and science center of West Black Sea region of Turkey towards the recycling of plastic wastes and environmental effects were surveyed (175 students). In the case of normal peers, the students from eleven schools in the city center of Kastamonu were chosen (1492 students). As a data collection tool, the previously developed Environmental Attitude Scale were used. The collected data was quantitatively analyze by SPSS 15 program. The gifted student and normal peers were compared and significant differences were determined by t-test. It can be revealed that while the gifted students have higher meta-cognition skills about the recycling, normal peers have higher tendencies to sacrifice their right for the environment and used labor for that purposes. In this state, unfortunately the increase in awareness results in loosing the naturel intentions leading thinking in economical. The concept is called economy-centric perspective in literature. While sacrificing the rights for the environment has been started to be called as ecological citizenship in post-cosmopolitan societies. As a result the goals and targets should be determined in harmony of individual society and environment. In order to increase the awareness of the students towards environment, the subjects in the program should be updated and also students should participate more in these studies.

Keywords:

Environmental education, plastic wastes, recycling, attitude scale, art and science center, gifted students,

PDF

___

Armağan, F.Ö. (2006). İlköğretim 7–8. Sınıf Öğrencilerinin Çevre Eğitimi İle İlgili Bilgi Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aydin, F., & Erdouml, İ. (2011). Gifted students attitudes towards environment: A case study from Turkey. African journal of agricultural research, 6(7), 1876-1883.
Avan, Ç. , Aydınlı, B. , Bakar, F. , Alboğa, Y. (2011). Preparing Attitude Scale to Define Students’ Attitudes about Environment, Recycling, Plastic and Plastic Waste. International Electronic Journal of Environmental Education, 1 (3), 179-191.
Bakar, F., & Aydınlı, B. (2012). Bilim ve sanat merkezi öğrencilerinin plastik ve plastik atıkların geri dönüşümü ve çevreye etkileri konularında tutumlarının belirlenmesi (Batı Karadeniz bölgesi örneklemi). X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 27-30.
Boeve-de Pauw, J., Donche, V., & Van Petegem, P. (2011). Adolescents’ environmental worldview and personality: An explorative study. Journal of environmental psychology, 31(2), 109-117.
Çeken, R. (2009). Farklı Yaş Düzeyindeki Üstün Zekalı Öğrencilerin Çevre Bilinci. Türkiye 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi. Onsekiz Mart Üniversitesi, 1-3 Mayıs, Çanakkale.
Cross, T. L., & Coleman, L. J. (2005). School-based conception of giftedness., In R. J., Sternberg & J. E. Davidson (Eds.), Conceptions of giftedness,(pp.52-63). New York: Cambridge University Press.
Dönmez, N. B. (2004). Bilim ve Sanat Merkezleri’nin Kuruluşu ve İşleyişinde Yapılması Gereken Düzenlemeler. Üstün Yetenekli Çocuklar, Bildiriler Kitabı, Ed.:
A. Kulaksızoğlu, A. E. Bilgili, M.R. Şirin, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, ss: 69-73. Esen, T. (2011). Üstün Yetenekli Öğrencilerin Çevreye Yönelik Bilgi ve Tutumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adıyaman.
Harman, G., & Çelikler, D. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Geri Dönüşüm Kavramı Hakkındaki Farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Hayward, T. (2006). Ecological citizenship: justice, rights and the virtue of resourcefulness. Environmental politics, 15(03), 435-446.
Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma teknikleri (18. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.MEB.(2007). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi, Tebliğler Dergisi. 2593, MEB Basımevi, Ankara.
MEB.(2013). Özel Eğitim ve Rehberlik hizmetleri Genel Müdürlüğü.
Mert, M. (2006). Lise Öğrencilerinin Çevre Eğitimi ve Kati Atıklar Konusundaki Bilinç Düzeylerinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Renzulli, J. S., & Reis, S. M. (Eds.). (2007). Enriching curriculum for all students. Corwin Press.
Sontay, G., Gökdere, M., & Usta, E. (2014). A Comparative Investigation of Environmental Behaviors of Gifted Students and Their Peers/Üstün Yetenekli Ögrencilerle Akranlarinin Çevresel Davranislarinin Karsilastirmali Incelenmesi. Türk Üstün Zekâ ve Egitim Dergisi, 4(2), 90.
Troschinetz, A. M., & Mihelcic, J. R. (2009). Sustainable recycling of municipal solid waste in developing countries. Waste management, 29(2), 915-923.
Yılmaz, I., Kaygisiz, N. Ç., & Katlav, E. Ö. (2016). Turizm Ögrencilerinin Çevre Duyarliliklari Üzerine Bir Arastirma/A Study on the Environmental Sensitivity of Tourism Students. TURAN: Stratejik Arastirmalar Merkezi, 8(32), 116.